De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656 (1931)

De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

(1931)–Joost van den Vondel– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende



[pagina 144]
Geluck aen Louyze Marie, Koningin van Polen en Sweden, Hertogin van Mantua en Nevers.aant.Ga naar voetnoot* Hoe kan mijn veder stille staen! Nu my Augustus trotse Zwaen,Ga naar voetnootvs. 2 In Duitsch vertolleckt, leert de wijse,Ga naar voetnoot3 Waer mede ick Koningin LOUYZE, 5[regelnummer] Die's Mantuaners wieg bewaert,Ga naar voetnoot5 En nu na VLADISLAUS vaert; Geleide door een straet van zielen,Ga naar voetnoot7 Die om haer Bruilofts-wagen krielen. Geluck, o Koninglijcke BRUIT! 10[regelnummer] Geluck, daer soo veel nijts op stuit.Ga naar voetnoot10 Een lente volgse, nimmer moe,Ga naar voetnoot11 Van haer Nevers tot Warssou toe:Ga naar voetnoot12 In 't hartje van de winter-dagen Bestroy geen sneeu, maer roose-vlagenGa naar voetnoot14 15[regelnummer] Het rijck-gesegent bruilofts-padt; En elcke roose blose, als 't bladt,Ga naar voetnoot16 Dat op haer minnelijcke wangen Nu opluickt om den kus t'ontfangen Des dappren zoons van ZEGEMONT,Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Wiens assche juycht om dit verbont.
[pagina 145]
De Bruigom, met de borst vol gloet, Vol yver blaecktse te gemoet,Ga naar voetnoot22 En wenscht dat hem dees zon beschijne; Gelijck de leeuw in een woestijne, 25[regelnummer] Na syn afwesende leeuwin,Ga naar voetnoot24-25 Zoo prickelt hem gekroonde Min,Ga naar voetnoot26 Die syne pylen wet op borstenGa naar voetnoot27 Van Helden en doorluchte Vorsten En Koningen, hem onderdaen,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] Waer sy syn boog ten doele staen. Sy nadert dien befaemden staf:Ga naar voetnoot31 Hy wischt, hy droogt haer tranen af, Versacht de prickels van haer smarte, En spreecktse moedt en troost in 't harte: 35[regelnummer] Hy kroontse met een dobble Kroon,Ga naar voetnoot35 En wijdt haer in op 's Vaders troon: Daer 't puick der Riddren haer, in 't midden Van 't hof vol Adeldoms, aenbidden. En dus bejegenen, gelijck 40[regelnummer] Haer deugt verdient aen 't Poolsche Rijck.Ga naar voetnoot40 O Koningin, ontfang den kus Van hem, die Tarter, Turck en RusGa naar voetnoot42 Door wetten toomt, en drijft te rugge, Langs velt, door stroom, en over brugge; 45[regelnummer] Bezoedelt van hun eigen bloet, Waer syn geverfde sabel woet;Ga naar voetnoot46 Waer hy vertrappelt met sijn paerden En hoeven, helmen, velt-standaerden En vaendelen; en streckt een wijckGa naar voetnoot49 50[regelnummer] Voor 't aengestormde Kristenrijck.Ga naar voetnoot50 Dat tuyge u Osman die het sagGa naar voetnoot51 Van 's torens toptrans, op dien dagGa naar voetnoot52
[pagina 146]
Toen ons Karakas quam bestryen, Die op den gront van Walachyen 55[regelnummer] Den witten Adelaer soo fier Zag sweven in ons rijcx-banier,Ga naar voetnoot56 Noch hooger dan syn halve manen; Waer mee zich Machometh wou banenGa naar voetnoot58 Door 't edel bloet van 't Kristensch heir 60[regelnummer] Een heirbaen, tot aen 't Baltisch meir. Dat tuyg de nazaet Amurath,Ga naar voetnoot61 Die Polen op de hielen zat, Door sijn geharrenaste Bassen;Ga naar voetnoot63 Terwijl de Poolsche benden passenGa naar voetnoot64 65[regelnummer] Smolensko van beleg t'ontslaen;Ga naar voetnoot65 Daer Fedrowicx moet schaem-root staen,Ga naar voetnoot66 En syn beleggers siet belegen,Ga naar voetnoot67 Soo vast, dat self Sehin den degenGa naar voetnoot68 Uit dwang voor 's Konings voeten leyt, 70[regelnummer] 