Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1001. Een ijzervreter,

d.i. een onvervaard, onverschrokken krijgsman, een vechtersbaas; ook: een norsch mensch, mnl. iserbitere²⁾, Zuid-Beveland: izebiter, netig mensch³⁾; hd. Eisenbeisser en Eisenfresser, een snoever (eng. fire-eater), eig. iemand, die zich vermeet ijzer te kunnen bijten, zooals blijkt uit een 13^de-eeuwsch mhd. geschrift, waar we lezen:

ich bizze wol durch einen stein,
ich bin so muotes raeze,
hey waz ich isens fraeze⁴⁾.

Vgl. Handelsblad, 14 Juli 1915 (avondbl.) p. 2 k. 2: Niemand, zelfs de aanwezige, geharde en gestaalde regiments-commandant van het 14^de, generaal Goignoux, een echte ijzervreter, kon zijn tranen bedwingen.

Luther spreekt van een Kürissenfresser, Küraszfresser; vgl. ook Wander II, 1162: der frisst Käsekörbe; ons vuurvreter, fri. fjûrfretter,

2) Thans beteekent dit in Vlaanderen een gierigaard, een kribbebijter (Schuermans, 203 a; 293 b), doch te Gent een nijdigaard, ijzervreter (Schuerm. Bijv. 134 b; Ndl. Wdb. VI, 1437).

3) Nieuw Nederl. Taalmagazijn II, 224.

4) Borchardt, no. 287 en Grimm III, 365. In het Fransch heet zoo iemand un avaleur de charrettes ferrées.

[p. 386]

in Noord-Holland ook de benaming van een vurig, sterk en moedig paard (Bouman, 113); papenvreter, iemand die de Katholieken haat (o.a. Nkr. VII, 27 Dec. p. 2; De Voorhoede, 10 Jan. 1914, p. 5 k. 2); een hoofdenvreter (een onderwijzer die de hoofden haat) in Schoolblad, XLIII, k. 1236.