Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Samle fersen (= Verzamelde gedichten) (1981)

Informatie terzijde

Titelpagina van Samle fersen (= Verzamelde gedichten)
Afbeelding van Samle fersen (= Verzamelde gedichten)Toon afbeelding van titelpagina van Samle fersen (= Verzamelde gedichten)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.73 MB)

Scans (11.52 MB)

ebook (3.30 MB)

XML (0.71 MB)

tekstbestand






Editeurs

Freark Dam

Klaes Dykstra

J.J. Kalma

Tineke J. Steenmeijer-Wielenga



Genre

poëzie

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Samle fersen (= Verzamelde gedichten)

(1981)–Pieter Jelles Troelstra–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

It alde doarp

Ynkomste

 
Ik kaam werom yn 't âlde doarp,
 
Dêr ik as berntsje wenne;
 
't Wie fiifentritich jier al lyn,
 
Doe gong ik dêr fandinne.
 
 
 
Ald doarp, dêr sjochste my werom
 
Nei rju geswalk om fierren;
 
As berntsje gyng ik by dy wei,
 
No haw ik grize hierren.
 
 
 
Ik seach sa frjemd it libben oan,
 
Dy grutte Unbekende;
 
No wit ik syn geheimen skoan,
 
Syn lok en syn ellinde.
 
 
 
No haw ik midden 't libben stien,
 
Waans wieling my ombrûsde
 
En mannich hege sang ferstien,
 
Dy't yn syn stoarmen rûsde.
 
 
 
Oer hege bergen bin ik tein,
 
Dêr 't keine sniefjild striele;
 
Yn djippe delten haw ik lein,
 
Ferslein, mei brutsen siele.
 
 
[pagina 331]
[p. 331]
 
Wylst ik nei hege wierheid socht,
 
Ha 'k faak de leagen tsjinne;
 
Yn 't djipste wollen fan myn hert
 
Moast ik my faak fersinne.
 
 
 
Sa rûn myn paad troch wolken meast
 
En tsjokke wite dampen,
 
En wat der barnde yn 't eigen hert,
 
Dat wiene ûnwisse lampen.
 
 
 
Wylst ik it goede tsjinje woe,
 
Sa't my de wrâld dat learde,
 
Ferfoel d' oerhearrige natoer
 
Unwittend faak ta 't kweade.
 
 
 
Joech ik my nei 't begearlik flesk,
 
De geast rekke oan it kwinen;
 
Wijde ik alhiel my oan 'e geast,
 
It flesk begûn te slinen.
 
 
 
Sede en natoer, hja kreauden meast;
 
Elk hie syn eigen wetten -
 
Hjir leit it ynlikste geheim
 
Fan 't libben yn besletten.
 
 
 
Dochs - dwile ik faak ferlegen om
 
En seach nin stjer, nin sinne,
 
Myn dwylpaad bûgde 'm om 'e wei
 
Fan 't ljocht yn slingers hinne.
 
 
 
Faak hommels foel in gjalp fan 't ljocht
 
Op myn ûnwisse wegen;
 
Dan seach ik, wêr ik hinne gyng,
 
En jimmer wie 't omhegen.
 
 
 
Soms, as ik nearne op wie fertocht,
 
Oerstjalpen my de weagen
 
En droegen my nei better plak
 
Wei út fersin en leagen.
 
 
[pagina 332]
[p. 332]
 
Net ik ha 't libben makke nei
 
In plan fan 't Goede en Wiere;
 
Nee, 't stoere libben het my grypt,
 
Syn doel my iepenbiere.
 
 
 
't Is, let faak, foar my iepen gien
 
En het myn wei my hjitten,
 
En wat syn ropstim my ek sei,
 
'k Ha 't paad my wize litten.
 
 
 
Sa wie dat wûndre libben my
 
Fol ljocht en swarte skaden,
 
In berchlân, woest, fol poëzij,
 
Mei stil-iensume paden.
 
 
 
Oant ik omheech in greide fûn,
 
Dêr koele beammen rûsden,
 
Sa djip it wylde fûgelt song
 
En kleare wetters brûsden.
 
 
 
Dêr ik in hoartsje rêste mocht
 
En litte my ferbine
 
En hielje wat der blette yn my,
 
En nije krêften fine.
 
 
 
Dat ik de swiere paden, dy't
 
Jit winke yn 't hege blauwe,
 
Mei fêste foet bestiigje mei,
 
Oant my de lea bejouwe.
 
 
 
Oant my de leave hannen, dy't
 
Sa soarchsum oer my binne,
 
De lidden strike oer 't brekkend each
 
En 't stil wurdt om my hinne.
[pagina 333]
[p. 333]

Doe en no

 
Dêr stekt út griene beammen d' âlde toer
 
De skiere holle oerein yn 't blauwe swurk,
 
Dêr triljend sinneljocht syn goud yn weeft.
 