't Welck Moskou sulck een brant voorseyt.Ga naar voetnoot70 Zoo dra Smolensko adem schept, Het heir sich na Ruslemburg rept;Ga naar voetnoot72 Daer hem de Tracische GesantenGa naar voetnoot73 Bevredigen, van alle kanten,Ga naar voetnoot74 75[regelnummer] Uit schrick voor's Helts zeeghaftigheit.Ga naar voetnoot75 Podolie, zoo heesch geschreit,Ga naar voetnoot76 Verrijst met ingetrede necken,Ga naar voetnoot77 En ziet Murthazi angstig treckenGa naar voetnoot78 Den Nester over, ruim soo rasGa naar voetnoot79 80[regelnummer] Sijn wraeckzucht aengetrocken was.Ga naar voetnoot80 Dees Mars versmaet nu sijn helmet,Ga naar voetnoot81 En wacht de Schoonste in 't sachte bedt,
[pagina 147]
Dat pas dien zegen kan verswelgen,Ga naar voetnoot83 En bloeyen sal van Roomsche telgen, 85[regelnummer] Niet ongelijck dien grijsen stam,Ga naar voetnoot85 Waer onder 't Rijck tot ruste quam, En alle starren ons beloofdenGa naar voetnoot87 Een zegen van bekranste Hoofden,Ga naar voetnoot88 Zoo groen als Caesars lauwerier, 90[regelnummer] Ten trots van al dat oorlogs vyer. Uw Bloem in onse Koren-schoofGa naar voetnoot91 Verçiert het Katholijck Geloof, Verbint Françoisen en Sarmaten;Ga naar voetnoot93 De zuilen van de Kriste Staten. 95[regelnummer] O glori van Gonzagaes huis! Wy ridders, trouw aen God en 't Kruis, Beloven u, tot 's adems ende,Ga naar voetnoot97 Getrouwigheit, soo lang dees bende De wapens voer, tot heil en eer 100[regelnummer] Van uwen noit verwonnen Heer. Zoo groet haer, op den hoogsten trap, De bloem der oude Ridderschap; Terwijl de Wijssel, rijck van granen, Voortaen den Aemstel voller kaenenGa naar voetnoot104 105[regelnummer] Belooft en toegiet, op dees trouw;Ga naar voetnoot105 Waer d'ackerlieden in den bouw, De Lelien in 't koren pluicken;Ga naar voetnoot107 De Lelien, die geurig ruicken Door hagel, winter-sneeuw en ys, 110[regelnummer] Nu Dantzigk feest houdt met Parijs. I.v.V.	voetnoot* Van 1645. Afgedrukt volgent de tekst in J.v. Vondels Poesy. Het tweede Deel, 1647 (A en B), blz. 117. Uladislaus IV, Koning van Polen (1632-48) was in September gehuwd met Maria de Gonzaga, dochter van de Hertog van Mantua en Nevers. In November zond hij twee gezanten, de Bisschop van Warmeland en de Graaf Opalinsky, om zijn bruid van Parijs af te halen. De reis ging over Holland. De 25ste Desember had de feestelike intocht te Amsterdam plaats. Er waren duizend man in de wapenen om haar in te halen; Prins Willem kwam haar uit naam van zijn vader verwelkomen. Na een paar dagen verliet zij de stad, en reisde over Utrecht en Groningen verder. voetnootvs. 2 Augustus trotse Zwaen: de fiere dichter van Augustus, d.i. Vergilius. voetnoot3 In Duitsch vertolleckt: in het Nederlands vertaald. Deze vertaling, in proza, had Vondel juist voltooid; wijse: blijkens het rijm met ie-klank. voetnoot5 's Mantuaners wieg bewaert: heerst te Mantua, waar Vergilius geboren werd (bewaren: in zijn hoede hebben; Ned. Wdb. II, 2380). voetnoot7 een straet van zielen: de dichte drommen van de toeschouwers. voetnoot10 stuit: afstuit. voetnoot11 volgse: moge haar volgen. voetnoot12 Warssou: Warschau. voetnoot14 roose-vlagen: een stortvloed van rozen. voetnoot16 als 't bladt: als het rozeblad op haar wangen. voetnoot19 Zegemont: Sigismundus III, Koning van Polen (1587-1632) wiens schim zich nog verheugen zal in het huwelik van zijn zoon. voetnoot22 blaecktse te gemoet: gaat haar, blakend van liefde tegemoet. voetnoot24-25 Hierbij is aan te vullen: door liefde gedreven wordt, een gedachte die in vs. 26 uitgedrukt wordt. voetnoot26 gekroonde Min: liefde voor een vorstelike bruid. voetnoot27 syne: wegens de mannelike personificatie (Amor); wet: scherpt en mikt. voetnoot29 onderdaen (participium): onderworpen aan zijn macht. voetnoot31 staf: koningsstaf; hier: de Koning. voetnoot35 een dobble Kroon: van Polen en van Zweden. voetnoot40 Waarop zij, door haar voortreffelike eigenschappen, van de zijde der Polen aanspraak mag maken. voetnoot42 Ta(r)taren is een verzamelnaam voor verschillende Mahomedaanse horden van Midden-Azië, die telkens invallen deden in Europa. De Poolse veldheer versloeg in 1633 de Turken bij Kamenez; Wladislaus dwong in 1634 het Russiese leger de wapens neer te leggen, waarop Turken en Russen met Polen vrede sloten. voetnoot46 geverfde: door hun bloed gekleurde. voetnoot49 streckt een wijck: de toevlucht is. voetnoot50 aengestormde: door vijanden bestookte. voetnoot51 Osman II: de Turkse sultan, die in 1621 een leger van bijna 400.000 man, onder aanvoering van Karakas (vs. 53), tegen Polen uitrustte, dat door Ladislaus, aan het hoofd van 60.000 man, in Walachije verslagen werd. voetnoot52 toptrans: de hoogste omloop. voetnoot56 ons: de dichter vereenzelvigt zich hier met de verdedigers van het Christenrijk. voetnoot58 Machometh: de Mahomedaanse macht. voetnoot61 Amurath: sultan Murad IV, broeder en opvolger van Osman, die in 1634 door Abazi Pacha een inval in Podolië liet doen. voetnoot63 Bassen (enkelvoud Basja): Turkse legerhoofden. voetnoot64 passen: zorg droegen. voetnoot65 Smolensko werd door de Russen belegerd. voetnoot66 Fedrowicx: Grootvorst der Russen, die bij de vrede van Poljanowka in 1634 afstand moest doen van Lijfland en Smolensk. voetnoot67 Het onderwerp van deze zin is Smolensko; te ontlenen aan vs. 65; syn beleggers siet belegen: zijn belegeraars belegerd, ingesloten ziet, nl. door de Polen. voetnoot68 self Sehin: Sehin Aga, de afgezant van Amurath, de bondgenoot der Russen, in eigen persoon. voetnoot70 Wat niet veel goeds voorspelde voor Moskou. Onder Sigismond was Moskou veroverd, maar Uladislaus had in 1634 afstand gedaan van alle aanspraken op Moscovië. voetnoot72 Ruslemburg: de hoofdstad van Klein-Rusland. voetnoot73 Traciërs is een verzamelnaam voor de Ariese volkstammen, die uit de Karpaten tot in Klein-Azië doordrongen. voetnoot74 Bevredigen: verzoenen; in dit verband wschl.: onderwerping aanbieden. voetnoot75 zeeghaftigheit: alles overwinnende dapperheid. voetnoot76 Podolie: gouvernement in W. Rusland, door Litauers en Polen veroverd. voetnoot77 met ingetrede necken: met de sporen van de doorstane onderdrukking. voetnoot78 Murthazi: de aanvoerder van de Kozakken. voetnoot79 Nester: Dnjester. voetnoot80 aengetrocken: (tegen hem) opgetrokken. voetnoot81 Dees Mars: deze krijgsheld, nl. Uladislaus. voetnoot83 pas: nauweliks. voetnoot85 dien grijsen stam: de stamvader van de Poolse koning. voetnoot87 ons: hier is dus de Ridderschap al aan het woord (vgl. vs. 96, 101-102). voetnoot88 bekranste: met de lauweren van de overwinning. voetnoot91 Uw Bloem: de (Franse) lelie (vgl. vs. 106-107); Koren-schoof: de Weichselstreek bracht veel koren voort (vs. 103). voetnoot93 Sarmaten: Polen, evenals de Fransen katholiek. voetnoot97 tot's adems ende: tot onze laatste snik. voetnoot104 kaenen: graanschepen. voetnoot105 op dees trouw: ten gevolge van dit huwelik, dat de positie van Polen versterkt heeft. voetnoot107 pluicken: plukken.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels

De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)

auteurs

Over dit hoofdstuk/artikel

lied

Naar de Nederlandse Liederenbank