De weg naar het binnenland. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800: de Zuidelijke Nederlanden

[pagina 1]

De weg naar het binnenland

 

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1700-1800:

de Zuidelijke Nederlanden

[pagina 2]

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur

 

Onder hoofdredactie van

A.J. Gelderblom en A.M. Musschoot

 

Dit deel, Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, 1700-1800: de Zuidelijke Nederlanden, is begeleid door een Raad van Advies, waarvan deel uitmaakten: W. van den Berg, P. Couttenier, M.Th.C. Mathijsen-Verkooijen, K. Porteman, O.J. Praamstra, J. Roegiers †, J. Stouten † en R. Vervliet

 

 

Dit boek maakt deel uit van de reeks Geschiedenis van de Nederlandse literatuur die gefinancierd werd door de Nederlandse Taalunie ter uitvoering van het besluit van het Comité van Ministers van 15 oktober 1997 over een nieuwe literatuurgeschiedenis

[pagina 3]

Tom Verschaffel

De weg naar het binnenland

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur

1700-1800: de Zuidelijke Nederlanden

2017 Uitgeverij Bert Bakker Amsterdam

[pagina 4]

Dit boek kwam mede tot stand dankzij de financiële ondersteuning van nwo/fwo, het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities (nias), de Katholieke Universiteit Leuven (campus kulak) en het Nederlands Letterenfonds.

 

© 2017 Stichting Literatuurgeschiedenis

Boekverzorging Tessa van der Waals

Zetwerken opmaak Willem Morelis

Lithografie afbeeldingen BFC Graphics & Design

Druk en afwerking Koninklijke Wöhrmann

Foto voorplat Harold Strak

www.uitgeverijbertbakker.nl

isbn 978 90 351 4375 3

 

Uitgeverij Bert Bakker is onderdeel van Uitgeverij Prometheus

[pagina 5]

Inhoud

Inleiding	9
Eenzaam in de woestijn	12
Geen probleem	15
Een brede letterkunde	19
Zuid en Noord	21
1 Letterkunde in een meertalige cultuur	25
1.1 De plaats van een taal	27
Meertaligheid	29
Taalstrijd	32
Voor taal en vaderland	34
Voor identiteit en voor Nederland	38
1.2 Twee buitenlanden	42
Onvriendelijke blikken	44
Eén taal?	48
De rol van een Haagse bastaard	52
Eén letterkunde?	55
De koning van de Nederlandse zangberg	57
2 Het letterkundig bedrijf	63
2.1 Theater in de grote steden	65
Brussel: een ruim aanbod in twee talen	65
Antwerpen: een nieuwe schouwburg en een nazomer	70
Gent: het lange leven van De Fonteine	71
2.2 De rederijkerij	75
Reputatie en gemeenplaatsen	76
Geld en prestige	78
Kunstliefde	81
Slaande deuren	85
Vrouwen in een mannenbastion	88

 

[pagina 6]

Een beetje devotie	90
Op zoek naar spelers en podia	93
Op zoek naar repertoire	98
2.3 De nabijheid van het buitenland	103
De Academie van Brussel	104
Een wijkplaats voor Franse journalisten	107
Cultuur en wetenschap voor een onbediend publiek	109
Dialoogtijdschriften	112
Export - import	116
Consumptie	119
3 Tussen natuur en verheffing	123
3.1 De regels van de kunst	125
Boileau voor Vlaanderen	128
Een trouwe volgeling	135
Een niet al te strenge meester	137
Van arenden en kreupelen	142
3.2 Dichtkunst in dienst van een beter leven	147
Deugdzame geestigheden	147
Ouderwets moralisme	151
Wie tijd verliest, verliest alles	156
Leut en lering	158
3.3 Op zoek naar natuurlijkheid	165
Pleidooi voor een nieuwe speelstijl	165
Het burgerlijk drama	168
Sentimentele eenvoud	172
Wat niet is	177
4 Godsdienst en Verlichting	181
4.1 Vroomheid in alle vormen	183
Regels en onderwijzingen	185
De moeilijke weg naar volmaaktheid	189
Het goddelijk kamerken	191

 

[pagina 7]

Ter navolging	193
Voor arbeiders en buitenlui	194
Bidden in verzen	197
Geloof als lyriek	199
Een innerlijke en onmogelijke strijd	201
4.2 Verlichting en anti-Verlichting	204
Receptie en invloed	204
Katholieke Verlichting	206
‘Voed u alleen met de Reden’	208
Katholieke anti-Verlichting	211
5 Tegen de hoogmoed en de dwingelandij	217
5.1 In dienst van de macht	220
Eer aan de feestende vorst	222
‘Een poel van wee en ach’	228
Een zondvloed van tranen	231
Poëtisch applaus	235
5.2 Vorstenbeelden op de bühne	240
Een vorst met een vrome arm	241
Een kloekmoedige vorstin	243
Twee broers	245
Een pleidooi voor vorstelijke ootmoed	246
5.3 De politieke tijd	250
Revolutie en partijstrijd	251
Een zondvloed van pamfletten	255
Politieke leiders aan het woord	256
Slaafse huurpennen	259
‘Aan allen die dezen zullen zien ofte hooren lezen’	263
Nauwkeurige dagverhalen	265
Op de man gespeeld: verering en verguizing	266
Een beroep op God en geschiedenis	269
De boer die zal betalen	271
De tweede adem van de vijgen	274
De Franse tijd	276
De macht van de cultuur	277

 

[pagina 8]

Epiloog	279
Woord van dank	285
Aantekeningen	289
Illustratieverantwoording	297
Literatuur	301
Register	323