Darwinia

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1021 D 10 en 1021 D 11

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Darwinia. Een roman uit een nieuwe wereld in twee delen van Jan Holland uit 1876. Jan Holland is een pseudoniem van Annes Johan Vitringa.

 

redactionele ingrepen

deel 1, p. 1: de kop ‘Eerste deel’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

deel 2, p. 1: de kop ‘Tweede deel’ is tussen vierkante haken toegevoegd.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (deel 1: p. I, II, IV en VI; deel 2: p. II en IV) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[Deel 1]

[pagina III]

DARWINIA.

I.

 

[pagina V]

DARWINIA.

Een Roman uit een Nieuwe Wereld,

door JAN HOLLAND,

schrijver van: ‘Keesje Putbus’ enz.

 

EERSTE DEEL.

 

DEVENTER, W. HULSCHER G.Jz. 1876.

 

[pagina VII]

INHOUD.

	Bladz.
EERSTE HOOFDSTUK.
Eene Katastrophe	I
TWEEDE HOOFDSTUK.
De benijdenswaardige kinderen Gods. Hoe zij eten, philosofeeren en tot een nieuw leven ontwaken	10
DERDE HOOFDSTUK.
Zij hebben groote behoefte aan beschaving, die hen boven verwachting spoedig met een bezoek verrast	19
VIERDE HOOFDSTUK.
Wat er van Europa overbleef	31

 

 

[pagina VIII]

VIJFDE HOOFDSTUK.
De Krijgsraad en het afscheid aan de vooroordeelen der oude wereld	41
ZESDE HOOFDSTUK.
Dr. Knarr tenteert en doceert philosofie. Kikiochud katechiseert en eindelijk komt de aap toch uit de mouw	53
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Knöff gaat aan de keurfokking van den mensch. Hij vaardigt het eerste decreet uit tot vestiging van een modelstaat. De heeren stichten betamelijke en passende huwelijken. Knöff comprometteert zich een weinig	62
ACHTSTE HOOFDSTUK.
Hoe de Darwinianen zes redenen hadden om content te zijn met hunne dames. Schwarzsalz wil niet alleen eten, maar ook gegeten worden	77
NEGENDE HOOFDSTUK.
Het volmaakte stelsel van opvoeding. Nieuw-Berlijn, de stad der intelligentie. Wat men volgens ultra-

 

 

[pagina IX]

liberale opvatting te verstaan hebbe onder ‘vrije wetenschap’. Knöff stelt pedellen aan	90
TIENDE HOOFDSTUK.
De landskinderen passen de nieuwe leer toe op hunne onschuldige vrijages. Knarr doceert rustig onder 't gewoel van den burgerkrijg. Knöff verklaart de jonge dames voor incompetent om over hare hand en haar hart te beschikken. Hij gelooft niet aan den veredelenden invloed van 't verliefdzijn. Knarr philosofeert zoolang, totdat hij de quaestie heeft opgelost	101
ELFDE HOOFDSTUK.
Knöff wordt oud en knorrig. Over verdeeling van den arbeid en de lofwaardige eenzijdigheid der toekomst. Hoe onze oude beschaving een lesje zou kunnen nemen bij den jeugdigen staat Darwinia	111
TWAALFDE HOOFDSTUK.
De Darwinianen krijgen eene hartsterking, die hen niet sterker maakt. Zij geven doorslaande bewijzen van voorvaderlijken moed en twisten over 's land ver-

 

 

