Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Vaderlandsch A-B boek voor de Nederlandsche jeugd (1781)

Informatie terzijde

Titelpagina van Vaderlandsch A-B boek voor de Nederlandsche jeugd
Afbeelding van Vaderlandsch A-B boek voor de Nederlandsche jeugdToon afbeelding van titelpagina van Vaderlandsch A-B boek voor de Nederlandsche jeugd

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.79 MB)

XML (0.13 MB)

tekstbestand






Genre

proza
jeugdliteratuur

Subgenre

non-fictie/pedagogiek
non-fictie/schoolboek
ABC-boek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Vaderlandsch A-B boek voor de Nederlandsche jeugd

(1781)–J.H. Swildens–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 32]
[p. 32]

Derde lees-oefening.

Als gy eens een zeer groot en heerlyk Paleis zaagt, waarin alles verwonderlyk schoon en wyslyk was ingericht; als gy dan eens aan den eenen of anderen knegt, die u dat Paleis zien liet, vroegt: ‘wie heeft toch dit heerlyk gebouw gemaakt, en daarin alles zo schoon en wyslyk ingericht en geplaatst?’ en als die knegt u dan eens zeide:

 

‘Onnoozel Kind! niemand heeft die Paleis gemaakt. Het heeft geenen Bouwmeester gehad. Het is van zelven zonder iemands toedoen ontstaan. Alle die Behangsels, en Spiegels, en Tafels, en Stoelen, alle die kunstige Schilderyen en Beelden zyn 'er van zelven in gegroeid of voor den dag gekoomen’.

 

Wat zoudt gy dan wel van zulk een dwaas antwoord moeten denken? Zoudt gy niet denken dat die knegt of een zinloos mensch was, of dat hy u uit eene domme aartigheid iets wilde wys maaken, of wel dat hy u met eene leugen zogt te bedriegen?

 

Maar welk een ontzaglyk groot en heerlyk gebouw is het Heelal niet? - Alle de Paleizen, of Steden, of, met één woord, al wat de menschen op deezen Aardbodem gemaakt hebben, of nog zouden kunnen maaken, komt in geene de minste aanmerking by het Heelal.

[pagina 33]
[p. 33]

Verder.

(Zie daar, lief Kind! tot dus verre zult gy alles tamelyk wel verstaan hebben. Doch nu zyt gy tot zulke allergewigtigste waarheden genaderd, waarvan zelfs een Kind van twaalf of veertien jaaren nog maar zeer weinig duidelyke kennis kan hebben.

 

Men is evenwel verpligt de Jeugd, zo vroeg als mogelyk, tot de eerbiedige erkentenis van zulke allerheilzaamste Waarheden op te leiden; en dit is de reden, waarom gy hier nu nog iets verder zult zien en leezen.

 

Ja wel zekerlyk moogt gy zelfs met uw zevende of agtste jaar hier iets van die allerheerlykste dingen zien en leezen. - Gy moet het geleezene meermalen overleezen. Gy moet het onthouden. Gy moet met uwe Ouders en Meesters of andere verstandige menschen dikwyls 'er over spreeken. - Gy zult de zekerheid van al 't geen gy nu reeds als waar en ontwyfelbaar moet aanneemen, duidelyker leeren inzien, naar maate gy ouder wordt en in kennis toeneemt.

 

Kind!.... het zyn allergewigtigste Waarheden, die gy nu leezen zult, - Waarheden, die van alle menschen op den geheelen Aardbodem altyd erkend moeten worden.)

Verder.

[pagina 34]
[p. 34]


illustratie
Onze ZON, ruim 900.000. málen groter dan onze AARDE. Zy verlicht en verwarmt en voert rondom zich 1. MERCURIUS. 2. VENUS (morgen of avondstar). 3. Onze AARDE, wel 30. millioenen uren van de ZON drayet in 365. dagen rondom dezelve met de Maan die in 27. dagen rondom de AARDE draait, en wel 80.000. uren er van af is. 4. MARS. 5. JUPITER, ruim 1400. málen groter dan onze AARDE en meer dan 150. millioenen uren van de ZON 6. SATURNUS. - Dan volgen de ontelbare en onafmeetbare Vaste Starren. Zie MARTINET [...]


[pagina 35]
[p. 35]

Het verbaazend groot en heerlyk Heelal heeft eenen Maaker / eenen oppersten Bouwmeester en Onderhouder / die in Magt en Verstand alle onze begrippen oneindig te boven gaat.

 

Die Almagtige en Alwyze Bouwmeester wordt GOD genaamd; en 'er is maar één GOD, en Hy is onzichtbaar en onbegryplyk.

 

GOD heeft alles oorspronglyk gemaakt; en GOD is de eenigste / die zynen oorsprong aan niets verschuldigd is.

 

GOD is de eenigste / die het onbegryplyk vermogen heeft om iets te maaken zonder eenige werkstof / waaruit Hy het maakt.

 

Vóór dat GOD íets maakte / was 'er volstrekt niets dan GOD alleen.

 

GOD maakte derhalven het onafmeetbaar groot Heelal, zonder dat 'er ergens iets was / waaruit Hy hetzelve maakte. - Deeze Godlyke daad noemt men Scheppen, (dat is aan iets het geen te vooren niet was het eerste aanwezen geeven;) en daarvan heeft GOD ook den heerlyken naam van SCHEPPER.

 

Geen mensch is 'er op den geheelen Aardbodem/ die deeze Godlijke daad begrypen kan.

Verder.

[pagina 36]
[p. 36]

O! daar zyn zo veele dingen hier rondom ons op den Aardbodem, die wy dagelyks zien, en die evenwel zelfs de schranderste mensch niet in alles nagaan of begrypen kan.

 

Vraag eens den schrandersten man, hoe uit een appel-korreltje of een zaadje een groote boom of eene plant groeit. Hy zal u moeten bekennen, dat hy dit niet in alles nagaan of begrypen kan.

 

Zie eens welk eene menigte vruchten van allerlei smaak en gedaante in eenen tuin uit denzelfden grond groeijen! Zelfs voor den schrandersten mensch is het grootendeels onbegryplyk, hoe dit zo geschieden kan, en echter geschiedt het.

 

Wie zal ons zeggen, waarom de vingers aan onze handen juist maar zo lang groeijen en nooit langer? Wie zal ons uitleggen hoe onze oogen zien, of hoe onze ooren hooren?

 

Aldus is 'er eene menigte kleinere zaaken rondom ons en in ons ligchaam, die geen mensch nagaan of begrypen kan. Hoe zouden wy dan GODS almagtige daaden begrypen kunnen? Zou 't niet dwaasheid zyn die te willen begrypen?

 

Schep eens den grooten Oceaan in eenen vingerhoed!


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken