Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

555. In de es zijn,

d.w.z. in orde, in den haak zijn; eene dialectische uitdrukking, die vermeld wordt door Molema, 103: iets in de es holden, in stand, in orde houden; t'is in de es, het is in den haak; wellicht van es, een ijzeren haak, die den vorm eener kapitale S heeft, dus eigenlijk zooveel als: goed aangehaakt; Bergsma, 111: esse, s-vormige haak, schalm in een ketting; in esse houden, in de lisse (lus) houden, in orde houden, in den haak hebben; fri. de saek is yn 'e es, in den haak, in orde; dêr bin 'k wol mei yn 'e es, in mijn schik; Gallée, 11: hi is recht in zîn esse, hij is in zijn schik. Een geheel andere uitdr. is het mnl. in esse houden, in stand houden, 17^de eeuw iets in esse laten, in denzelfden staat laten¹⁾, waar esse (zijn) de infinitief is van het lat. ww. sum (zie Mnl. Wdb. II. 736); nog heden is dial. bekend in esse brengen of blijven; hd. in seinem Esse (ook uitgesproken Essé) sein, zich in zijn element voelen, zich lekker gevoelen, vroeger ook in seinem Esse erhalten, in stand houden²⁾.

1) Knuttel, Proza uit de 17de eeuw, bl. 153.

2) Volgens Schuermans, 119 kent het Hagelandsch op zijn esse zijn, gezond zijn. Dit zal wel het fr. être à son aise wezen en niets te maken hebben met onze uitdrukking. Tuerlinkcx vermeldt de uitdr. niet