Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

(1931)–Lodewijk van Velthem– rechtenstatus


Hoe die borre niemen dorste nopen dan die coninc .xx[vi]iiij. Doen dese stonden om den borre Mettesen worden, so werd in porreGa naar voetnoot1563 Die coninc, dat hi wilde na dien 1565[regelnummer] Genen borne gaen besien, Ende als hi opten borne quam,Ga naar margenoot+ Ende geen menigerhande verwe vernam, Vraechdi daer sinen lieden Wat dat wonder mocht bedieden? 1570[regelnummer] Doen spraken som die ridders daer: ‘Here, dit donct ons over waerGa naar margenoot+
[pagina 139]
Die borre daer men af heeft geseit Hier vormaels grote selsenheit Alse datten niemen mochte nopen, 1575[regelnummer] Hine waer van aventure in hopen’Ga naar voetnoot1575 Doe sprac die coninc tot hem nu:Ga naar margenoot+ ‘Es enich ridder hier onder u Diene te nopen dar bestaen?Ga naar voetnoot1578 Dien salic heten sonder waen 1580[regelnummer] Cone ende oec vroem mede, Ende ic geve hem al hier ter stedeGa naar margenoot+ Vif hondert pont tjaers in renten.’ Dus began men ginder perlementen: Oft daer yeman so coene ware 1585[regelnummer] Die den borre dorst noden dare Metten scilde ende metten spere?Ga naar margenoot+ Daer ne was ridder int alt here Die dit dorste daer anegaen. Doen sprac die coninc sonder waen: 1590[regelnummer] ‘In sach so versaechde liede nie Alsic in dit here syeGa naar margenoot+ Ga naar margenoot+ Dat onder u allen niemen en es Die dit bestaet. Nu sijt gewes Dat ic dit selve sal bestaen.’ 1595[regelnummer] Doen spraker vele daertoe saen: Dat hijs ontberen soude daer.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1596 Maer hi, die therte had sonder vaer,
[pagina 140]
Sprac: ‘In laets dor genen man,Ga naar voetnoot1598 In sal den born nopen dan, 1600[regelnummer] Die niemen nopen dar vorwaer.’ Doen dedi hem wapen[en] saen daer naer,Ga naar margenoot+ Ende nam scilt om hals ende spere in hant, Ende reet op genen bor faliant,Ga naar voetnoot1603 Ende staker in metten spere 1605[regelnummer] Me[t] so groten wille ende gere Dat sijn speer ontwee brac,Ga naar margenoot+ Ende gaf enen vreseliken crac, Ende thans daerna scoet dat indeGa naar voetnoot1608 Uten borre met geninde,Ga naar voetnoot1609 1610[regelnummer] Ende daerna een mist scoet Uten borre, so vreselijc groet,Ga naar margenoot+ Dat daeraf so donker ward Dat niemen en was vervard;Ga naar voetnoot1613 Want het was so donker na dien, 1615[regelnummer] Dat niemen andren conde gesien. Ende na desen sloech .i. donderGa naar margenoot+ So eyselijc uten borre onder Dat daer sele in onmacht vel.Ga naar voetnoot1618 Doen quam daer .i. hagel fel 1620[regelnummer] Met groter druust soyende sere,Ga naar voetnoot1620 Datse noch vervarde mere.Ga naar margenoot+
[pagina 141]
Daer was menich, die waende dat, Dat hi meer quame vander stat. Doen dese hagel was vergaen 1625[regelnummer] Begonst te clarne daerna saen Endc dweder werd doe herde scone.Ga naar margenoot+ Die ridders spraken doe na tgoneGa naar voetnoot1627 Den coninc ane, datmen van daer Vollijc, ‘want over waer 1630[regelnummer] So eest hier ongchier nu bliven.’Ga naar voetnoot1630 Menich ginc daer henen drivenGa naar margenoot+ Ter zee werd, daer si lagen voren. Sine wilden nemmer sien no horen Die aventure vanden borre. 1635[regelnummer] Dus werd die coninc oec in porreGa naar voetnoot1635 Ende voer met sinen lieden van daer;Ga naar margenoot+ Maer wel gewapent bleef hi daernaer Oft hem enige aventuren Anders daer mochten geburen.	voetnoot1563 in porre werd = zette zich in beweging, vl. 1635, margenoot+ (5) margenoot+ (10) [tekstkritische noot]1575 van hs.: dan. 1578 dar hs.: d'r, zie vs. 1600: dar. 1582 Na vif staat in het hs. een punt. 1588 anegaen hs.: ane gaen. 1593 Nu: hs.: nu. 1595 daertoe hs.: daer toe. voetnoot1575 De emendatie van dan in van - ze is van Verdam (Tijdschrift, 10^e D., N.R., 2^e D., blz. 268) - maakt de beteekenis duidelijker: men heeft gezegd, dat niemand de bron mocht aanraken, tenzij hij ridderlijke avonturen wenschte te bestaan. margenoot+ (15) voetnoot1578 dar = durft, margenoot+ (20) margenoot+ (25) margenoot+ (30) margenoot+ bl. 35 b. margenoot+ (35) voetnoot1596 dat hij het zou laten. [tekstkritische noot]1600 vorwaer hs.: vor waer. 1601 wapenen hs.: wapen. 1603 reet: Jonckbloet, Spec., as riet. 1605 met hs.: mer. Jonckbl. of schoon hij maer behoudt in den tekst, stelt in de Ann. met voor. 1608 daerna hs.: daer na. 1610 daerna hs.: daer na. voetnoot1598 ik laat het voor niemand. margenoot+ (40) voetnoot1603 faliant = fr. vaillant. margenoot+ (35) voetnoot1608 thans daerna = te hands, dadelijk. voetnoot1609 met geninde: met geweld. margenoot+ (50) voetnoot1613 vervard = vervaard. De beteekenis is: dat niemen en was (hine was) vervard, dus dat iedereen bang werd. In Tijdschrift, 9^e D., N.R., 1^e D., blzz. 69-70, stelt C^a van de Water voor te lezen: Dat niemen en was, hi en was vervard. margenoot+ (55) voetnoot1618 sele = sommigen. voetnoot1620 druust: Jonckbl., Ann., geweld; soyende: Jonckbloet stelde voor: vloeiende (fluens). Soyende is hier echter wel hetzelfde als zodende (van zieden). Zooien is immers nu nog in Vlaamsch-België de gewone vorm van zieden, bijv. in de uitdrukking: de patatten zooien. Verdam (Tijdschr., 10^e D., N.R., 2^e D., blz. 268) vond de beteekenis: koken, minder toepasselijk op een hagelbui en stelde voor te lezen: goyende (van goyen), dat in het Middel-Nederlandsch: gudsen, stroomen beteekent. De beteekenis zieden past o.i. beter in het verband. margenoot+ (60) [tekstkritische noot]1620 Na ‘vollijc’ = spoedig, schijnt een werkwoord te ontbreken, waarschijnlijk vare. C^a van de Water beschouwt dezen zin als bedorven en tracht het wegvallen van het werkwoord, in casu ‘vare’ grafisch te verklaren: ‘dat men va' va daer vollijc’. Zie Tijdschrift, 9^e D., N.R., 1^e D., blz. 71-72. margenoot+ (65) voetnoot1627 na tgone = na hetgeen (gebeurd was). voetnoot1630 ongehier = onheilspellend. margenoot+ (70) voetnoot1635 in porre: vgl. vs. 1563. margenoot+ (75)

Vorige Volgende

Hoe die borre niemen dorste nopen dan die coninc .xx[vi]iiij.