Een leefbare aarde

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 8594 F 24

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de vierde druk van Een leefbare aarde van Jan Tinbergen uit 1974. De eerste druk verscheen in 1970.

 

redactionele ingrepen

p. 217-219: de noten op deze pagina's zijn in de lopende tekst doorgevoerd. Pagina 217 en 218 zijn daardoor komen te vervallen.

p. 221: kop ‘I’ toegevoegd.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de advertentie (p. 224) is niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

EEN LEEFBARE AARDE

 

[pagina 3]

EEN LEEFBARE AARDE

Dr. J. TINBERGEN

emeritus-hoogleraar aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam

VIERDE DRUK

1974

AGON ELSEVIER AMSTERDAM/BRUSSEL

 

[pagina 4]

OMSLAGONTWERP: THEO J. VAN DIEPEN

© 1970, 1971, 1974 B.V. Uitgeversmaatschappij Agon Elsevier

D/1974/0199/133

ISBN 90 10 10492 3

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever

No part of this work may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher

 

[pagina 5]

Inhoud

woord vooraf		9
1.	armoede in de wereld	11
	1.1 Onderwerp en opzet van dit boek	11
	1.2 Waar heerst armoede?	13
	1.3 Stijging van inkomens	16
	1.4 Armoede een relatief begrip	19
	1.5 Veranderde houding t.o.v. de armoede	21
	1.6 Verergering van het vraagstuk door de bevolkingsexplosie	23
	1.7 De gevolgen van betere communicatie	25
2.	waarom strijd tegen de armoede?	27
	2.1 Armoede betekent ellende	27
	2.2 Armoede leidt tot botsingen en conflicten	30
	2.3 Uitbuiting van de armoede door Oost en West	32
	2.4 Ontmoeting met de armoede: ‘gastarbeiders’	34
	2.5 Doelen van de strijd	36
	2.6 De strijd tegen de armoede kan zin geven aan het leven van velen	40
3.	natuurrijkdommen	42
	3.1 Klimaat, vruchtbare grond, planten en dieren	42
	3.2 Vaste mineralen	44
	3.3 Minerale oliën	46
	3.4 De ligging van een land	48
	3.5 Verbreking van het ecologisch evenwicht	49
4.	de rol van kapitaal bij de produktie	53
	4.1 De betekenissen van het woord kapitaal; zaaigoed	53
	4.2 Schuren, ploegen, huizen, wagens en wegen	55
	4.3 Fabrieken en machines	57
	4.4 Met een machine meer mans	58
	4.5 Kapitaalschaarste in onderontwikkelde landen	60

 

 

[pagina 6]

5.	het menselijk gedragspatroon	63
	5.1 De rol van de mens in het produktieproces	63
	5.2 Welk gedragspatroon vereist een moderne produktie?	64
	5.3 Maatschappelijke taboes als rem op de ontwikkeling	68
	5.4 Toegang tot de vorming	70
	5.5 Invloed van de kwaliteit van de arbeid op de produktie	73
	5.6 Bevolkingsgroei	75
	5.7 Onverschilligheidscultuur	78
6.	wetenschappelijk onderzoek en technische ontwikkeling	81
	6.1 Onderzoek als produktiefactor	81
	6.2 Industrieën drijvend op wetenschappelijk onderzoek	83
	6.3 Van eenmansbedrijf tot instituut	84
	6.4 Wie financiert het wetenschappelijk onderzoek?	86
	6.5 Het bepalen van prioriteiten voor wetenschappelijk onderzoek	87
	6.6 Automatische informatieverwerking en haar mogelijke gevolgen	89
7.	internationale handel en produktiestructuur	92
	7.1 Produceren en ruilen	92
	7.2 Comparatieve voordelen	94
	7.3 Natuurlijke en kunstmatige belemmeringen van de handel	97
	7.4 Misverstanden rond de keuze van produktiestructuur	100
	7.5 De beste keuze van de produktiestructuur	103
	7.6 Een illustratie van de meest gewenste arbeidsverdeling	106
	7.7 Integratie tussen ontwikkelingslanden	109
8.	de keuze van het maatschappelijk stelsel	111
	8.1 Weg van het feodalisme	111
	8.2 Kapitalisme	114
	8.3 Communisme	118
	8.4 Convergentie	122
	8.5 Stap voor stap of plotseling?	125
	8.6 Concrete stappen voor ontwikkelingslanden	127
9.	een kwart eeuw strijd tegen de armoede - te weinig en te laat	129
	9.1 Door de arme landen zelf	129

 

 

[pagina 7]

	9.2 Door de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds	132
	9.3 Door het Secretariaat van de Verenigde Naties en de Regionale Commissies	134
	9.4 Door de gespecialiseerde organen van de Verenigde Naties	136
	9.5 Bijdragen van de rijkere landen	142
	9.6 De rol van niet op winst gerichte particuliere organisaties	149
	9.7 Het (Eerste) Ontwikkelingsdecennium	150
10.	voorbereidingen voor ‘dd2’ (1971-1980)	153
	10.1 De behoefte aan een nieuwe strategie	153
	10.2 Het rapport-Pearson	156
	10.3 Het rapport-Jackson	159
	10.4 Het rapport van het Plancomité der Verenigde Naties: doelen van DD2	161
	10.5 Beleidsmiddelen aan te wenden gedurende DD2	164
	10.6 De coördinerende rol van de Verenigde Naties gedurende DD2	166
	10.7 De DD2-voorstellen als een synthese van velerlei gezichtspunten	167
11.	de strijd voor de leefbaarheid anno 1970	170
	11.1 Het politieke mozaïek	170
	11.2 De naar binnen gekeerde krachten van het Westen	172
	11.3 De rol van het Oostblok	175
	11.4 De voortrekkers	177
	11.5 Gewijzigde politieke kaart in het Westen	181
	11.6 De houding van de ‘Derde Wereld’	184
	11.7 Een ‘vierde wereld’?	186
12.	voor een werkelijke internationale orde	189
	12.1 De meest verouderde sociale structuur is de internationale	189
	12.2 Lacunes in de sociaal-economische wereldstructuur	192
	12.3 Misverstanden over een ‘wereldregering’	193
	12.4 Graden van coördinatie	195
	12.5 Een economist over het politiek-militaire complex	198
	12.6 Houdingen van politici	201

 

 

[pagina 8]

13.	de ontwikkeling van 1970 tot en met 1973	205
	13.1 De officiële strategie voor het Tweede Ontwikkelingsdecennium	205
	13.2 Is er een autonome machtsfactor?	207
	13.3 De conferentie van Stockholm in 1972 en de Club van Rome	210
	13.4 De eerste evaluatie van de Strategie voor DD2	212
	13.5 De noodzaak van een integratie van ontwikkelings- en milieubeleid	214
	13.6 De oliecrisis	215
noten		217
literatuur		219
register		220