Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

1964. Rust roest,

‘Dat is een spreekwoord ontleent aan 't yzer, dat wanneer het gebruikt word, blank blyft; maar wanneer het stil ligt, uitslaat, ineet, en verderft. Men past dit aardig toe op menschen, die door eene vadzige ledigheid, in zich zelven onbequaam worden, en als vervuilen en verroesten’; alzoo Tuinman I, 140 naar aanleiding van dat rust, roest. Bij

[p. 222]

R. Visscher, Sinnep. 22 lezen we: rust ick, zoo roest ick; bij Cats, Papiere-Kint. (Panth.) bl. 19: Als het ijzer rust, dan roestet metterdaet; I, 502: Rust maeckt roest, doch bij Van de Venne, 215 vinden we de uitdr. in den tegenwoordigen vorm: rust roest. Vgl. voor zulke zinnen vrijheid, blijheid; ongebonden best (Anna Bijns; Spieghel, 276); hd. Ehestand, Wehestand; Juristen, böse Christen; Schwiegermutter, Tigermutter; Bettelleute, Beutelleute; Lehrzeit, Schwerzeit en dergelijke; Harreb. II, 225; Afrik. rus roes. In het Friesch: dat rêst roastet of rêst makket roaste¹⁾; hd. Rast ich, so rost ich, sagt der Schlüssel.

1) Opmerkelijk is ook de verroestighe ledicheit, waarvan sprake is bij Dirc van Delf (± 1400); zie Tijdschr. XXII, 34. Door Prick wordt uit ± 1210 geciteerd: iren thet lith tille gedereth sone rust.