Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1 (1906)

Informatie terzijde

Titelpagina van Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1
Afbeelding van Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1Toon afbeelding van titelpagina van Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.34 MB)

Scans (27.73 MB)

XML (1.27 MB)

tekstbestand






Editeurs

Herman vander Linden

W.L. de Vreese



Genre

poëzie
non-fictie

Subgenre

kroniek
non-fictie/geschiedenis-archeologie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 1

(1906)–Lodewijk van Velthem–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Noch van heme ende enen scoesuttere, ene spellicheit. xxvij.Ga naar voetnoot+

 
Een scoesuttere, .i. sot serjant,
 
Die daer woen[en]de was int lant,
1900[regelnummer]
Quam eens te Coelne in der stat,
 
Ende hi hadde dicke gehort vor dat
 
Van broeder Alebrecht secgen groet wonder.Ga naar margenoot+
 
Des penst hi in hem selven besonder:
 
‘Mochten dese dinge waer wesen
1905[regelnummer]
Datmen aldus seget van desen,
[pagina 125]
[p. 125]
 
Hoe mochtie des geproeven nu?’
 
Dus quam die gene, dat secgic u,Ga naar margenoot+
 
Ende wilde dit daer weten in scine;
 
Ende quam gaende met sinen robine
1910[regelnummer]
Daer broeder Alebrecht woenende was.
 
Doen hire quam, vraechdi na das
 
Waer broeder Alebrecht waer? boudeGa naar margenoot+
 
Die cnape vraechden wat hi woude?
 
Die gene seide: hi moesten sien
1915[regelnummer]
Ende spreken oec saen. Na dien
 
Ginc een cnape ende seit ter vard
 
Hoe hem nu te spreken begardGa naar margenoot+
 
Een cnape, die .i. robijn draget.Ga naar voetnoot1918
 
‘En hebdi hem niet gevraget
1920[regelnummer]
Wat hi wilt?’ sprac broeder Alebrecht.
 
‘Jaic, mer hi wilt al slecht
 
U selven spreken; mi donke alnuGa naar margenoot+
 
Dat hi kennesse heeft an u.’
 
Ga naar margenoot+ ‘Ganc henen, vrach wat hi wilt
1925[regelnummer]
Ende dat hi u sine stucken telt.
 
Ic ben onledich nu ter stont.’
 
Die cnape gine ende doet contGa naar margenoot+
 
Den genen die metten robine stoet.
 
Doe seide die gene: ‘Vrient! ic moet
[pagina 126]
[p. 126]
1930[regelnummer]
Emmer mijn here selve spreken!
 
Dit gaet ende secgt hem sekerleken.
 
Ic salne sien ende spreken medeGa naar margenoot+
 
Eric heden hene scede.
 
Salic u mijn heymelijcheit noemen,
1935[regelnummer]
Daer ic hier nu om ben comen?
 
Ic salse hem selve secgen, Godweet!’
 
Aldus die cnape weder geetGa naar margenoot+
 
Ende seget broeder Alebrecht saen
 
Die antworde die hi hevet ontfaen.
1940[regelnummer]
Alst broeder Alebrecht heeft vernomen,
 
Dedi den cnape vor hem comen
 
Tot in sine celle, daer hi sat,Ga naar margenoot+
 
Ende vraechde den cnape na dat,
 
Die met sinen robine daer was gestaen,
1945[regelnummer]
Wat hi wilde? Die gene seide saen:
 
‘Meester! Ic hebbe van u gehort
 
Secgen menich selsen word,Ga naar margenoot+
 
Van gokelien, van behindicheden;
 
Nu comic tot u, hier ter steden,
1950[regelnummer]
Dat gi mi uwer const laet sien.
 
So magic te bat geloven van dien
 
Dat ic gehort heb van u.’Ga naar margenoot+
 
- ‘Cnape! Quaemstu hierom nu
 
Tote mi, ende wils mi emmer spreken?’
1955[regelnummer]
- ‘Jaic, meester! ende sekerleken
 
Ic moet uwen const oec sien
 
Eric heden van u sal tien.’Ga naar margenoot+
[pagina 127]
[p. 127]
 
Ende broeder Alebrech suetelijc sprac:
 
‘Gef here dan dinen sac!
1960[regelnummer]
In wil niet dat gi van mi keert
 
Ghine hebt mire const yet geleert.’
 
