Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Sa wie 't sawat (1997)

Informatie terzijde

Titelpagina van Sa wie 't sawat
Afbeelding van Sa wie 't sawatToon afbeelding van titelpagina van Sa wie 't sawat

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.42 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

verhalen


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Sa wie 't sawat

(1997)–Rink van der Velde–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 175]
[p. 175]

22 Stil

Yn it begjin fan de jierren sechstich makken je it noch wol ris mei dat it nachts stil wie yn de Deelen. Wy gyngen der simmerdeis in kear as wat in nacht hinne te dôberfiskjen, ûnder tafersjoch fan Piter de Leeuw dy't dêr ferfeaner wie en fanâlds jacht- en fiskrjochten hie. Wy brochten yn de iere jûn in pear hûnderd ieldôbers út, wy sieten ta de nacht út te kaartspyljen yn de âld ark, wy hellen om alf oere in pear ielen fan de dôbers, makken dy ta, bakten se in in pakje boerebûter mei allinne in bytsje sâlt en wat piper, ieten se op en slikken ús de fingers ô. En dan wie 't oan de koarte nachtrêst ta.

Mar ear't wy ús deljoegen gyngen wy earst in eintsje te kuierjen, de polderdyk del. Wy stapten út it ljocht fan de Belgise brander wei sa ta de doar út de nacht yn. It wie almeast tsjustere moanne. It is myn sizzen net dat jo by ljochtmoannewaar gjin iel fange, mar as wy it heal rêde koenen dan gyngen wy by 't tsjuster te dôberfiskjen. Sokke tiden rint de iel, seit elk dy't der ferstân fan hat, al leau ik dat njonkenlytsen net mear.

Hawar, wy lieten even de eagen oan it tsjuster wenne en dan gyng it oan. Gauris joech Piter de Leeuw my in hân, want dy koe it paad op 'e taast wol fine. Hy hie de tiid noch meimakke dat it roettsjuster wêze koe. Roettsjuster is de wrâld allang net mear, anno 1995 sjogge jo nachts oan de himel altiten wol in ljochtplak, Ljouwert, it Hearreanfeanster fuotbalstadion, it Drachtster industryterrein. Dêr moat ik noch ris apart in stikje oer skriuwe, oer it roettjuster, mei de klam op roet.

[pagina 176]
[p. 176]

Op in stuit stienen wy op de polderdyk en dan wie it praat oer. Wy holden de siken yn en hearden lykwols ússels, iksels hearde yn elk gefal it sûzjen yn 'e earen. Sa kin it wol ta, sei Piter de Leeuw by einbeslút, wy moatte yn 'e rêst. En dan lei 'k yn it alkoof achter de brede rêch fan Piter de Leeuw nei de stilte te harkjen.

Albert Helman hat in boek skreaun dat ‘De laaiende stilte’ hjit. It spilet him of yn de Surinaamse plantaasjes fan alearen. Ik soe dat útroepele koloniale ferline noch ris besjen moatte, mar ik leau dat ik de titel sa wol begryp. Ik tink dat ik wit wat de ‘laaiende’ stilte is. Om 1950 hinne wurke ik by in boer yn Yonne, in pear hûndert kilometer sûdwestlik fan Parys. As der gjin oare drokte wie, stjoerde er my mei de stikelstekker it lân yn en dêr pjukte ik de wylde ierdbeien út de greide. Ik skuorde de pôlen derút en iet de beien der ôf. Wilens harke ik nei de stilte. It wie dêr in ferlitten lânsdouwe. Myn boer wie de iennichste dy't it mei 25 kij op sechstich bunder megere grûn noch sa'n bytsje bolwurkje koe. It wie in leech lânskip. Beammen en ûnlân genôch, mar gjin wyld, jo hearden der gjin fûgel. De lucht boppe de teskroeide ierde trille en lôge, moarns fjouwer oere brânde de sinne al en as wy jûns op bêd gyngen wied er der noch.

Boppe Dokkum hienen jo oan 'e ein fan de jierren tritich in oar soart stilte. Op in stuit gyngen myn boartersfreonen nei de grutte skoalle, mar ik wie sa âld noch net en moast my oerdei allinne fermeitsje. Mei de angel oan 'e feart of achter op 'e tún dêr't ik in eigen hoekje tún hie. Simmerdeis hearden jo it gûnzjen fan it gnob yn de flearbeam en op buormans hiem it brimmen fan de blaumiggen boppe de rûchskerne.

Yn 'e Eifel wie 't ek stil. Wy rieden sa'n bochtich paad omheuch en op in stuit stienen wy foar in stúwmarke, wy setten de auto oan 'e kant en makken in kuierke. En doe oer-

[pagina 177]
[p. 177]

foel ús de stilte, wy woenen der al oer prate, mar de minskestim klonk sa hoar dat it neffens ús oan de oare kant fan de daam te hearren wie. Dat op 't lêst flústeren wy mar.

Okkerjiers wie 'k op in iere sabbathmoarn yn de delte fan Jisraël yn Galilea, want ik woe de wettersnippen sjen dy't der neffens sizzen om de dobben hinne taholden. Oerdei wie de sinne te glei, sadwaande moast ik betiid. Ik stode op 'e fyts, dy't frijwat rattele, yn kûgelsfeart by de helling del en hold by de cypressebeammen op it leechste punt. En dêr wie it stil, sa stil dat jo suver gjin stap fersette doarsten.

De lêste kear dat ik de stilte even ûndergien ha, wie op in snein yn april fan dit jier. Ik hie ielfûken yn 'e petgatten op 'e Feenhoop en woe betiid te fandeljen. De lêste diskogongers wienen krekt de Drachtster Heawei delflein en it wie noch te betiid foar de earste tsjerkegongers. Der wie gjin wyn, de popels op 'e pôle joegen net iens lûd. Ik hie it yn jierren sa net meimakke. It wie klearebare gelok en it duorre mar fiif menuten, doe wie der al wer wat.

De stilte is der blykber yn soarten. Dy fan de Deelen joech my in noflik gefoel, de ‘laaiende’ stilte yn Yonne makke my ûnrêstich, yn de delte fan Jisraël wie 't in bytsje benearjend en de lêste kear op 'e Feenhoop waard ik der suver wat mankelyk ûnder. It sil ek wol mei de leeftyd te krijen ha. By my wurdt it ferlet fan stilte hyltiten grutter. Mar wêr fine jo dat langer?

Dat ik betocht op dy iere moarn yn april op 'e Feenhoop, doe't my tusken disko- en tsjerkegongerstiid even de tiid gund waard, dizze fraach: wêrom is der eins net in stilte-reserfaat foar minsken? Want sjoch, wy hawwe reserfaten foar fan alles, foar guozzen, smjunten, ielreagers, eiberts, ielguozzen, foksen, reeën en gean sa mar troch. Mar in stilte -reserfaat foar de minslike soarte is der net. Is dat noch ris wat foar It Fryske Gea?

[pagina 178]
[p. 178]

Hoelang soenen jo soks trouwens folhâlde, libje yn in folslein stille wrâld? Adam en Eva wisten net oars, mar dy binne ek al gau begûn te donderjeien. Iksels soe it earst mar ris fjouwer wike besykje wolle.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken