Kroone der vier hooft-deughden
(1644)–Ernest van Veen–
Auteursrechtvrij
[pagina 45]
| |
Van de Sterckheydt, die bewesen wort door 't voorste van den Leeuw, wesende den derden Steen deser Kroone.
Den Leeuw soo kloeck vroom van aert,
Die van gheen' macht en is vervaert,
Bediedt ons hier de Sterckheydt groot;
Dat gheen kloeck hert' en vreest de doodt;
VVant hy veracht oock all' 't ghediert'
Dat sijne kracht tot hem-waerts stiert.
DEn derden Steen al van dees Kroon die wy bewijsen,
VVas uwe sterckheydt, en uw' kloeckheydt weerdt om prijsen.
| |
[pagina 46]
| |
Wie isser oyt gheweest die niet beweeght en wert,
Als hy ghestadighlijck veel lijdens droegh in 't hert'?
 Por obstantia micat. 12
12 Maer nimmermeer en sag-m' uw' kloecken moet verwinnen,
Al scheen het oock dat ghy veel pijnen leedt van-binnen.
| |
[pagina 47]
| |
VVat hebt ghy niet gethoont wanneer ghy namt den vlucht
Met uwen Sone naer Egypten heel beducht?
Ghy hadd' gheen' vrees' al van de koud' en wintersch' dagen,
Noch langhe nachten swaer, noch van-der winden vlaghen:
De moey-lijcheydt des weeghs en saeght ghy oock niet aen,
Maer zijt met Ioseph trouw kloeck-moedigh door-ghegaen.
VVat hebt ghy niet ghethoont, als hy soo-veel moest lijden,
VVanneer ghy saeght dat hy oock met de doodt vast strijden?
VVanneer ghy saeght dat hy de doodt oock sterven moest,
Door 't schuymigh' Ioodtsche volck in boosheydt soo verwoest.
Origenes, als hy eens wilde seker wetenGa naar margenoot+
VVaer-om dat 't scheen dat Godt hadd' sijnen Iob vergheten,
| |
[pagina 48]
| |
En door den boosen liet hem lijden soo veel smert',
Den welck' oock hadd' geraeckt het binnenst' van sijn hert'.
Vergh'lijckt hem hier al by den diamant soo krachtigh,
Soo sterck en hardt, ghelijck Godt selver wist al-machtigh,
Die niet ghebraght kond' zijn in 's vyandts swaer ghewelt,
Al was 't dat hy hem hadd' oock totter doodt ghequelt:
13 VVant Iob die bleef heel kloeck, Iob bleef den Heer noch loven,
Al gingh sijn lijden swaer de lijdens al te-boven.
Sulck' harden diamant waert ghy, ô suyv're Maeght!
Als ghy in 't Ioodtsche-landt veel druck en lijdens saeght:
Vvant schrijven dat gh'u hebt met sulcken' moet ghedragen,
Dat ghy niet eenen sucht uyt 't hert' en kond' ghejaghen,
In all' de bitt're pijn' van uwen liefsten Soon,
| |
[pagina 49]
| |
 Indomita vis haeret. 13
Ghelijck in sulck-een' druck de menschen zijn ghewoon.
Daer-om soo schrijft seer-wel Ioannes, als wy lesen,Ga naar margenoot+
Daer stondt al by het Kruys de Moeder weerd' ghepresen
Van Iesus haren Soon, hy seydt niet, 't ghen' is 't meest,
| |
[pagina 50]
| |
Als dat sy weenden, oft bedroeft was in den gheest;
Maer dat sy kloeck'lijck stondt, tot een waerachtigh teêcken
Van sterckt' en vroomheyt, dat haer hert' niet kond' ghebreken
Door pijn' oft lijden, want sy heel ghewapent stondt
Met d'onbewegh'lijckheydt, als oyt men vrouwe vondt.
Ia met een sulck' verduldt en hoogh-moet daer beneven,
Dat wy niet sonder re'en bevinden dit gheschreven,
Ghelijck den thoren die van David is ghebouwt,Ga naar margenoot+
Soo is oock uwen hals ghepresen menigh-fout.
Met boll'-wercken om-rondt was hy, en duysend' schielden,
Die hem bewaerden, en in sterckten altijdt hielden.
Hy was de wapens van den alder-kloecksten helt,
Die gheen gheweldt en hadd' te-neder oyt ghevelt.
| |
[pagina 51]
| |
Ghelijck een' stercken muer die niet en wordt gheslaghenGa naar margenoot+
Om-verr', maer kan den stoot hoe hardt oock wel verdraghen,
Soo is dees kloeckheydt oock van Godt in ons ghemoet,
VVant gheene kracht oft macht die oyt beweghen doet.