Hi gaf hem den sac; ende daer naerGa naar margenoot+
 
Staker in sine hant vorwaer
 
Broeder Alebrecht, ende tracse weder,
1965[regelnummer]
Ende verbant den sac; daer na seder
 
Gaf hine den cnape, ende seide:
 
‘Vrient! Ganc thuus ward sonder beide,Ga naar margenoot+
 
Ende ontbint dinen sac niet
 
Eer gi thuus comt, wats gesciet.
1970[regelnummer]
Ende alse gine oec hebt ontbonden,
 
Vernemdi oec [yet] optie stonden,
 
So binten vaste weder daer;Ga naar margenoot+
 
Ende dan comt te mi daer naer
 
Ga naar margenoot+ Ende secgt mi wat gi hebt gesien.’
1975[regelnummer]
Die gene ginc wech, blide van dien.
 
Ende alsi buten Coelne es comen,
 
Haddi harde gerne vernomenGa naar margenoot+
 
Wat in sinen sac had gewesen.
 
Hi ginc daer sitten; ende na desen
[pagina 128]
[p. 128]
1980[regelnummer]
Ontbant hi sinen robijn saen.
 
Daer ut sprongen sonder waen
 
In weder side .i. serjant,Ga naar margenoot+
 
Ende elc enen leest in sine hant,
 
Daer si den genen [met] sloegen doe.
1985[regelnummer]
Si gingen hem vaste toe
 
Ende sloegen so sere na das,
 
Dat hi en wiste waer hi was.Ga naar margenoot+
 
Int leste bedachti hem daer naer
 
Dat hi den sac bonde vor waer,
1990[regelnummer]
Also hem broeder Alebrecht seide;
 
Daer bant hi den sac sonder beide.
 
Daer verloes hi die gene ten kereGa naar margenoot+
 
Diene geslagen hadden sere.
 
Ende doen hi dus verloest was,
1995[regelnummer]
En dorsti niet vorder gaen na das,
 
Ende keerde weder te Coelne ward,
 
Ende ginc te broeder Alebrecht ter vardGa naar margenoot+
 
Ende telde hoe hi hadde gevaren;
 
Ende bat hem vriendelike daer naren
2000[regelnummer]
Dat hi sinen sac make na desen
 
Als hi te voren had gewesen.
[pagina 129]
[p. 129]
 
Doen sprac broeder Aelbrecht mere:Ga naar margenoot+
 
‘Hets goet, dat ic di ene const noch lere;
 
So soutu te meer weten dan
2005[regelnummer]
Van mire const’! - ‘Neen, edel man!
 
Ontdoet mi dit, ne gere niet el,
 
U const[en] donken mi alle fel.Ga naar margenoot+
 
Ic bids u, here! wanes ontberen,
 
In wil uwer const nember leren;
2010[regelnummer]
Ic bens nu genoech gecastijt!’
 
Doen gaf hi orlof te dier tijtGa naar voetnoot2011
 
Den genen, dies was sere blide.Ga naar margenoot+
 
Dus sciet hi van daer ten selven tide,Ga naar voetnoot2013
 
Ende es thuus ward van daer gegaen.
2015[regelnummer]
Ende eer hi den sac dorste bestaen,
 
Dedine enen andren eer ontbinden;
 
Want hine dorstem niet genindenGa naar margenoot+
 
Dat hine ontbonden had yet
 
Voer dat hijt ane enen andren siet.
2020[regelnummer]
Dit hebbic van broeder Alebrecht vonden:
 
Noch vele meer soudies u vermonden,
[pagina 130]
[p. 130]
 
Mar hier gaet ander dinc voren;Ga naar margenoot+
 
Hier na seldijs noch mee horen.Ga naar voetnoot2023

voetnoot+
Cap. 27. Met geringe afwijkingen is de hier verhaalde legende nog heden in Duitschland bekend. Zie Schöppner 's Bayrisches Sagenbuch I, s. 416. Verg. Sighart, Albertus Magnus, s. 73 f. en [N. Thoemes], Albertus Magnus in Geschichte und Sage, s. 162.
margenoot+
(5)
[tekstkritische noot]1906 gheproven 1907 die ghene d. seggic u 1908 daer weten in schine 1909 Ende quam ghegaen 1910 aelbrechtde 1911 vraechde hi 1912 W.b. aelbrecht waer. boude 1913 ‖ Die cnapen vrachden 1914 Die ghene s. ic moeten s. 1916 Doen ginc e.c.e.s.t. vaert 1917 Hoe hem een te sprekenne begaert 1918 die enen robijn dracht 1919 ghevracht 1920 aelbrecht 1921 maer 1922 mi duncke al nu 1925 ane u 1924 vracht hem wat hi w. 1926 onledech 1927 ghinc ende dede 1928 Die ghene die m.r. stont 1929 Doen s. die ghene

1908 daer hs.: w̓ = waer verbeterd in overeenstemming met de lezing van het Brusselsche handschrift. 1912 Waer in het hs. voluit. - De punctuatie in dit vers steunt op de lezing van het Brusselsche handschrift, dat na waer een punt heeft. 1921 mer in het hs. voluit. 1926 ben in het hs. voluit.
margenoot+
(10)
margenoot+
(15)
margenoot+
(20)
voetnoot1918
hem = Albrecht de Groote.
margenoot+
(25)
margenoot+
bl. 7 f.
margenoot+
(30)
[tekstkritische noot]1930 minen here 1931 segt 1933 Eer ic h. henen sc. 1934 heimelijchede 1935 D. ic h. omme nu b.c. 1936 selven segghen 1957 gheet 1938 seghet b. aelbrecht s. 1939 Die andworde d. hi heeft o. 1940 Als b. aelbrecht 1941 die cnape vore h.c. 1942 Tote 1943 E. vrachde cnape (sic) 1944 ghestaen 1945 die cnape seide s. 1946 ghehoert 1947 segghen menech s. wort 1948 V. gokelyen van behendecheden 1949 Nu c. hier tote u t. st. 1950 uwer consten 1951 Soe magic te b. gheloven v.d. 1952 D. ic ghehoert hebbe 1953 hier omme 1956 uwer consten 1957 Eer ic h. van hier s.t.
margenoot+
(35)
margenoot+
(40)
margenoot+
(45)
margenoot+
(50)
margenoot+
(55)
margenoot+
(60)
[tekstkritische noot]Ga naar margenoot+ 1958 aelbrecht sottelike sprac 1959 ‖ Gheeft hare seit hi dinen sac 1960 Inne wille n.d. ghi v. mi kert 1961 van mijnre consten yet ghelert 1962 ende ontbreekt. 1963 Hi stacker in sine b. voer w. 1964 aelbrecht e.t. uut weder 1965 Ende bant d.s. 1967 gaet thuus wert s.b. 1968 E. en ontb. den s.n. 1969 thuus c.w. ghesciet 1970 E. als ghine hebt o. 1971 Vernemdi ooc yet te dien stonden 1972 Soe bintene weder vaste toe daer 1974 E. segt mi w. ghi h. ghesien 1975 Die ghene g.w. weder van dien 1976 Ende als hi b. colene es c. 1977 Hadde hi gherne v. 1978 Wat hi in sine sac h. ghew. 1979 Hi ghinc d.s.

