Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1556. Het is den Moriaan gewasschen (of geschuurd),¹⁵⁵⁶

d.i. vergeefsche moeite gedaan, hetzelfde alsof men een Moriaan zou willen blank wasschen of schuren. Dat dit gezegde in de middeleeuwen (± 1400) bekend is geweest, blijkt uit de Tafel van den kersten ghelove van Dirc van Delf, fol. 125 c: Of mit ghewoenten daer in bliven, als die moerman in sinen swarten velle, hoe veel dat men oec wascht Tijdschr. XXII, 19 en vgl. Jerem. XIII, 23). In de 17^de eeuw was de zegswijze naast den Moor wasschen, zeepen of den Moorman zeepen, vrij gewoon; zie Westerbaen II, 457:

So ick my suyver en myn pad soeck schoon te maecken
En my 't onschuldigen schuyr ick de mooriaen
En doe vergeefse moeyt'.

Vgl. verder Huygens, Kost. Mal 223; Sewel, 190: Hooi dorschen, den moriaan schuuren, to trash hay, to do a fruitless work; Halma, 361; C. Wildsch. V, 269; Harrebomée II, 102 a en III, 298-299; Ndl. Wdb. IX, 1101; 1144; Joos, 98; De Bo, 711 b: den Moor wasschen; en vgl. het gri. πλίνθονς πλύνειν; lat. laterem (tichelsteen) lavare (vgl. eene brik wasschen; De Brune, 212); syn. den kassijsteen kneden²⁾; Aethiopem albare (Wander III, 993); fr. à laver la tête d'un Maure on y perd sa lessive; eng. to wash a blackamoor (or an Ethiopian) white. Syn. was in de 17^de eeuw: water dorschen (o.a. Vierl. bl. 252; vgl. fr. battre l'eau).

1556 l. on perd sa lessive.

2) Ndl. Wdb. VII, 1737.