Charakters en lotgevallen van Adelson, Héloïse en Elius

[p. 82]

Zestiende brief.
Héloise, aan Karel.

Ik heb uw laatste brief met genoegen geleezen – en haast my daarom om dezelve te beandwoorden - ik zal openhartig met u spreeken gelyk dit aan eene zuster voegd, die u hartelyk bemint, en u gaarne gelukkig wilde zien.

Uw brief bestaat uit twee hoofd – onderwerpen, en ik zal die beiden beandwoorden: denk niet dat ik my, om dat ik een jaar ouder ben dan gy, als zedemeesteres over uw gedrag stellen, dit zy verre - ik ben zelfs noch maar achtien jaaren oud en heb noch zeer weinig ondervinding in de waereld gehad - maar omtrent het geen de mannen moeten hebben om de meisjens te behaagen: ô hierin worden wy spoedig wys - ik wil echter myn oordeel niet voor dat van myn geheele sexe opgeeven: maar voor elk meisjen die slechts een weinig kiesch gevoel heeft – die slechts een weinig denkt, is de jongeling die zich door zyn geestige gesprekken, door zyn kundigheden in het een of andere vak,

[p. 83]

waardoor hy zonder gemaaktheid het gesprek weet te verlevendigen, ons aangenaamer dan hy, die zich alleen door geduurige liefkozeryen, die, wanneer zy tot het uitersten gedreeven worden, laf zyn: of door aanhoudende dienst-aanbiedingen ophouden dat belang in te boezemen, dat een' jongeling moet hebben om zich bemind te maaken: door al te veel dienstvaardigheid, door geduurig de reizende bode der meisjens of vrouwen te zyn, vertoond een jongeling zich in een al te beuzelend daglicht - wilt gy hiervan overtuigd zyn door een voorbeeld lieve karel! lees en, bestudeer dan in de Roman van sara burgerhart het character en het gedrag van cootje die de eigen rol dan gy by de Dames vervulde: men mogt hem gaarnelyden, om dat hy goed en eeven als gy de Mercurius der meisjens was met welke hy verkeerde, - om dat men hem nodig had – en hem gelyk een petit besoin hield – die men zoo maar voor de hand weg niet altyd vindt: voor het overige lagchten de meisjens hem dikwerf in stilte uit, om zyn groote dienstvaardigheid: men bemindde hem als het goede cootje zonder dat hy eenig onderscheidend gevoel inboezemde: Indien gy myn broeder niet waart, zou ik u zoo al de geheimen van het vrouwlyk hart niet zeggen: maar hoe gaarne wy zelf dikwerf beuzelen, houden wy

[p. 84]

echter van jongelingen die niet altyd beuzelen: een kleine tusschenpoozing tusschen de gedienstigheden en liefkozeryen, doet ons na dezelve verlangen: en geeft 'er.alsdan meer waarde aan... Het was juist niet goed dat de mannen dit wisten - want nu plaagen zy reeds menig meisjen en doen haar zuchten, hoe zou het alsdan gaan, indien zy wisten dat, byaldien 'er slechts een klein vonkjen van genegenheid voor hen, in ons hart plaats heeft – dat zy dit door zich zelf een weinig op prys te stellen aanblaazen: goede hemel! hoe zouden zy als dan de meisjens die van een verliefd temperament zyn plaagen en kwellen om haar in hun belangen te krygen!... Maar gy zyt myn broeder, en dus openbaar ik u zonder schroom dit vrouwlyk.geheim...

Dat gy aan de bekoorlyke charlotte, welke ik ten minste voor eene der nimphen. zou houden, een roosjen geeft: wel ik smeek u waar voor wildet gy dan dat ik haar voor zou houden? - Voor venus misschien! - maar dit gaat niet – want zy is immers nog volgends uwe dichterlyke beschryving een onschuldig meisjen - venus is reeds moeder!... en de moederlyke zorg geeft immers altyd een zekere soort van ernst aan het gelaat - die een jong dartelend meisjen niet heest: nu dit daar gelaaten, het zy gy wilt ik deeze charlotte my in myne verbeelding als eene

[p. 85]

der nimphen nayaaden of ander bovennatuurlyk wezen zal voorstellen: ik wil u gaarne hierin genoegen geeven: dat gy aan dit meisjen een roosjen vereert is zeer aardig en galant - de wyze waarop gy dit doet- is nog bevalliger - en uw vaersjen heeft ook de eer van my te behaagen. Maar dat gy zegd dat zy u enkel om dit roosjen dat zy door niemand dan u had kunnen verkrygen, een' vriendelyken blik toewierp - en met u danste - dit mishaagd my - en moest u ook mishaagen om dat het uwe eigenliefde kwest... Want waarlyk, karel gy hebt te veel vlugheid van geest – in een woord, de Natuur.heeft u te veel begaaft om alleen door toevallige dingen, door beuzelingen: maar nooit om u eigen ik te behaagen: 't is ook jammer dat gy uw verstand alleen tot zulke kleinigheden besteedt, zonder het te gebruiken om hierdoor nuttige kundigheden te verkrygen, die u zonder roosjes, zonder odeurs, zonder linten of soortgelyke dingen meer bemind zouden doen zyn: vermaak u zoo veel als gy wilt, maar gy moest toch een uurtje 's daags het eene of andere aangenaame en tevens nuttige boek leezen, als dan zoudt gy u nooit verveelen: en de morgen die gy nu in qualiteit van messager des dames doorbrengt, zoudt gy met minder vermoeijing, en waarlyk aangenaamer besteeden: en daar gy een zeer vlug vernuft

[p. 86]

hebt, en het eene denkbeeld het andere doet geboren worden, zoudt gy in uwe gezelschappen met een veel vlugger geest dan nu, iets aardigs weeten te zeggen – en-u, om uw gezelschap behaaglyk maaken: ik ondervindt dit by my zelven, het leezen van een aangenaam boek scherpt de geest op – en laat een aangenaam gevoel na zich.

Het tweede gedeelte van uw brief behaagd my byzonder - en men zou waarlyk naauwlyks gelooven dat dit door den eigen broeder karel geschreeven was. Nu weet ik ten minste hoe de inwooners van Parys leeven, wat zy denken, wat zy doen: ik hou niet van het afgetrokkene staatkundige: maar ik lees echter gaarne iets nieuws uit een vreemd land - en vooral uit een land, waarin onze vrienden en broeders woonen: ik hoor gaarne zoo de eene of andere grootsche trek - als meisjen kan ik zeer weinig tot het geluk of ongeluk van myn vaderland, of tot het lot van Frankryk toe, of af doen.... Maar echter klopt myn geheele hart van waare vaderlands-liefde: als gy my dus het een of ander van dien aart kunt melden, zult gy veel genoegen geeven aan

Uwe zuster

héloise.

[p. 87]

PS. Nu ik heb waarlyk meer geschreeven dan ik zelfs dacht - mama, ging op een kraam – visiete, papa zit op het comptoir, dus was ik alleen thuis en wilde myn avond met u doorbrengen: gy loopt dus weder gevaar om door de leezing derzelven het eene of andere apointé te missen.... Onze ouders groeten u hartelyk.