Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

963. Horendrager.⁹⁶³

Zoo werd (wordt?) hij genoemd, wiens vrouw ontrouw is; iemand, die zijn akker door een ander laat ploegen. Artemidorus, een Grieksch schrijver uit de tweede eeuw na Chr., gebruikt reeds de uitdr. iemand horens opzetten in den zin van ontrouw zijn, gezegd van de vrouw tegenover den man, nl. in Lib. II, 11: ὅτι ἡ γυνὴ σοῦ πορνέυσι καὶ τὸ λεγόμενον κέρατα αὐτῷ ποιήσει. Door de Romaansche talen heen schijnt de uitdr. de Germaansche te zijn binnengedrongen; de oorsprong van het gebruik om den bedrogen echtgenoot horens op te zetten of hem een horendrager, vroeger ook een koekoek, te noemen, is tot nu toe onbekend¹⁾. Vgl. het fr. mettre, planter des cornes à quelqu'un; décorer le front de quelqu'un; en van den bedrogen echtgenoot: porter la cornette; - des cornes; avoir des cornes, avoir du bois sur la tête; cornard; confrère de la lune; mari dindon; de ital. uitdr. avere le corna; far le corna, porre le corna, cornaro en cornuto; het eng. he wears horns; to horn, hornify, to bestow a pair of horns upon one's husband; to cornute; cornuto (bedrogen echtgenoot), cornutor (de bedrieger); hd. einem Hörner aufsetzen; Hörner tragen; Hörnertrager; ein Geweih tragen. Zie een belangrijk opstel hierover in Taal en Letteren IV, 177-186; 203-216; Ndl. Wdb. VI, 1091; Germania XXIX, 59 vlgg. en Suringar, Erasmus, XLVIII.

963 Vgl. nog Nyrop, Gramm. Hist. IV, § 417.

1) Vgl. Wundt, Völkerpsychologie I, 199; J. Bolte in Zeitschrift des Vereins für Volkskunde XIX, bl. 63-82; De Cock², 236-237; ook 294; Delbrück, Grundfragen der Sprachforschung, 60: Die an den Kopf gelegte, in Form eines Homes gebrachte Hand soll zunächst das Bild eines Stieres nachrufen und damit die Vorstellung der Stärke, woran sich u.a. der Gedanke der moralischen Härte anschlieszt, dann aber auch, wie anderswo, der Gedanke der ehelichen Untreue.