Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2147. In staat van wijzen verkeeren.

De uitdr. staat van wijzen komt in de 16^de eeuw voor bij Kiliaen: Staet van wijsen, status judicii; proces ghestelt in staet van wijsen, controversia profligata, litis agitatio profligata et ad judicationem vergens. Het znw. ‘staat’ heeft hier de beteekenis van ‘toestand’ (vgl. in dien staat van zaken; in goeden staat verkeeren), terwijl men onder ‘wijzen’ moet verstaan ‘vonnissen’.¹⁾ Een wetsvoorstel is dus ‘in staat van wijzen’ als het in dien toestand verkeert, als het zóó is voorbereid, dat men er over kan oordeelen, het genoeg is voorbereid om in 't openbaar behandeld te worden.

1) Van dit wijsen, vonnissen, is ook afgeleid het znw. gewijsde, vonnis, dat voorkomt in de uitdr. in kracht van gewijsde gaan, onaantastbaar worden, vooral door het verstrijken van den termijn, voor het aanwenden van gewone middelen van beroep gesteld; Ndl. Wdb. IV, 2094 en R.v. Utr. Gloss. 111.