[pagina X]

dediging. Zij bewijzen echt liberale gastvrijheid. De schrijver geeft verklaring van 't vreemde bezoek	128
DERTIENDE HOOFDSTUK.
Pater Narcissus bekeert den ouden Chudkiki. Hij laat hem biechten en bedient hem	144
VEERTIENDE HOOFDSTUK.
Narcissus houdt godsdienstoefening en preekt, doch de Darwinianen brengen hem door de logica van het praktische materialismus in 't nauw. Hij redt zich met noodleugentjes, de nieuw bekeerden maken zich vroolijk met eene doode musch en de geleerden merken geen onraad	152
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
Knöff sterft en wordt volgens loffelijke gewoonte der Darwinianen vooreerst vergeten. De zwarten gaan voort ruimschoots gebruik te maken van de gastvrijheid, doch de klank der rijksdaalders schudt de geleerden wakker. De lezer maakt kennis met Willrecht, met den echten Darwiniaanschen jongen en met de vroolijke Darwiniaansche muzenzonen	160

 

 

[pagina XI]

ZESTIENDE HOOFDSTUK.
Willrecht laat een boek drukken. Wat men op Darwinia zoo al leest. Hoe de schrijver aan deze geschiedenis komt	170
ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.
De inhoud van Willrecht's boek - een hoofdstuk, bar geleerd en tamelijk zwaar op de hand	182
ACHTTIENDE HOOFDSTUK.
Hoe Willrecht's geleerd boek spoedig geheel werd uitverkocht. Eene les voor heeren uitgevers	190
NEGENTIENDE HOOFDSTUK.
Een lezer in dubbelen zin. Hoe men in Darwinia over letterkundig eigendom denkt	197
TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Een persoon, die volkomen aan zijn naam beantwoordt. Een leerzaam exempel voor jongelui, die fortuin willen maken	213
EEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Glatthaut is dankbaar en nederig. Hij leert ons, hoe

 

 

[pagina XII]

men met geleerde celebriteiten moet omspringen. De professor geeft een overzicht van zijn stelsel van wereldwijsheid	221
TWEE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Eene les voor candidaten bij de verkiezingen. Glatthaut wordt lid der Kamer	233
DRIE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Een kamerdebat over eene onkiesche zaak van oorlog. Glatthaut brengt de ministers ten val en zet zich op hunne plaats	237
VIER-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Een kort interludium over de verhouding tusschen de staatkundige partijen in Darwinia	247
VIJF-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
De belastingen in Darwinia. De minister Glatthaut bedenkt een middel om de onhandelbaarste Kamer te temmen.	251

 

 

[Deel 2]

[pagina I]

DARWINIA.

II.

 

[pagina III]

DARWINIA.

Een Roman uit een Nieuwe Wereld, door JAN HOLLAND, schrijver van: ‘Keesje Putbus’ Enz.

TWEEDE DEEL.

 

DEVENTER, W. HULSCHER G.Jz. 1876.

 

[pagina V]

INHOUD.

	Bladz.
EERSTE HOOFDSTUK.
Darwinia krijgt een voorbeeldig neutralen staatsgodsdienst en het blijkt, dat de leden der kamer zich de lippen te vergeefs hebben gelikt. Glatthaut is den heeren Jezuieten te slim af.	I
TWEEDE HOOFDSTUK.
De nieuwe godsdienst uit liet oogpunt van echte staatsmanswijsheid. De Darwinianen ontdekken den canon van Polycleet en richten tal van standbeelden op.	7
DERDE HOOFDSTUK.
De Darwinianen wijden zich met goed gevolg aan muziek en dichtkunst, niet zonder in beiden een nieuw genre te ontdekken	24

 

 

[pagina VI]

VIERDE HOOFDSTUK.
Hoe de Darwinianen de natuur op het tooneel brengen.	36
VIJFDE HOOFDSTUK.
Ventriculus komt met schade en schande in aanraking met de justitie van Darwinia	43
ZESDE HOOFDSTUK.
Ventriculus maakt kennis met het tuchthuis en de philanthropie. Doch al het uitgestane lijden wordt hem na zijn dood rijkelijk vergoed	55
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Hoe een knap leermeester het onderwijs dienstbaar maakt aan de opleiding tot alle Darwinistische en maatschappelijke deugden.	68
ACHTSTE HOOFDSTUK.
Een nationaal zedekundig dichter.	82
NEGENDE HOOFDSTUK.
Ohnemark vormt het plan om zich kracht te putten uit het zwakkere deel der menschheid	89

