Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2121. Spieren³⁾

is een der schooltermen, die voornamelijk in Holland gebezigd wordt voor afkijken of heimelijk in 't boek kijken, knoeien, waarvoor ook gezegd wordt fielten (Groningen), foetelen (Roermond), kiepen (Sneek; fri. kypje, kijken), smokkelen, spieken (hd. spicken?⁴⁾), stechelen (o.a. Breda⁵⁾), tikken (Indië). Het papiertje, waarvan men afleest of waarop men kijkt heet spiertje, spiekpapiertje, smokkeltje. De oorsprong van ‘spieren’ is onbekend⁶⁾.

3) Weekblad voor Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs VII, 1324; IX, 422-423.

4) Paul, Wtb. 499 plaatst dit ww. onder één hoofd met spicken, spekken.

5) Vgl. Gallée, 43: Stechelen, valsch spelen (bij kinderen).

6) In de 17de eeuw komt in het Noordhollandsch wel een ww. spieren voor in den zin van de rietspieren uittrekken, iets dat herhaaldelijk bij keur verboden werd, omdat daardoor het riet om de landerijen vernield wordt (Boekenoogen, 974). Kan ‘spieren’ daaraan de beteekenis ontleend hebben van ‘iets wat verboden is doen’, en vervolgens in engeren zin: knoeien, afkijken?