Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

866. Het hecht (of heft) in handen hebben (of houden),

d.w.z. het gezag in handen hebben, baas zijn. De zegswijze laat zich gemakkelijk verklaren uit de Friesche zegswijze: dy 't heft yn 'e hännen

[p. 331]

het dy snijt. Vgl. verder Tuinman I, 164 en 238; II, 120: ‘Hy houd het hecht in de hand. Dat is, hy heeft de zaak in zyn geweld en magt. By het hegt kan men een degen of mes vast houden’. Zoo zeide men ook in denzelfden zin: hy houd de pan by den steel¹⁾ en hy houd de ploeg by den steert (Tuinman I, 164); hy heeft de koe by de hoornen. In de 17^de eeuw wordt onze zegswijze o.a. aangetroffen bij Hooft, Brieven, 209; Tac. 95; De Brune, Bank. I, 58; Pers, 214 b; 283 b en Interest v. Holl. 148. Vgl. ook het fr. tenir la queue de la poêle; hd. das Heft in der Hand haben; das Messer beim Hefte haben, en het lat. manubrium ex manu (e manibus) eximere alicui, iemand de gelegenheid en mogelijkheid ontnemen iets te doen; ansam praebere alicui, iemand gelegenheid verschaffen²⁾. Zie Ndl. Wdb. V, 1819; 1838; VI, 233; Zandstr. 26.

1) Vgl. fr. qui tient la poêle par la queue, il la tourne là où il veut; ndl. die de pan bij de steel heeft keert ze zoo hij wil (Harreb. II, 169); die de pan heeft by de steert, keertse, naar dat hy 't begeert (De Brune, 339).

2) Otto, 229 en Bebel, 376: ille tenet ansam gladii: id est habet facultatem et opportunitatem rei bene gerendae.