Dit heeft voor-waer wel aen Ambrosius ghebleken,Ga naar margenoot+
Als Valentiniaen sijn' kloeckheydt niet kond' breken;
VVant als hy langh' hadd' in de Kerck' 't geloof verspreyt,
En d'Ariaensche sect' met wijsheydt heel verleyt,
En van Iustina kond' seer lichtelijck verlegghen
Het onrecht 't ghen' sy van de heyl'ghe Kerck' gingh seggen,
Soo als hem wirdt belast ter Kercken uyt te gaen
Door 's Keysers strang' bevel, soo bleef hy vrom'lijck staen,
En sprack met goeden moet, Niet gheerne (Keyser machtigh)
| |
[pagina 52]
| |
Verlaet' ick dese plaets', noch mijn gheloof waerachtigh:
VVant aen de VVolven ick der Schapen-koey niet laet,
Noch desen Tempel Godts voor hun-li'en open-staet.
Is 't sake dat ghy my wilt in de Kerck' doen sterven,
 Nemo fortis nisi et iustus. 14
| |
[pagina 53]
| |
Soo treckt op my 't gheweir, dat ick Godts rijck' magh erven;
Seer gheerne sterv' ick dus, en 't is my aenghenaem,
VVant hoop' hier-door altijdt sal leven mijnen naem.
14 Dit is het ghen' dat by den VVijsen-man wy lesen,Ga naar margenoot+
D'oprechten mensch sal kloeck en sonder vreese wesen:
Ghelijck den stercken Leeuw, die niet beroert en wort,
Maer die ongodd'lijck is wordt in den vlucht gheport.
15 Maer seght! ô Maeght, wat dit doch was voor eenen thoren
Van David, waer-door hy een' Koningh uyt-verkorenGa naar margenoot+
Soo sterck was voor den Heer', en teghen all' den mensch'
Dus onverwin'lijck, met sijn' sterckte naer den wensch'?
VVas 't niet sijn' ootmoet groot die hadd' sijn hert' bevangen?
VVas dit den thoren niet die was soo schoon behanghen
| |
[pagina 54]
| |
 Dicit leo do tribu juda. 15
Met duysend' schilden fraey, en bolle-wercken sterck,
Dat ieder was verheught die sagh dit machtigh werck?
En dees ootmoedigheydt van David boven maten,
Heeft hem terstont in 't hert' twee deughden noch ghelaten;
| |
[pagina 55]
| |
Sijn' wijsheydt, ende med' sijn' sterckheyt hoogh gheacht,
VVaer-door ten onder' hy sijn' vyandt heeft ghebraght.
Acht-hondert menschen in een' reys' heeft hy verslaghen,
Als in den vlucht seer kloeck sijn' vyandt heeft doen jaghen,Ga naar margenoot+
Soo dat den Philistijn hem niet kond' weder-staen:
Midts all' sijn macht door hem was heel te-niet ghedaen
Sijn' wijsheydt die heeft oock daer-naer ghenoech ghebleken,
Als hy aen een' Propheet soo wijs wirdt vergheleken,
Ia selver eenen was als hy sijn' Psalmen hoogh'
In wijsheydt heeft ghestelt de menschen voor het oogh'.
Soo is oock uwen hals, ô Moeder Godts ghepresen!
D'ootmoedigheydt, seggh' ick, die quam in u gheresen,
Veel meerder als oock was diên thoren soo vermaert:
| |
[pagina 56]
| |
VVant met meer schilden sterck zijt ghy geweest bewaert.
Ghy waert het stalen kleedt van all' de fraeye vromen:
VVant door dees lieve deught soo hebt ghy 't al bekomen,
't Ghen' de Schriftuer behelst, en hebt het oock verstaen,
Soo dat den Duyvel moest met schande vluchten gaen.
16 Den boosen Heretijck heeft u niet konnen hind'ren,
Noch uwen naem en faem, noch eer'; noch lof vermind'ren:
VVant Isaias seydt, Daer komt, daer komt ghevloet,Ga naar margenoot+
VVt Iesses wortel schoon een roed' als honigh soet,
VVaer-door soo wordt verstaen end' oock al-hier ghenomen
V hoogh-begaefdich hert', dat ghy dus hadd' bekomen,
't VVelck in sijn-selven meer ootmoedigh is gheweest,
Als dat in d'and're volck oock was, ghelijck-men leeft.
| |
[pagina 57]
| |
 Exaltat humilia Deus. 16
En soo een roed' wordt kleyn en gratieus ghenomen,
In 't aensien van den eyck', oft and're groote boômen,
Soo is 't als den Propheet in 't eerste heeft gheseyt,
Een roede sal door heel de wereldt zijn verspreyt;
| |
[pagina 58]
| |
Soo voeght hy korts daer-by; maer all' de hoogh verheven
Die sullen worden met gheweldt daer ne'er ghedreven,
End' all' hun sterckt' en sal in 't minst' hun baten niet,
Maer sullen door den windt vergaen ghelijck een riet.
Hier-om soo vinden wy by Salomon beschreven,Ga naar margenoot+
Mijn alder-liefste lief, deghen' mijn hert' doet leven,
'k Hebb' u ghelijck ghemaeckt aen Pharos peerden fel,
Die met sijn trots' ghespan verliepen alsoo snel.
Maer dese ruytery van Godt den Heer' hier boven
VVas Moyses roed', waer-door de waghens al verschoven
Van Pharo, tot in 't diepst' al van de roode zee,
Als om daer-door te gaen hem vlijtigh maeckten ree.
Maer ghy, ô suyv're Maeght! uw' sterckt' is meer om achten;
| |
[pagina 59]
| |
Die all' de waghens van den Duyvel ded' versmachten
Van sondaers, ketters valsch, en die daer ne'er-ghevelt,
Die quamen teghen u met groote macht in 't velt.
Ghy hebt die over-deckt met baren ende golven,
End' in het diepst' al van de zee gheperst, ghedolven,
Soo dat hier niet en is ghebleven voor ghewis,
Ia heel de wereldt door van hun ghedenckeniss'.
VVy vinden over-sulcks by Salomon den VVijsen,Ga naar margenoot+
Die spreeckt in uwen naem, en gaet aldus u prijsen:
Ghelijck den Ceder-boom die staet in Liban schoon,
Ben op-ghetoghen, en soo draegh' ick mijne Kroon,
End' als oock den Cypres' op Sion hoogh-verheven,
End' als den Palm-boom hardt in Cades daer beneven,
| |
[pagina 60]
| |
End' als in Iericho den soeten rooselaer,
En den Olijf in 't veldt gheplant in groente klaer.
End' als den Platan wijdt by 't water van de straten,
Ben ick verciert van die my noyt en heeft verlaten:
VVaer-door soo konnen wy begrijpen ende sien,
Dat all' de sterckheydt moest voor uwe sterckte vli'en.
Al-hier soo moeten wy een schoone saeck' bemercken,
Hoe wonderlijck dat zijn voor-waer all' Godes wercken.
Den Platan hoogh en groot die staet en wast in 't wild',
Sijn' bladeren die zijn ghelijck als eenen schildt:
VVant soo-veel blad'ren uyt sijn' wijde tacken springhen,
Sijn soo veel schilden die den stercken boom om-ringhen;
En soo-veel deughden dat zijn in u hert' vergaert,
| |
[pagina 61]
| |
Met soo-veel schilden zijt ghy suyv're Maeght bewaert.
Soo datter iemandt wild' hem teghen u oock stellen,
Sou dese schilden eerst te neder moeten vellen,
Waer-mede dat ghy zijt ghewapent t'aller stondt:
VVant in de wereldt noyt men sulcken sterckheydt vondt.
En door dees blad'ren groen, die wy de schilden noemen,
Soo worden oock verstaen de ghene met beroemen
Vast onder desen boom al in de lomm'ringh' staen,
Die nimmer om hun deught en sullen hier vergaen.
VVant met dees schilden die de Moeder Godts bekleêden
Bedeckt, soo komt dees sterckt' in hunder zielen leden,
't VVelck is de re'en dat sy dus moedigh blijven staen,
Soo dat den vyandt moet daer-door ten-onder' gaen.
| |
[pagina 62]
| |
Ia hy sich selfs soo wondt, dat hy moet seker sterven,
En door sijn' moet-will' groot Plutonius rijck' be-erven;
Soo dat de pijlen die hy schieten wilt hoe fel,
Zijn metter daet ghekeert op hem voor-waer seer snel.
17 Dit heeft ghebleken aen Nestorius den dwasen,Ga naar margenoot+
Die met sijn' boose tongh' soo-veel hadd' ligghen rasen,
Dat als met pijlen scherp hy schoot naer dese Maeght,
Sijn-selven heeft ghedoodt, die niet en wirdt beklaeght:
VVant die vileyne tongh', waer-med' hy hadd' gheschoten
Soo veel fenijnigh quadt, wirdt dad'lijck over-goten
Met een' soo bitt're quael, met een soo sware pijn,
Dat 't scheen sijn hert' dat wirdt op-gheten van 't fenijn:
VVant duysend' wormen straf die hebben die verslonden,
| |
[pagina 63]
| |
 Noli adversantibus austris. 17
VVaer-door sijn' swarte ziel' met haesten wirdt ghesonden
Naer Acheron den vloedt, waer niemandt anders komt,
Dan die door boosheydt zijn in eeuwigheydt verdomt.
Daer-om soo seght nu vry (ô Maghet soo ghepresen)
| |
[pagina 64]
| |
't Ghen' by den VVijsen-man tot uwer eer' wy lesen:Ga naar margenoot+
In Sion ben ick soo versterckt naer 's herten lust,
End' in die heyl'ghe stadt hebb' ick seer-wel gherust,
End' in Ierusalem daer is mijn' sterckt' seer machtigh,
End' in het eer'lijck volck hebb' ick ghewortelt krachtigh,
End' in 't ghedeelte Godts daer is mijn' erffeniss',
En by het hemelsch' heyr mijn' wooningh' voor ghewis.
|
|