Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1294. Een meisje van drie kruisjes,

d.i. een meisje van dertig jaar. Met de kruisjes worden de tientallen bedoeld, die door een kruisje (X) worden voorgesteld. Wellicht is de zegswijze ontleend aan de gewoonte om den ouderdom eener koe door middel van kruisjes op hare horens aan te geven. Vgl. Sart. III, 1, 23: limen senectae tenet, hy heeft die ses kruycen al op sijn hoornen; Bank. I, 61; II, 218; De Brune, 464: Hy heeft ses kruyssen op zijn horens; Huygens VI, 305; 308:

Ses cruyssen en een half, Thien Sessjes met een' Vijf!
Wel Heer van Pietershoeck, en hebt ghij noch geen Wijf?

Br. v. Abr. Bl. I, 187; Ndl. Wdb. VIII, 431; Harrebomée. I, 334 a: de horenkrappen verklappen de jaren der koe¹⁾. Zie voor Zuid-Nederland Rutten, 125; De Bo, 583; Antw. Idiot. 723; Waasch Idiot. 376 b. In 't Afrik.: Hy het al 'n paar kruisies agter die rug.

1) Zie ook Tuinman I, 333: ‘Hy heeft wat op zyn hoorens. Ik denk dat dit speelt op runderen, die 't getal hunner jaaren in krappen op de horens hebben’; vgl. het fri. hy het al hwet takken (jaarringen) op 'e hoarnen (W. Dijkstra, 423 a); nd. se hett all vele Kreten up de Hören (Wander II, 1604).