De werken van Vondel. Deel 1. 1605-1620

Regelnummers proza verbergen

[p. 742]

113. Den Haen, en den Diamandt.^*

1 Ghelijck desen Haen, soo zijn die van Peru ende Japonia ghezint. Want al ist dat zij 't 2 suyverste gout, ende zilver ende edelgesteenten vinden, soo achten zij't doch weynigh, 3 ja seggen, Het waer ons beter ende profijtelijcker, hadden wij rog, of terwe in ons 4 landt gevonden.

ANNALES NOVI ORBIS.

5 Crates groote rijckdom verkregen hebbende, heeft die selve niet alleen veracht, maer 6 oock in de Zee geworpen. Beter ist (seyde hij) dat ick u verdrencke, als dat ghij mij 7 verderft.

* Regel 1 Peru: 't land in 't Zuid-Westen van Zuid-Amerika; Japonia: Japan; ghezint: van mening. - r. 2 doch: toch. - r. 4 Annales Novi Orbis: Geschiedenis van de Nieuwe Wereld (van wie?). - r. 5 Crates: de cyniese wijsgeer, leerling van Diógenes (4e eeuw v. Kr.); die selve: die. - r. 6 verdrencke: verdrink (verdrenken oorspr. vorm van ons verdrinken in de betekenis doen verdrinken).

[p. 743]

CXIII

 

De krijghsche en strijdbaere' Haene' al krabbelend' met spooren,¹

 

Soect in het vuyle slick, ontrent de Goysche kant,²

 

Nae haver of nae kaff, nae boeck-weyt of nae kooren;

 

Terwijl hij't kostjen soeckt, vindt hij een Diamant.

5

Sprack, Wat magh mij 'tIuweel (dus cierelijck) vermaken,⁵

 

Dat d'ooghen wel verfraeyt, en lonckt mij lieflijck an?⁶

 

Ick soeck slechts kaff en graen, om aen den kost te raken:

 

Dees pracht en overdaed daer heb ick 'twalghen van.⁸

 

‘Ghekroonde Vogel wijs! kont ghij dijn meerder leeren,⁹

10

‘Haer wulpsche dartelheyt, en diere pronckerij¹⁰

 

‘Verachten en vertreen? dus mensche wilt u keeren,¹¹

 

‘En spiegelt doch aen hem u prael en hoverdij.¹²

 

‘De Peerle' is oock de konst der wijse en hooghgheleerde,¹³

 

‘Die van d'onwetende' Haen verniet wort en verneert:¹⁴

15

‘Vytwendighlijck, en is cieraet van geender weerde,¹⁵

 

‘Soo ghij inwendichlijck nootdrufticheyt ontbeert.¹⁶

1 krijgsche en strijdbaere: alle twee betekenen vechtlustig.

2 ontrent de Goysche kant: in de buurt van 't Gooi.

5 Wat magh.... vermaken: wat kan mij genoegen doen; dus cierelijck: zo kostbaar.

6 verfraeyt: verheugt (zoals in 't middeleeuws).

8 overdaed: weelde; daer heb ick 'twalghen van: daar heb ik lak aan.

9 Ghekroonde....: gekamde, wijze vogel; dijn meerder: je meerdere (de mens).

10 Haer wulpsche dartelheyt: hun uitgelaten weelderigheid; diere pronckerij: kostbare pronk (dier Vlaams voor duur).

11 u keeren: u bekeeren.

12 doch: toch.

13 De Peerle: de parel (als de zacht en bescheiden glanzende) ook met de gedachte aan de verborgen parel van de gelijkenis uit 't Evangelie; hier voor de inwendige rijkdom van wijsheid en kennis tegenover 'n uitwendig sieraad; de konst: de kunde, de wetenschap.

14 d'onwetende' Haen: spreek uit: d'onwetend'aan; verniet: niet wordt geacht; verneert: (vernedert), geminacht.

15 Vytwendighlijck: uitwendig; geender weerde: van geen waarde.

16 nootdrufticheyt: 't nodige (de wijsheid).