Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

2392. Een vetje,

d.i. een voordeeltje, een buitenkansje, een vervalletje³⁾, een smulpartijtje, een pleziertje; eig. iets vets, een vet beestje⁴⁾. Vgl. Sart. II, 6, 71: het is een dor vetken, de victimis macilentis; Sewel, 427: Dat is een vetten os in zyn kuip, dat is een goed voordeel voor hem, that's a great profit to him. In den tegenwoordigen zin komt het in de 17^de eeuw herhaalde malen voor; vgl. o.a. Pasquilmaecker, 13; Jan Vos, Ged. 241; Puiterv. Hellev. 47; Paffenr. 130: Sulke vetties souwen maken dat me de broek te nau sou worden en 't wambas niet langer passen; Haagsche Reize, 72; Spaan, 2: Nooit was' er een vetje, of halfvaatje, of Loutje moest 'er by zijn; Spect. VIII, 123; XII, 230; Sewel, 892: Vetje, voordeeltje, a little profit; Tuinman I, 336; Schuerm. Bijv. 373 a; De Bo, 1318; Antw. Idiot. 1364; Molema, 451 a; fri.: in fetsje; D.H.L. 40: Hij mocht ook wel 's zoo'n vetje hebben. In Menschenw. 224 komt vetje voor in den zin van melkkoetje: Jullie bin ommers 'n vetjen veur sain, 'n kalfkoetje..... t' is netuurlijk s'n (des dokters) aigeste oapeteek..... hai skraift moar raok. Synoniemen zijn mnl. smout, voordeel; slempje (in Moortje, 2721); ndl. een mooi slaatje (n^o. 2059); een kaantje (Amsterdam en de Zaanstreek; Boekenoogen, 385); een smantje, dim. van smant (hd. Schmant), room (Molema, 385; Tijdsch. XVI, 211); een stuk boter in de brij (Bergsma, 67; fri. in stik bûter y 'e brij); een braadje (Ndl. Wdb. III, 978); een panvischje, buitenkansje (Ndl. Wdb. XII, 279); fr. un jus, een voordeeltje; vgl. ook het Zuidnederl. een handschoetje, eig. een paar handschoenen; bij uitbr. een voordeeltje (n^o. 1082); V. Avant. II, 230: En indien hy van spyt niet gestorven is, dat ik hem sijn Liefste ontvoer, en een sop ontneem, daar hy meende aan te likken.

3) Dit in de 17de eeuw in de Gew. Weuw. II, 26.

4) Ter Gouw, Volksvermaken, 537 meent dat vet(je) eene afkorting is van vetmael, dat mij niet bekend is. Vgl. het 18de eeuwsche kraamvetje (kindermaal), het Veluwsche pannevet, feest bij gelegenheid van het bouwen van een huis; wijvevet, kraamvisite; smidsvet, feestelijke betaaldag bij den smid (V. Schothorst, 220); doodvetje, doodmaal (Ter Gouw, 551); enz.