 

 

[pagina VII]

TIENDE HOOFDSTUK.
Ohnemark legt onder minnekout de mijn aan.	99
ELFDE HOOFDSTUK.
De dames bijten ferm aan en bereiden zich al studeerende voor tot een hoogeren werkkring, zonder daarom hare natuurlijke liefhebberijen op te geven.	106
TWAALFDE HOOFDSTUK.
De goed ontwikkelde dames bespotten alle staatsmanskunsten van Glatthaut en bestemmen hem tot amotie.	117
DERTIENDE HOOFDSTUK.
Een hoofdstuk, dat kan genoten worden onder een middagdutje, waaruit de lezer zachtkens wordt gewekt door eene sentimenteele liefdes-idylle met pauzeeringen	124
VEERTIENDE HOOFDSTUK.
Vervolg en slot der idylle	131
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
Vervolg der cultuur-geschiedenis, - een hoofdstuk, alleen leesbaar voor ernstige lui, wien de opvoeding der jeugd ter harte gaat en die op de nuttigste en aangenaamste manier aan hun eind wenschen te komen.	136

 

 

[pagina VIII]

ZESTIENDE HOOFDSTUK.
De schrijver richt tot zijne tijdgenooten het verwijt van onpractische domheid en lafheid. De zelfzucht alleen houdt Darwinia op de been	144
ZEVENTIENDE HOOFDSTUK.
Een kort hoofdstuk, om het geloof van den lezer een weinig te versterken	152
ACHTTIENDE HOOFDSTUK.
Pro nihilo	157
NEGENTIENDE HOOFDSTUK.
Willrecht vindt een boek, door welks toedoen hij zich zelven terecht brengt en zich geroepen gevoelt om ook anderen terecht te gaan brengen	171
TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Willrecht maakt kennis met de zich noemende erfgenamen van het testament, maar weigert het hem op zekere onereuse voorwaarden aangeboden legaat, waarop zijn testament zoek raakt	183
EEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Willrecht krijgt het testament en geeft het uit, maar

 

 

[pagina IX]

het lichaam, dat in Darwinia de wetenschap vertegenwoordigt, laat zich niet in de luren leggen, terwijl eene gemoedelijke theologische autoriteit de taak op zich neemt om het den kop in te drukken.	191
TWEE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Willrecht geraakt in 't gezelschap van zeer achtenswaardige heeren, die zich opwerpen tot patronen van zijn door de geleerden verworpen testament	202
DRIE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
De lezer maakt kennis met een drietal andere soorten van geloovigen	218
VIER-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Daar het Christendom zich naar aller behoeften accommodeert, wordt het door alle Darwinianen - met uitzondering van den geleerden stand - omhelsd en brengt eene heilrijke hervorming teweeg	229
VIJF-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Het thans Christelijke Darwinia doet onder het ministerie Federhans eene groote schrede in uiterlijke beschaving en krijgt neiging om een militaire staat te worden. Na eene mislukte krijgsoperatie onderwerpt het zekere Barbaren door de wapenen der humaniteit.	237

 

 

[pagina X]

ZES-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Darwinia wordt al de weldaden eener hoogere beschaving deelachtig en komt tot een ongekend standpunt van welvaart en luister	251
ZEVEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Willrecht geeft zich zelven les in de kunst om met menschen om te gaan	258
ACHT-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Aan 't slot van 't boek wordt in den vorm van eene ingewikkelde intrige weder eene katastrophe voorbereid, die al de humane plannen van Willrecht zal doen in duigen vallen	268
NEGEN-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
De ontknooping van den roman met gepast vuurwerk. De hoofdpersonen komen aan een bevredigend uiteinde en Darwinia zeilt de veilige haven binnen	276