Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2371. Iemand verneuken,

d.w.z. iemand beetnemen, bedriegen, verneuriën. Zie o.a. Molema, 447; D.H.L. 14 en vgl. verneukbroer (in Nest, 76); verneukeratief (in D.H.L. 13; Slop, 21). Verneuken is eene samenstelling van ‘neuken’, welk ww.

[p. 404]

in Zuid-Nederland de beteekenis heeft van stooten, stompen¹⁾, plagen, tergen, foppen; vgl. De Bo, 737: Iemand in 't water, in den gracht neuken. Hij doet niet liever, hij kan niet anders dan menschen neuken. Als hij u eerst geneukt heeft, dan komt hij u vleien en dienen; Schuermans, 407; Bijv. 208; Antw. Idiot. 853: neuk of neuking, stomp, stoot; neuken, bedriegen, foppen; neukes, bedrieger; Waasch Idiot. 457: neuken, werpen; neuking, rammeling, pak slaag; Tuerlinckx, 410: neuken, foppen; Teirl. 34: afneuken, afranselen, bedriegen, foppen; Loquela, 342: neuken, bruien, brillen; Rutten, 152: neuk, misslag bij 't kegelspel. Hiernaast het door ver versterkte verneuken (Schuermans, 793; De Bo, 1283; Waasch Idiot. 700). Voor den overgang der beteekenissen vgl. bruien, slaan, afranselen, plagen, eene vrouw beslapen, schoffeeren (Ndl. Wdb. III, 1640 vlgg.). Vgl. ons opneuker, opstopper.

1) Uit deze beteekenis vloeit voort die van ‘coïre’, keezen (in Nachtkr. 35), fieken (Kmz. 211), fietsen (Köster Henke, 16), zijn stok wegzetten (De Cock², 172), op zijn elfden vinger staan, op zijn steel staan (in D.H.L. 38); vgl. de syn. uitdr. ‘naaien’ (in Ndl. Wdb. IX, 1346; Kmz. 122; Mgdh. 288) naast ‘genaaid zijn’, gefopt zijn, in Zuidndl. iemand vernaaien, bedriegen (Loquela, 540). Ook de beteekenis ‘gaan’, uitrukken’ hebben beide ww. gemeen; vgl. ‘er uitnaaien’ (fri. utnaeije; stadsfri. uutnaaien); Onze Volkstaal II, 181; Molema, 290; oostfri. ûtneîen; fr. filer son noeud) naast neuken, zich wegmaken (Antw. Idiot. 1915). Zie stooten, bruien en dergelijke en vgl. Tijdschr. XXXVI, 61 vlgg.