Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

[p. 552]

2688. Die zwijgt stemt toe.

De meening dat iemand, die zwijgt op een voorstel of eene vraag, toestemt, is al zeer oud en komt bij vele volken voor (zie Wander IV, 444-445). Vgl. voor het Grieksch Plato, Cratylus, 13; Eurip. Iphig Aul. 1142: αὐτὸο τὸ σιγᾶν ὁμολογοῦντος ἐστί σου; lat. Seneca, rhet. controv. 10 2, 6: sed silentium videtur confessio; Paul. Digest. 50, 17, 142: qui tacet non itaque fatetur, sed tamen verum est eum non negare. Bij ons luidt het spreekwoord in het mnl. wie swighet die volghet; soo wie swijgt die looft; vgl. verder Ebbinge Wubben, Mnl. Bijbelvertalingen, 23: Die dwalinghe liden ende dair thoe zwighen als sijt wel rechten mochten die consenteren; Campen, 26: die swycht, die volcht; in de Prov. Comm. 297: die swighet die volcht; Vondel; Herkules, 818: Wie op eene aenklaght zwijght, melt datze schuldigh is; De Brune, 324:

Die niet en spreeckt, op dat men vraeght,
Ghenoeghsaem daer consent in draeght.

Sewel, 1005: Het spreekwoord zegt, die zwygt stemt toe; W. Leevend VIII, 358: Die zwijgt concenteert; Joos 148: die niet spreekt, stemt toe; Harreb. III, 15 a; fri. dy swiget stimt ta; fr. qui se tait (ou qui ne dit mot) consent; hd. wer schweigt, stimmt zu; schweigst du stille, so ists dein Wille; eng. silence is (or gives) consent¹⁾.

1) In het rechtswezen heeft de regel qui tacet fatetur of qui tacet consentire videtur zoo in het algemeen niet gegolden. Wel schijnt het volgens de lex Rubria, cap. 21, 22, dat in het Romeinsch recht degene, die voor den praetor op een gedane vordering niet antwoordde als confessus, d.w.z. damnatus behandeld werd, doch de autoriteiten, bijv. Lenel, zijn het over de beteekenis van het hoofdstuk in bovengenoemde wet niet eens. In het Germaansch recht was de gedaagde in een proces tot antwoorden verplicht. Deed hij het niet, dan verloor hij het recht tot verdediging. Ook moest veelal bij gebreke van bewijs door den eischer de gedaagde zijn onschuld bezweren; deed hij dat niet, dan werd hij niet voor onschuldig gehouden, doch dat is nog wat anders dan toestemmen, erkennen (mededeelingen van Prof. J.C. Naber te Utrecht en Prof. S.J. Fockema Andreae te Leiden).