1962 naer in het hs. voluit. 1967 thuus in het hs. voluit. 1971 [yet] De onmisbaarheid van dit lijdend voorwerp bij vernemen is reeds betoogd door C. van de Water in het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 35. De emendatie wordt bevestigd door de lezing van het Brusselsche handschrift. 1973 naer in het hs. voluit. 1978 In het hs. tusschen Wat en in: hi maar door den kopiïst zelven doorgehaald. Merkwaardigerwijze is dit hi ook in het Brusselsche handschrift te vinden (zie de varianten). De fout is dus niet afkomstig van den kopiïst van 't Leidsche handschrift: hi zal in zijn voorbeeld gestaan hebben, evenals in dat van den kopiïst van het Brusselsche.
margenoot+
bl. 67 a.
margenoot+
(65)
margenoot+
(70)
margenoot+
(75)
margenoot+
bl. 8 a.
margenoot+
(80)
[tekstkritische noot]1981 D. uwte spronghen s.w. 1982 In w. siden een sersant 1983 Ende elc hadde 1984 D. si den ghenen met sloeghen soe 1985 Want si ghinghen 1986 E. sloeghenne soe s. 1988 Int leeste bedacht hi 1989 voer waer 1990 Alsoe h.b. aelbrecht s. 1991 Dus bant hi 1992 ghene 1993 D. gheslaghen h. soe sere 1995 niet weder gaen 1996 E. kerde w. te colene waert 1997 aelbrecht ter vaert 1998 E. telde hem hoe hi h. ghevaren 2000 macte 2001 Alsoe hi te v. hadde ghew.

1984 [met] sloegen Aangevuld in overeenstemming met de lezing van het Brusselsche handschrift; de leemte was ook reeds opgemerkt door C. van de Water: zie het Tijdschr. voor Nederl. Taal- en Letterk. 9, 36. 1988 naer in het hs. voluit. 1991 bant hs.: vant wat geen zin geeft; maar verwarring van de vaak zeer op elkaar gelijkende letters b en v is een dikwijls voorkomende fout. De voor de hand liggende verbetering wordt trouwens door de lezing van het Brusselsche handschrift bevestigd.
margenoot+
(85)
margenoot+
(90)
margenoot+
(95)
margenoot+
(100)
[tekstkritische noot]Ga naar margenoot+ 2002 aelbrecht 2003 conste 2004 Soe seltu 2005 Van mijnre consten een deel man 2006 ‖ Inne niet ghere neit el (sic) 2007 Uwe consten duncken 2008 willes ontberen 2009 Ic en wille uwer consten nemmer l. 2010 ghenoech ghecastijt 2012 Den ghenen die sere was blide 2014 E. es thuus van daer ghegaen 2015 E. er 2016 Dede hi enen anderen 2017 dorste hem n. gheninden 2018 hadde 2019 Vore dat hi aen enen anderen s. 2020 aelbrecht

2003 Vanwege de lengte van het vers staat het laatste woord lere boven noch op de hoogte van het voorgaande vers, maar met een verwijzingteeken dat het na noch behoort te staan, en gevolgd door een punt om het te scheiden van het op dezelfde hoogte staande vers der volgende kolom. Om dezelfde reden staat ook na noch een punt. 2007 const[en] verbeterd in overeenstemming met de lezing van het Brusselsche handschrift. Het werkwoord vereischt overigens het meervoud. 2010 bens in het hs. voluit. 2014 thuus in het hs. voluit. 2017 dorstem in het hs. voluit.
margenoot+
bl. 67 b.
margenoot+
(105)
margenoot+
(110)
voetnoot2011
hi = Albrecht de Groote.
margenoot+
(115)
voetnoot2013
hi = de schoenlapper.
margenoot+
(120)
[tekstkritische noot]2023 meer Aan het slot: Nota Item .c. xxvj. verse.

Vartanten uit hs. D der Brabantsche Yeesten. bl. 26 a.

Opschrift: Hoe die bisscop van Ludicke den tweesten hertoge Heinric te camp hiesch Ende hem denGa naar margenoot+ hantscoe gaf xxx. 2024 na Willems rijc 2025 So wart een twiste vreeselike 2026 Tuschen Ludick 2027 ‖ ooc 2028 dander daer 2029 zwaer 2030 tempeeste quam mede saen 2031 Dat menegen leede 2032 Tregenet vorsche ende vische int lant 2033 Alsomen claer bescreven vant 2034 en 2035 ontbreken. 2036 na dat dit gesciede 2037 Storven te hans vele liede

2024 jaer in het hs. voluit.
margenoot+
bl. 26 b.
margenoot+
(125)
voetnoot2023
Zie beneden de vier laatste hoofdstukken van dit eerste boek.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken