Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 3

Van ere crusingen die opquam men wiste hoe .xv.

In desen tiden dat dit gesciede
So vergaderden erehande liede
In Aelmaengen ende in Brabant,
In Vlaendren, in Zelant, in Hollant,
Van Ludeke ende uut Henegouwen,⁺
Ut allen steden mochtmen scouwen
Ende ute dorpen volc comen,
Die dat cruce hebben genomen.
Men weet hoe, alsict vernam,
Dat dit cruce irst opquam.⁺
Selc en haddes nu genen wille,
Die sanderdages, lude no stille,
Niemen en conde daer af bringen.
En horde noyt man lesen no singen

+ (5)

+ (10)

[p. 38]

 

So selsen crusinge als dit es.⁺

960

Si vergaderden, des sijt gewes,

 

Met groten cudden in selke stat.

 

Si waren oec den Joden gehad,⁹⁶²

 

Waer dat sise mochten belopen,

 

Dus dadent sijt hem swaer becopen.⁺

965

Te Coelne wasser vele verslagen,

 

Bi Loven, daer si quamen op wagen

 

Ende voren wech met haren goede,

 

Daer si dus reden in smeyers hoede,

 

Quamen dese crucenaren⁺

970

Ende vrageden of si kerstendoem begaren?

 

Ende wie die des en wilde niet,

 

Dien dadensi pine ende verdriet,

 

Ende slogense sere ende somme doet.

 

Dus gincsi met haren coenroet⁺

975

Elre oec in ander lande,

 

Ende daden den groten Joden scande.

 

En wiste niemen hoe dit opquam,

 

Sone doet oec hoet inde nam.

 

Het quam op wonderlike⁺

980

Ende alsoe verginct sekerlike.

 

⁺ Dit volckijn, dat dus tcruce ontfinc,

 

Vergaderde al na dese dinc

 

tAvenioen, dat nu verstaet,⁹⁸³

 

Om te hebben des paus raet.⁺

985

Daer quamen so vele in die stede,

 

Datmen dochte dat onvrede.

 

Si eesten den paus sonderlinge,⁹⁸⁷

 

Dat hi dade hebben scepinge.

+ (15)

962 si waren oec den Joden gehad = zij droegen ook de Joden haat toe, zij waren ook de Joden vijandig gezind (zie Verdam, M.W., II, 1120, i.v. gehat)

+ (20)

+ (25)

+ (30)

+ (35)

+ bl. 63 e.

983 Avenioen = Avignon

+ (40)

987 ...die paus = Clemens V (1305-1314), zie vs. 656.

[p. 39]

 

Doe die paus sach dit discord⁺

990

[T]raec hise daer altenen vord,⁹⁹⁰

 

So lange leidise twaren,

 

Dat si alle meest quite waren

 

Van haren gelde, dat verstaet.

 

Doen baden si hem om oflaet,⁺

995

Ende datmen hem doe letteren gave,

 

Datsi gerne ten heyligen grave

 

Waren gevaren nu terstont.

 

Doen den paus dit werd cont,

 

Verliet hi hem der manselinge,⁺⁹⁹⁹

1000

Ende absolveerdse om die dinge

 

Ende hietse alle henevaren.

 

Ende hietse alle henevaren.

 

Som quamense weder twaren

 

Ende som blevense an die hagen

 

Licgende, ende som verslagen.⁺

1005

So dat aldaer inde nam

 

No min no meer alst opquam.

 

Men wiste hoe[t] began gereet,

 

Sone deet oec hoet bequam, Godweet.¹⁰⁰⁸

+ (45)

990 Traec...vord = bezig hield (vorttreken = ‘aan het lijntje houden’, zie Verdam, M.W., IX, 1182, Aanm.)

+ (50)

+ (55)

999 De beteekenis van dit vers is, volgens Verdam, M.W., IV, 1142: ‘ontsloeg hij (de Paus) hen van de verplichting om hun voornemen ten uitvoer te brengen’; manselinge = beraamd plan, voornemen

+ (60)

1008 bequam = afliep (Verdam, M.W., I, 802, i.v. becomen).

981 ontfine hs.: otfinc, de kopiist heeft het verkortingstreepje boven de o vergeten.

990 Traec (emend. Verdam, M.W., IX, 1182, Aanm.) hs.: Draec 1001 henevaren hs.: hene varen 1006 opquam in het hs. werd op door den kopiist boven den regel geschreven 1007 hoet (emend. Verdam, M.W., I, 802) hs.: hoe.