Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1156. Met de kippen op stok gaan,¹¹⁵⁶

d.w.z. reeds bij 't ondergaan der zon naar bed gaan; zeer vroeg naar bed gaan. Onder den stok of den boom verstaat men den staak met dwarsstokken, waarop de kippen in het hok naast elkander zitten te slapen; bij Halma, 220: Met de hoenderen naar bed gaan; vgl. voor de 18^de eeuw W. Leevend III, 285: Mama kan wel begrypen, om ten vyf uuren beneden te komen; zy gaat ook met de kippen op stok; Sewel, 389: Met de kippen na bed gaan, to go to bed with the fowls very early¹⁾; zie verder Harreb. I, 408; gron. mit de hounder op 't rik goan (Molema, 348); overijs. mit de hoonder noa 't rek goan. In het Westvl. naar zijnen roestestok gaan of van zijnen roestestok komen, gaan slapen of uit zijn bed komen (De Bo, 645 b); in Z. Brab.: met de kiekens (of de hennen) naar den nest gaan of gaan slapen; Afrik.: saam met die hoenders gaan slaap; vgl. evenzoo in 't fr. se coucher comme les poules; hd. mit den Hühnern zu Bette gehen; eng. to be (or to go) at roost²⁾.

1156 l. fr. se coucher avec les poules.

1) In letterlijken zin Schoolm., 144:

Het is een vaste gewoonte bij de haan
Om met de kippetjes naar bed te gaan.

2) Vgl. Kiliaen: Roest, hinnenkot, sedile avium, pertica gallinaria; het vroegere roesten, te roest (eng. roost) gaan, van patrijzen gezegd, die dicht bij elkander kruipen en stil blijven zitten (Halma). In dialect is roest nog bekend; vgl. o.a. Antw. Idiot. 1035: roest, hoenderrek, staak waarop de hoenders slapen.