Stil, steatlik riist er op, as yn de tiid,
 
Doe't wy as berntsjes oan syn fuotten boarten.
 
Tinzen fan d' âlde tiid driuwe om syn holle,
 
Hûgnis fan ieuwen leit drôgjend oer syn lea.
 
By al wat wiksle wiist dy stoere bliuwer
 
Jit stom omhegens boppe d' âlde leane,
 
Dêr alle deaden 't lêste paad oer geane.
 
De libnen libje en stribje om him yn 't rûn,
 
De deaden sinke rûn him yn 'e grûn;
 
Hy bliuwt en stiet dêr stom yn har fermidden,
 
In grize prester, foar har rêst te bidden.
 
 
 
Tsjin 't grien flijt mannich hûs it reade tek,
 
Yn 't beamte heal ferskûle, stil en fredich.
 
De wite wegen wine nei it doarp
 
Har ta, mei húskes dy't har eagen sletten
 
Foar 't kleare ljocht dat foar de finsters teistert.
 
Hja rinne d' âlde pleatsen jit foarby,
 
Dy brede tekken, âlde reade muorren,
 
Dy hôven fol geheim, dy griene doarren,
 
Dy finsters yn it skaad fan linebeammen,
 
My jit sa hiem as hie 'k der juster boarte.
 
Dêr boarret ek it grutste hûs fan 't doarp,
 
De skoalle, syn breed plak troch 't beammegrien -
 
Sa, doarp, hest sûnt myn bernetiid dêr stien.
 
 
 
Oan beide kanten fan it âlde doarp
 
Stiet 't nije, dat ek hjir foarútgong brocht:
 
Twa hege skoarsdens blaze dêr har reek
 
Oer fjild en beamt yn tsjokke walmen út.
 
Rjochts rint it spoar dwers troch de lannen hinne,
 
Lâns gouden nôt, dat yn 'e skeaf al stiet,
 
Ierappellân, dêr 't folk oan 't dollen sit,
 
En ekers, dy't fol sûkerwoartels binne.
 
In grutte wurkpleats stekt syn skoarstien op,
[pagina 334]
[p. 334]
 
Wêr earen 't leaflikst boskje wie te finen,
 
Dat smoute plakje, dêr ik mannich snein
 
Yn sinneskyn en iensumheid ferdrôge.
 
Riis, sulvrich beamte, foar myn each wer op
 
En wjukje wer myn siele binnen, tinzen
 
Oan hillige oeren, as myn jonge geast
 
Mei 't blide ljurkje nei de wolken fleach
 
En op syn sang de himel binnen teach.
 
 
 
O, sneinen, fol fan frede en klokkeklang,
 
As yn 'e loft it ljocht sa trille en weefde
 
En fan 'e grûn sa'n fine wazem dampe!
 
O, fiere kjimmen, wide wide wrâld,
 
Dêr 't hege swurk sa blau, sa djip oer hong,
 
Sa fol fan ljocht, fan seine, fol fan psalmen.
 
Dêr lei ik, och sa lyts, in wjirmke, in blomke,
 
In dripke dauwe yn 't eineleas hielal -
 
Jit, ek mei oantaast fan dy libbensdrang,
 
Dy 't hertsje tinen die fan leed en nocht
 
En 't mei de ljurkesang omhegens treau.
 
O, earm lyts sieltsje, dat dy hege himel,
 
Dy wide wrâld yn dy befetsje woe,
 
En neat oars koe, as mei de damp fan 't fjild
 
Omheech te wazemjen yn ile langstme!
 
O, keine, súvre langstme fan it bern,
 
O, blanke dream fan libbens earste dei,
 
Hoe swiet, hoe droef tins ik dy efternei!
 
 
 
Wêr doe de ljurk sa song en stille dreamen
 
Ut berneherten wâlen, litt' no skille
 
En fluit har skrille stimmen hearre, droanet
 
De trein mei swier gepûst, walmet de reek
 
En bûnzje swiere hammers by gleone fjurren.
 
It nij bedriuw ferdreau de poëzije
 
Fan 't stille fjild. It boskje is wei; de ljurk
 
Wykt fierder op nei súvrer, stiller loften -
 
En 't berntsje waard in strider yn 'e wrâld,
 
Dy d' ile langstme fan syn jonkheid omset
 
Yn dieden, hurd en lûd faak as 't gedroan
 
Fan trein oer brêge, dêr de reek nei stoot,
[pagina 335]
[p. 335]
 
Dy't ek de frede fan 'e fjilden brekke
 
En fan in nije tiid, mei nije minsken sprekke.
 
