Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2268. Den toets doorstaan,

d.w.z. bestand zijn tegen de proef, het onderzoek; eig. gezegd van goud, welks gehalte door middel van een toetssteen (fr. pierre de touche (ook fig.); hd. probirstein) onderzocht wordt. Zie Kiliaen: Toetsen, auri vel argenti bonitatem explorare indice lapide; toetssteen, j. goudsteen, coticula, index; bij Pers, 525 a: op den toets stellen; Kluchtspel III, 334: op den toetssteen zetten; Halma, 644: Ik moet hem eens toetsen, ik moet hem eens op de proef stellen; Sewel, 789: Iemand op den toets zetten, to try one; iets ter toetse brengen, to bring a thing to a trial; hy kan de toets niet uitstaan, he cannot stand the test; Harreb. II, 336 a: Dat kan den toets niet doorstaan. Vgl. ook het 17^de-eeuwsche toets houden, hetzelfde als proef houden¹⁾; hd. die Probe aushalten, het adj. proefhoudend, hd. probehaltend. Zie n^o. 2162.

1) Brand, Lev. v. Vondel, bl. 14: Geen toets houden; Vondel, Aenleidingh: De hemelsche Poëzy moet op den toetssteen van een beslepen oordeel proef houden.