Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

[p. 171]

tekstkritische noten

2372 bi dien hs.: bidien 2380 jegen hs.: iegen 2381 wapen[en] hs.: wapen. De verbetering is van Jonckbl., Ann. 2385 Na slaen staat in het hs. te, dat een verschrijving moet zijn: te [nen velde] (zie voorgaande vs.), die niet geëxpungeerd werd.

Hoe die coninc vorward trac, ende optie Galoyse vocht .xxxv.(i)

Doen dit wonder wel hadde besien
Die coninc, trac hi vorwaerd mettien
Met sinen here al dat hi mochte.
⁺ Dien wech, dien hi gaerne volbrochte
Haddi bi dien inde doen comen.⁺
Eer hi ten inde quam dede gomen²³⁷³
Die coninc, eer hi mochte belagen
Die slote, soe dat hi sonder versagen
In haer lant comen mochte.
Hier binnen .i. die boetscap brachte,⁺
Dat haer here Pierleward²³⁷⁸
Comen waren optie vard,
Alse te stridene jegen den coninc.
Om dese sake men wapen[en] ginc
Int here met groter geluut,⁺
Want si trocken ten woude uut,
Besiden der zee tenen velde,
Daer dedense slaen haer getelde.²³⁸⁵

+ bl. 37 f

+ (5)

2373 dede gomen (die coninc) = stuurde (de koning) verspieders (gomen = verkennen). C^a van de Water (Tijdschr., 9^e D., N.R., 1^e D., blz. 77) is van oordeel dat in de verzen 2374-75 iets aan den tekst moet ontbreken. Ze stelt voor in vs. 2375 hoe te lezen in plaats van soe. ‘Geschiedkundige feiten’ schrijft ze ‘zouden moeten uitwijzen of misschien soe dat onveranderd moet blijven, eer in vs. 2374 daarentegen in hoe worden veranderd’. Hoewel de eerste verandering grafisch wel te verdedigen valt, blijft de tekst, ook zonder verandering, goed verstaanbaar: Vooraleer de weg ten einde was en vooraleer de koning de kasteelen ging belegeren, stuurde hij verspieders, zoodat hij zonder vrees het land kon binnenvallen

+ (10)

2378 Pierleward: Het hoofd van den opstand in Wales (1276-1277) was Gruffydd, kleinzoon van Llywelyn ab Iorwerth

+ (15)

2385 getelde = tenten.

[p. 172]

 

Omdat dit velt was scone ende wijt

 

Wildense daer hem leveren strijt.⁺

 

Maer die Galoyse, die dit vernamen,

 

Trocken op enen berch te samen,

2390

Ende en wilde te velde niet comen.

 

Alse die coninc dit heeft vernomen

 

Trac hi met sinen volke vort⁺

 

Tote onder des berges bort.²³⁹³

 

Doen dit sagen die Galoyse

2395

Daden si den Ingelscen groten nose²³⁹⁵

 

Met haren scarpen gaveloten,²³⁹⁶

 

Die [si] daer doe nederwaerd scoten.⁺

 

Entie Ingelsce scoten op ward,

 

Maer niet snel en was die vard

2400

Van haren scoten, dat wet wel,

 

Jegen der Galoyse die nederwaerd vel.

 

Dus duerdense daer ene lange stont,⁺

 

So datter menich werd gewont

 

Van den Ingelscen te desen dingen,

2405

Eer [si] achterwaerd van daer gingen.

 

Int leste moestense achter tien,

 

Ende der Galose scoten vlien⁺

 

Want .i. scote, dat verstaet,

 

Die van boven nederwaerd gaet,

2410

Quets te meer, al ongelogen,

 

Dan .x. die opwaerd vlogen,

+ (20)

+ (25)

2393 bort: Jonckbl., Ann., voet (van een berg): hie notat radicem montis; hij verwijst naar de gewone beteekenis van bort (boord) = ripa fluminis

2395 nose = schade

2396 gavelote = speer.

+ (30)

+ (35)

+ (40)

[p. 173]

 

Want eer die scoten boven quamen⁺

 

Verloren si haer macht te samen.

 

Om dit moesten[se] wiken daer.

2415

Nochtan, wet, dat overwaer,

 

Al wekense dus, dat si oec daden

 

Den Galoysen grote scaden.⁺

 

Deen taende den andren daren,²⁴¹⁸

 

Gelijc datmen speelt ter baren.

2420

Die van beneden reden opward

 

Dan quamen dander metter vard,

 

Ende liepen neder den berch saen,⁺

 

Ende hebbense aldus wederstaen.

 

Dus streden si so onder tiden,

2425

Dat dus there in beiden siden

 

Toe quam slaende met snelder vard,

 

Daer maecten [s]onderlinge(n) enen scard⁺²⁴²⁷

 

Die Ingelsce onder die Galoyse,

 

Ende daden hem so grote noyse,

2430

Dat si dan weder moesten keren

 

Op haren berch met groter onneren.

 

Dus haddense daer menigen strijt⁺

 

Daer in verloren so menigen tijt,

 

Die Galoyse, ende scade namen,

2435

Ende so menigen tijt die sticken quamen,²⁴³⁵

+ (45)

+ (50)

2418 taende: (van het w.w. tanen) lokte; Jonckbl., Ann., verklaarde ten onrechte impetere, invadere aliquem; het tegenovergestelde wordt bedoeld, zooals blijkt uit het daaropvolgende vers: ‘gelijc datmen speelt ter baren’ en reeds uit de verzen 2414-17 waar er spraak is van een wijkende beweging

+ (55)

+ (60)

2427 sonderlinge = op een buitengewone wijze; scard = bres (opening in een drom gewapenden).

+ (65)

2435 die sticken = die gavelote

[p. 174]

 

Dattie Ingelsce hadden die scade.

 

Om dese dinge werd te rade,⁺

 

Die coninc dat hi wilde nu

 

Den berch belicgen, secgic u,²⁴³⁹

2440

Met sinen here, alom so verre,

 

Dat hem daeraf niene werre,²⁴⁴¹

 

Al scieten si daer neder ward.⁺

 

Dus bleef hi licgende daer gescard,

 

Ende wildense verhongeren nu ter stont

2445

Opten berch, dat si u cont,

 

Dus bleef die coninc met sinen here

 

Liegende daer in die were.⁺²⁴⁴⁷

+ (70)

2439 belicgen = belegeren

2441 niene werre: dat ze geen hinder zouden ondervinden

+ (75)

+ (80)

2447 in die were = in de tegenweer

2396 met hs.: men 2397 Die [si] hs.: Die 2401 Jegen hs.: Iegen 2405 Eer [si] hs.: Eer.

2414 moesten[se] hs.: moesten (cf. vs. 2416); evenwel is het weglaten van 't pronomen als onderwerp gewoon bij Velthem 2420 opward hs.: op w'rd 2421 vard hs.: v'rd 2423 wederstaen hs.: weder staen 2427 sonderlinge hs.: onderlingen.

2447 in die were hs.: indie were c. 36. Titel: Pirlewaerde hs.: Pirlew'de 2449 quamen hs.: quam. Jonckbl, Ann., stelde deze verbetering voor 2456 dorstriken hs.: dor striken 2457 smergens hs.: sm'gês (cf. vs. 2453).