 
 
Hin dêr, dy âlde pleats, myn jongesparadiis!
 
De hutte is wei en ek it amerrak,
 
Dat blonk yn 't ljocht fan 't giele en reade koper.
 
Mar 't mulhûs kipet ûnder beammen wei,
 
En ropt swiet tinken op oan rizenbrij
 
En oan 'e bank by 't finster, dêr myn plak wie.
 
Foar d' âlde muorre mei it ûleboerd
 
En 't iizren jiergetal, dêr boarten wy
 
As berntsjes dei oan dei op 't selde hiem.
 
Dan kriele 't faak fan mûzen yn 'e hjouwer;
 
Yn lange fuorgen lei it neakne skaai
 
En mannich finger dripte fan it bloed,
 
As blyk fan mûze-memmeleafde en -moed.
 
 
 
Fan bûten hast itselde as yn myn tiid.
 
Mar yn 'e hûs, hoe soe it dêr no wêze?
 
Ik wit net; mar 't fabryk dêr lofts fan 't doarp
 
Helle út de pleats in brok wei fan 't bedriuw.
 
Wol stean by 't winter yn it waarme bûthús,
 
Dêr 't swit dript fan 'e muorren, jit de kij
 
Te snúvjen en te stinnen en te kôgjen,
 
Wylst no en dan in sturt omhegen giet
 
En weake drits der delkwatst yn 'e groppe -
 
Mar, wurd' de rûne jaren dei oan dei
 
Moarnsier en jûns fan 't wite wiet ûntlêstge,
 
't Gemaak jout no gjin wurk mear yn 'e hûs.
 
Boers wiif is ‘frou’, mar net mear de ‘boerinne’,
 
De tsiis- en bûtermakster fan foarhinne.
 
 
 
De tsjernherne is no stil; it blauwe fet
 
Mei glêde koopren hoepen is ferdwûn;
 
Oer is it kletsen fan 'e pols yn 't wiet;
 
Nin âlde guds rint him mear blyn op 't tsjernpaad.
 
Men sjocht yn koele kelder ûnder 't foarein
 
Net mear yn d' aden giele reamme stean
 
En net mear rigen tsiis, it pronkwurk fan
 
De weake glêde fingers fan 'e frou,
[pagina 336]
[p. 336]
 
Dy hân, sa redsum, dêr de wite brokken
 
Rûnom út protten by it trocharbeidzjen.
 
Komt no in boi op 't hiem, hy longert net
 
Nei 't plak, dêr tsjokke sûpe buorle yn 't fet
 
Of giele farske waai te wachtsjen stie
 
Of hjerstmis luorreman te finen wie.
 
 
 
Efter dy hege doarren is de skuorre.
 
Dêr stiet it hea wol oan de bynten ta,
 
Op hege weinen skokkend binnen wagg'le.
 
Op 't fjild stean jitte koarn en weet en hjouwer,
 
Dy folle strak de skuorre ta de naal.
 
Dan moat der terske wurde; ranke terskers
 
Litte op-en-del de fleilen swaaie; helder
 
Klinke op mjitt' har slaggen op 'e telle,
 
Muzyk fan oerfloed davert oer it gea
 
En 't warbre folk yn 't doarp het wurk en brea.
 
 
 
Mar ek dit lûd stoar wei op mannich pleats;
 
In iizren gast giet by de boeren rûn,
 
Dy pûst en puft, dy rattelt en lawaait,
 
Dy stjonkt en walmet roetdamp oer it hiem
 
En naam de minsken d' oanslach wei en 't brea.
 
Sa is 't berin fan hiel de maatskippije;
 
It âlde wykt, wy moatte mei nei 't nije.

Doarpsljuwe

 
Dêr binne d' âlde buorren wer,
 
De feart, de dyk, de brechjes;
 
Dêr binn' de bûtenpaden, mei
 
Sa mannich âlde sechjes.
 
 
 
Dêr is it tsjerkhôf mids yn 't doarp,
 
Dy toer fan âlde friezen,
 
Dy tsjerke, heal fan tufstien jit,
 
Dy stien mei ljip en skriezen.
 
 
[pagina 337]
[p. 337]
 
Dêr binn' de minsken, dy't my och
 
Sa fleurich wolkom hjitte;
 
De jongen binne my sa frjemd,
 
Mar d' âlden ken ik jitte.
 
 
 
Dy bliuwe stean en sizze my,
 
Wat yn har libben barde,
 
Wa stoar, wa libbet en wa nei
 
In oare streek ferfarde.
 
 
 
Dêr tsjin de tsjerkhôflening stiet
 
In bryk âld ploechje op klompen,
 
Wy prate en laitsje en hja begjinn'
 
Elkoarren oan te stompen.
 
 
 
Ik kom in lege doar foarby
 
En wurd nei binnen helle;
 
't Binne âlde lju; hy leit op bêd,
 
It wyfke sil fertelle.
 
 
 
Hja binn' al oer de santich jier
 
En kinn' net mear fertsjinje;
 
Hja mei' fan 'e diakeny
 
Dit keammerke bewenje.
 
 
 
Dêr ha hja wat bedieling by,
 
Hja binne bêst tefreden;
 
En 't wyfke laket blier tsjin my
 
By al har tsjinnichheden.
 
 
 
Strak komm' de bern; dan wurdt der praat
 
Oer Keamer-stimmerije -
 
De man is fan in fakbûn lid -
 
Ek njonken 't âlde 't nije!
 
 
 
'k Sjoch by it spoar in húske stean,
 
Dêr minsken yn ferdwine.
 
Ierappels stean yn sekken dêr;
 
Dy wurde dêr fermine.
 
 
[pagina 338]
[p. 338]
 
In wizer wiist dêr op in boerd,
 
Wat priis der wurdt betelle.
 
De keaper triuwt in knopke omleech
 
En dalik wurdt der skelle.
 
 
 
Dêr ropt in âlde bodder my
 
En troait my nei syn wente;
 
Syn hiele libben rûn foarby,
 
Dêr om dy âlde klinte.
 
 
 
Hy seit my, hoe't er mei syn swit
 
Dy stikken lân fertsjinne,
 
Dêr hiel syn libbensdoel yn sit,
 
Syn tinzen hiel oer rinne.
 
 
 
Syn soan en bernsbern by him yn;
 
Troch hiel 't gesin wurdt bodde;
 
In rank jongfeint fan sechstjin jier
 
Swaait dêr op 't lân de lodde.
 
 
 
Sil dy ek op dit stikje grûn,
 
Al wat er is, ferslite?
 
Of sill' syn eagen weidzje kinn'
 
Oer wider, rommer krite?
 
 
 
't Is hjir in stoer slach minsken, elk
 
Mei eigen sin en wêzen;
 
De hurdens fan har swier bestean
 
Is klear op har te lêzen.
 
 
 
Der binne folle âlden by,
 
Dy't raar krebintich binne;
 
It lânwurk spilet net swak by -
 
Hoe krûm en stiif hja rinne!
 
 
 
Yn 't blauwe linnen sjocht men har
 
Pankoekjen lâns de wegen;
 
Hja lûke earnstich oan 'e piip
 
En sjogge faak omhegen.
 
 
[pagina 339]
[p. 339]
 
De lodde of gripe op 't skouder leit,
 
De hân faak oan 'e kroade -
 
Swart strieën hoed of pet faak op,
 
Alhiel net nei de moade.
 
 
 
Sa kroaskje hja har paadsje lâns,
 
De swiere grûn te bouwen,
 
Earwurdich yn har stoer gewrot -
 
In folk om te betrouwen.

Alde plakjes

 
Ik bin it wer trochkuire,
 
't Ald doarp, by dei en jûn,
 
En folle leave plakjes
 
Haw ik dêrby wer fûn.
 
 
 
Ik seach de hege buorren
 
Mei d'âlde pleats, ús hûs.
 
Wei wie it hôf mei d'apels -
 
Dy wiene 'r by de rûs.
 
 
 
Dêr wie de blauwe keamer
 
Mei snijwurk bûnt en ljocht,
 
De flearbeam en it sleatsje,
 
Dêr 'k winters ride mocht.
 
 
 
It bûthús mei de stallen,
 
Wêrop ús skrinkels stien' -
 
Dat wiene ús kij, dy't elkmis
 
Syn eigen namme hien'!
 
 
 
Dêr wien' de lytse steechjes
 
Mei hokken, skeef en skier,
 
Dêr mannich earme bodder
 
Syn neare wente wie.
 
 
[pagina 340]
[p. 340]
 
Dy buorren - hoe faak gyng ik
 
Him yn 'e moarn net oer,
 
It griene kûmke omklamm're,
 
Om molke fan 'e boer!
 
 
 
Dat wie dreech wurk by 't winter;
 
De hantsjes wien' sa blau,
 
De lytse fingers prykten -
 
Ik liet it skriemen nau.
 
 
 
Dat oare hûs by 't tsjerkhôf,
 
Dêr is ús mem ferstoarn.
 
'k Wie fuort; mar hoe't ik thúskaam,
 
Dat wit ik jit sa skoan.
 
 
 
De wein kaam oan fan Ljouwert;
 
Myn suster wachte my.
 
Wy seagen op elkoarren
 
Sa stiif, sa bleu, sa nij.
 
 
 
Der siet wat yn myn binnenst,
 
Sa swier, dat woe net wei;
 
Ik gyng mei har it hûs yn,
 
Dêr mem op 't deabêd lei.
 
 
 
De keamersdoar stie iepen;
 
Ik koe myn heit dêr sjen,
 
De jongsten op 'e knibbels:
 
De widner mei syn bern.
 
 
 
Doe briek dat swiere yn my;
 
Ik snikk're en gûlde sa
 
En foel ús heit oan 't herte;
 
Hy helle my nei him ta.
 
 
 
Doe skruten nei de deade;
 
Dat wie in swiere gong;
 
De frjemde rook, it tsjuster,
 
Dat foar de blinen hong.
 
 
[pagina 341]
[p. 341]
 
't Waard ljochter - súntsjes skoff'len
 
De fuotten oer de flier;
 
Dêr lei de wite holle,
 
Sa kein, sa stil, sa blier.
 
 
 
Dêr wie, nei 't lange lijen,
 
De dea, de golle rêst;
 
De bleke mûle yn 't swijen
 
Jit lústre: sa is 't bêst...
 
 
 
Foarby, foarby dat alles,
 
Al hast in fjirtich jier;
 
'k Ha no sels bern; dy steane
 
Sa ienkear by myn bier...
 
 
 
Fuort, fuort, nei blider bylden,
 
Dit tsjustre steed foarby!
 
Dêr neist it hûs, dy winkel,
 
Dat 's de weinmakkerij.
 
 
 
'k Mocht baas mei helpe en fage
 
Dêr sneons de flier mei oan;
 
Fol seachmoal wien' de gatten -
 
Dan boarte ik mei de soan.
 
 
 
Wy hiene tolf keninen,
 
Dy stien' dêr efter hûs,
 
Dy moasten sneons ek mjukse,
 
't Wie wurk dus by de rûs.
 
 
 
'k Hie simmers myn keninen
 
Thús ûnder myn bewâld,
 
Fertsjinne sneons mei poetsen
 
Foar harren 't ûnderhâld.
 
 
 
Dêr efter yn 'e blikke,
 
Wêr 't hok te stjonken stie,
 
Dêr fuorre ik dan myn bisten
 
't Brea, dat 'k fertsjinne hie.
 
 
[pagina 342]
[p. 342]
 
Dêr lei 'k dan yn 'e sinne
 
En skoarske en wierre my,
 
En 't selde dien' myn bisten -
 
Dy sprongen al sa blij.
 
 
 
Dy waarme sêfte bistkes,
 
Ik wie sa mâl mei har;
 
Ik treau se tsjin myn wangen
 
En streake en patte har.
 
 
 
Dan barde 't, dat 'k my oefne
 
Yn fers-opsizzerij;
 
Harkers yn 't steechje ornearren:
 
Hy leart ta domeny.
 
 
 
Dêr lâns de lange buorren
 
Rint jitte d' âlde feart;
 
Hoe wiid wie 'r foar myn eagen!
 
No is 't in foege sleat.
 
 
 
De wike foar de merke,
 
Wat wie 't in blide moarn,
 
As 'k út ús finsters sjen koe:
 
De kreamskippen binn' oan!
 
 
 
Dan krielde gau de buorren
 
Fan ûnrie, wyld en mâl;
 
De goare skippen spijden
 
Raar guod út op 'e wâl.
 
 
 
Manlju mei swiere knevels,
 
De earmen ûnder 't hier;
 
Hja kwatsten brune jarre
 
En 't swit dripte út har hier.
 
 
 
Froulju mei bûnte flarden,
 
De boarsten heal troch 't jak,
 
Dy klauden har de holle
 
En hiene oan alles lak.
 
 
[pagina 343]
[p. 343]
 
Famkes mei fine troanjes,
 
Mar roppich, fiis en goar,
 
Skreaurige smoarge jonges,
 
Dat skeuke dêr troch elkoar.
 
 
 
Hja tôgen houten hynzers
 
En koopren spullen oan,
 
En sketten, frjemd beskildre;
 
Dat hage ús, berntsjes, skoan.
 
 
 
Dan gyng it op in hamm'rjen
 
En razen, wyld en poer;
 
In rook fan oaljekoeken
 
Dreau hiel de buorren oer.
 
 
 
Gau strúnden kreuple kearels
 
Mei 't oargel alles ôf;
 
De skeve bek, wiid iepen,
 
Galme jin d' earen dôf.
 
 
 
Dan wie 't ‘de moard fan Raamsdonk’
 
Of 't fers fan ‘troelala’;
 
Dêr waard ik faak mei pleage
 
En 'k skamme my dan sa.
 
 
 
Faak fleagen redsume aapkes
 
Ek by de doarren op,
 
En lytse smoarge jonges
 
Stien' dêrby op 'e kop.
 
 
 
In kearel mei twa hûntsjes,
 
Heal neaken, dryst en wreed,
 
Blaasde op in hoarn en rôp mar:
 
‘Earst sinten op it kleed!’
 
 
 
Dan op in moarn yn maaie -
 
Hoe hurd ferlangen wy! -
 
Davere it rûn it tsjerkhôf
 
Fan 't balten fan 'e kij.
 
 
[pagina 344]
[p. 344]
 
Dêr waard dan tsierd en difne,
 
Bean, frege, hantsjebakt,
 
Ofsteegre, werom roppen,
 
En - griene drits delkwakt!
 
 
 
Traktearje yn 'e herberch
 
Wie meastal 't einbeslût;
 
De damp fan drank en pipen
 
Sloech ta de doarren út.
 
 
 
Dan kaam de merkewille:
 
De buorren rûn dan fol;
 
Feintsjes sa skjin en noftren,
 
Famkes sa tsjep en gol.
 
 
 
En rûnom yn de buorren,
 
Wêr mar de fidel gong,
 
Wie swier gestamp fan 't skotsen,
 
Gegei, gefrij, gesjong.
 
 
 
't Wit jit, hoe 'k as foech jonge
 
Ris op sa 'n merkejûn
 
Mei oare kameraten
 
It paad nei 't ‘Bierhûs’ fûn.
 
 
 
Dêr wie it folk oan 't skotsen;
 
Men rôp fan rûnte! mar,
 
Dan wie 't wer: alle meisjes!
 
En dan wer: troch inoar!
 
 
 
Men gyng dêr yn 'e rûnte,
 
Pakte elkoar by de hûd
 
En sprong op krûme skonken
 
En stampte en rôp sa lûd.
 
 
 
In âlde skjirresliper
 
Spile dêr mei syn bern;
 
Troch wolk fan reek en dampen
 
Koe men har amper sjen.
 
 
[pagina 345]
[p. 345]
 
Dêr wie in meager fanke
 
Mei bleke wangen by;
 
Har heit hie de fioele,
 
De tipeltange sy.
 
 
 
Wat ha 'k dy jûns dêr sitten
 
Te drôgjen oer dy faam,
 
Sa bleek en sa ôfwêzich,
 
Sa moai en sa foarnaam.
 
 
 
Hja kaam lichtwol út Spanje,
 
Ek d' eagen wiene swart;
 
Hoe kâld soe 't har hjir wêze,
 
Hoe fol ferlangst har hert!
 
 
 
Wat diigre hja swiersettich
 
De keamer soms yn 't rûn;
 
Mar glâns kaam yn har eagen,
 
Doe't hja my dêr sa fûn.
 
 
 
‘O, ridder, kom dochs harren,’
 
Sa lústren troch 't poehei
 
De teare reade lippen,
 
‘En bring dyn breid hjir wei.
 
 
 
Tsjoch oan dyn stielen harnas
 
En gaspje 't kriichsswurd om;
 
Nim my by dy op 't hynzer,
 
En dan nei 't suden, kom!
 
 
 
Dêr wachtsje ús al myn âlden
 
Yn 't hearlike kastiel,
 
By glâns fan goud en kearsen
 
Oan 't steatlik brulloftsmiel!’
 
 
 
Sa song de tipeltange
 
M' in ljuentsjend minneliet,
 
Wylst ik mei myn prinseske
 
By nacht nei Spanje ried.
 
 
[pagina 346]
[p. 346]
 
By nacht, ûnder 'e stjerren,
 
De huzen en bergen oer,
 
Yn 't hege ljocht fan 'e Molkwei,
 
Barnend fan himelsk fjoer.
 
 
 
Sa gyng de fantasije
 
Dêr doe fan troch mei my -
 
Ek yn myn letter libben
 
Spile hja net swak by...

It deade-doarp

 
Rin ik dy troch, o âlde buorren,
 
Ik sjoch de libnen faak foarby;
 
Yn alle doarren steane deaden,
 
En o, de measten winke my.
 
 
 
De smid, ús buorman, stoer en skredich,
 
Komt ta syn swarte smidte út;
 
Hy sjocht yn 't waar, brimt oer 'e buorren,
 
Dat wie jûns jimmer 't einbeslút.
 
 
 
In âlde grize bodder strampelt
 
My mei in hingelkoer foarby;
 
Hy bringt de drankjes rûn foar dokter;
 
Lit my ien sjen: ‘Dat is foar dy!’
 
 
 
D' âld boer, waans pleats wy koart bewennen,
 
Komt op it hiem en sjocht en bromt:
 
‘Ik moat hjir earstdeis sels wer hinne,
 
Want op it tsjerkhôf ha 'k gjin romt.’
 
 
 
Us âlde doomny kuiert stadich
 
Yn 't tún fan d' âlde pastorij.
 
Hy ropt my oan; ik kom, wy fûstkje;
 
Syn deade fingers knappe 'erby.
 
 
[pagina 347]
[p. 347]
 
‘De Stienzers habbe har goed hâlden’,
 
Seit hy, ‘by myn begraffenis;
 
Ik moat ek sizze, dat it tsjerkhôf
 
Hjir tige stil en fredich is.’
 
 
 
Foar dokters stiet de bles foar 't weintsje;
 
Holeagich sjocht it bist my oan,
 
En dokter, mei syn bliere troanje,
 
Ropt: ‘Wat, bisto noch net ferstoarn?
 
 
 
Wost faaks wer mei nei de pasjinten?
 
En bringst de bles dan wer nei 't lân?
 
Hy wurdt hurd minder, mar hy het ek
 
Yn fjirtich jier gjin fretten hân.’
 
 
 
'k Sjoch foar de skoalle grutte Wibe,
 
D' eksteur, by d' âlde master stean.
 
Hy winkt my mei de stôk - ik trilje,
 
Mar kin myn needlot net ûntgean.
 
 
 
‘Dêr is er’, seit eksteur; ‘kom master,
 
Lês him no goed it leksum op;
 
Want as 't net hurd mei him feroaret,
 
Dan groeit er op foar galge en strop.
 
 
 
Dêr het er my in ferske makke,
 
Dat giet de hiele buorren lâns,
 
Fan Job de Jong oant Age Mouwe -
 
Wat dêr yn stiet, dat is wat mânsk!
 
 
 
Dat Gerk' bakt stuten sûnder krinten
 
En Gelfke' koeke skimm'lich is,
 
Alde Aarnt syn faam slacht foar de billen
 
En al wat mar skandalich is.’
 
 
 
‘Alde Aarnt’, seit master, ‘wie krekt by my.
 
Dat fan dy faam, no, wier is 't net.
 
Hoe kaamst der by, sok ding te sizzen?
 
De man is hielendal ferset.’
 
 
[pagina 348]
[p. 348]
 
Ik stamm'rje: ‘Dat kaam fan 'e “pillen”
 
Fan dokter; sjoch, it rym brocht mei -’
 
Mar master sjocht my lyk yn d' eagen:
 
‘Ik ried dy, lit soks foartoan nei!’
 
 
 
‘Ja, ja’, seit Wibe, ‘as it wer bart,
 
Sa grif as wat komst yn 'e toer;
 
Do heste mear al op dyn kerfstôk!
 
No, master, kom; de nocht is oer.’
 
 
 
No doar ik amper fierder rinne:
 
It libbet hjir fan deaden hast.
 
Dêr is dy bleke deade, dy't ik
 
Hjir sels op 't tsjerkhôf bringe moast.
 
 
 
Hoe soe 'k dy swiere reis ferjitte,
 
Dat klokgebrom út d'âlde toer,
 
Myn earme heit, dy 'k skriemend folge,
 
Mei sloppe knibbels 't tsjerkhôf oer?
 
 
 
Hoe't ik ek snikk're by dy kûle -
 
Wat ik deryn brocht, 'k wist it net:
 
Earst letter, folle letter, learde 'k
 
Nei dy ferlangjen, memmehert!
 
 
 
No wit ik, dat dy leafdehonger,
 
Dy't my sa fyt're 't libben troch,
 
Begûn is by dat stille grêf dêr,
 
Wêr ik ús mem my winken sjoch.

Ofskie

 
Farwol, âld doarp, ik moat fan dy fandinne;
 
It libben lûkt, de koarte lins is oer;
 
Farwol, do beammeskaad om d' âlde toer,
 
Jim wide fjilden, drôgjend yn 'e sinne.
 
En jimme, warber folk, sa trou, sa gol,
 
Freonen fan âlds, farwol!
 
 
[pagina 349]
[p. 349]
 
Dyn loften hingje oer ikkers, swier fan fruchten;
 
Fier binn' de kjimmen, 't wurk op 't fjild neiby.
 
Sa wêz' en bliuw' foartoan ek 't libben my:
 
In wiid gesicht nei fiere blauwe hichten,
 
By warber wurkjen foar de dei fan hjoed;
 
Dan is myn libben goed.
 
 
 
As faak myn tinzen ljocht fan dreamen binne,
 
Ald doarp, ik wit it no, ik tankje it dy:
 
Hjir fûn myn jonkheid al de fantasij
 
Fan wolkeflecht en ûndergeande sinne;
 
Hjir dreau sa heech de himel boppe my
 
Yn ljochte dreamerij.
 
 
 
Under sa'n loft, by sokke wide fierten
 
Wâlet de geast de heechste fjilden oer;
 
Hjir is prest'res fan 't ideaal Natoer;
 
De siele stribbet him yn 't Ivige út te jitten;
 
Ut lyts gedoch, út wearze min en leech
 
Lûkt jin dy loft omheech.
 
 
 
Mar swier is 't deiske wurk hjir op 'e modder,
 
Dêr 't brea yn slommet dat it minskdom fiedt;
 
Dêr struit elts jier de warbre boer it sied,
 
Dêr ploeit en hout en wjuddet mannich bodder,
 
Dêr ripet linkenoan de frucht, fol tier
 
Of minnich, nei 't gewier.
 
 
 
Men libbet hjir yn hope en frees mei d' ierde,
 
Mei 't stil ynwindich wurkjen der natoer;
 
Hja makket neat út neat, hja slacht neat oer
 
Yn 't keatting fan har fêst besibbe dieden.
 
Hja bynt, wat grûn en loft besletten hâld',
 
Yn foarmen tûzenfâld.
 
 
 
Under de hege flecht fan ljochte wolken
 
Waakst hjir it nôt dat fiedt, it flaaks dat klaait;
 
De boer sjocht rûn, oft net de stoarmwyn waait
[pagina 350]
[p. 350]
 
En 't ûnwaar broeit yn himels donkre kolken.
 
It each omheech - de hân, oan wetten bûn,
 
Wrot flitich yn 'e grûn.
 
 
 
Sa is ús libben: hege fiere tinzen
 
En lytse dieden, leech faak by de grûn.
 
Us is grut wollen en lyts kinnen jûn;
 
It heechste yn 'e minske is yn it leechste finzen.
 
Dy twa fan-ien jout lêst en sonde en striid;
 
By-ien is 't goed en bliid.
 
 
 
'k Haw om in God fol twivel biddend kniele;
 
Mar 'k tocht him boppe en bûten 't minskebern,
 
En nearne koe 'k folmakkenisse sjen.
 
God is it byld fan 't Ivige yn ús siele;
 
Wy diel fan 't Ivige; God mei minske ien -
 
Dat haw ik no ferstien.
 
 
 
It grutte Libben rôlet fuort troch d' ieuwen
 
En nimt de minsken en har slachten mei;
 
't Nimt oer ús widze en grêf syn eigen wei;
 
Swiere geheimen bliuwe oer ús holle driuwen.
 
Natoer, histoarje, minskemaatskippij,
 
Dêryn fersinke wy.
 
 
 
Yn kringen leit it libben om ús hinne:
 
It húsgesin, it heitelân, de wrâld,
 
't Bedriuw, de klasse dêr men jin by hâldt,
 
Dêr lizz' de grûnen dêr w' op aardzje kinne,
 
De loft, wêryn ús geast nei 't grutte tynt,
 
De wei nei 't Iivge fynt.
 
 
 
Earst wol de feint foar 't heit'lân libje en stjerre,
 
Dat Grutter boppe him, dat hy oanbidt;
 
Dan fynt er oare, grutter kringen jit,
 
Dêr al syn leafde en langst oan tabehearre.
 
Hy fynt syn ropping yn 'e maatskippij -
 
Sa, Friezen, gyng it my.
 
 
[pagina 351]
[p. 351]
 
aant.
 
Yn brede weagen rôlet de histoarje
 
Nei nije tiden, blierkjend oer har paad.
 
Is no it folk yn klassen splist en skaat,
 
Dy't elkoar haatsje en kreauwe om 'e fiktoarje,
 
‘Ien mienskip 't folk’ is 't wachtwurd fier en hein,
 
Dêr wurdt de grûn ta lein.
 
 
 
My ropt dat wurd út dizze bliere krite
 
Dêr hinne, wêr de wyn fan 't libben waait;
 
'k Moat mei foaroan, wêr 't folk syn flagge swaait.
 
Dien is de rêst fan dizze stille rite -
 
Hast nea wie oer de wrâld dy striid sa fel:
 
Ik lis it spylark del.
 
 
 
Dêr leit it doarp. 't Stiet mei de toer tsjin 't westen,
 
Dêr read de sinne mank de wolken sinkt.
 
Op blauwe kilen gripe en seine blinkt -
 
't Folk trapet wurch nei hûs - 't is tiid fan rêsten...
 
De dauwe dampet; gouden rêst siicht dol -
 
Leaf heitelân, farwol!


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken