Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656 (1931)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (8.15 MB)

ebook (6.98 MB)

XML (3.07 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragikomedie
pastorale


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

(1931)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 154]
[p. 154]

De Kleefsche Hofzwaen.aant.Ga naar voetnoot*

Aen de doorluchtighste Princes Louise van ranje,
Keurvorstin des Heiligen Roomschen Rijcks, Princes van Oranje.

 
Nu zal het Zwaneslot een Helikon verstrecken,Ga naar voetnootvs. 1
 
LOUISE een Pallas. Haer geboomte en bosschen decken
 
De dichters met hun versch en nieuw gewonnen loof.Ga naar voetnoot3
 
By zulck een edel groen staen Tempe en Pindus doof.Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Haer Rijnstroom geeft meer nat dan duizent Hengstebronnen.Ga naar voetnoot5
 
Hier rijst een nieuwe dagh, en schooner morgenzonnen
 
Bekooren het gemoet om adem in het velt
 
Te scheppen, daer verraet, en lagen, en gewelt
 
Niet langer duren, en alle ooreloogsgeruchtenGa naar voetnoot9
10[regelnummer]
Voor onze Hertogin verbaest te velde uitvlughten.Ga naar voetnoot10
 
Hier valt de schaduw koel: hier spreit de beemt een bedtGa naar voetnoot11
 
Van kruiden, onbeschroomt voor trommel en trompet,
 
En zwaert en donderbus. De vogels quinckeleeren,
 
En voeren 's menschen geest ten hemel op hun veeren.
15[regelnummer]
Op op, ghy Klevenaers: vermaeckt u in dien glans:
 
d'Oranje Keurzon rijst: vereertze krans op krans.Ga naar voetnoot16
 
De Kleefsche Hofzwaen zagh, ten trans uit van den toren,
 
Zoo verre door al 't lant, het lantkrackeel geboren,
 
Drie Vorstendommen schrap om 't kiezen van een' Heer;Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Toen Hertogh Jan, helaes! dien grijzen stam ter neêrGa naar voetnoot20
 
Zagh storten op zijn lijck, en al zijn onderzaten
 
Rontom zijn tombe in rouw, verlegen en verlaten,Ga naar voetnoot22
 
Gelijck een kudde, die haer' trouwen herder mist.
[pagina 155]
[p. 155]
 
Zy zagh den rock des staets verscheuren door den Twist,
25[regelnummer]
En al haer eerste weelde in jammeren verandert;
 
Terwijl Bellone plant den standert tegens standert,Ga naar voetnoot26
 
Ia voertze tegens een met zulck een hitte en kracht,Ga naar voetnoot27
 
Dat al de bodem dreunt, een schrickelijcke nacht
 
Van stof en pulversmoock de lucht en 't licht verduistert,
30[regelnummer]
Daer woestheit naer geen' toom van recht of wetten luistert.
 
Hoe worpt de Twist om verre al wat de Vrede plant!Ga naar voetnoot31
 
Hoe raeckt dit Hertoghdom in zijnen eersten stant!Ga naar voetnoot32
 
Op 't endeloos gekerm van Adel en gemeente,Ga naar voetnoot33
 
Nu zonder bloet en mergh in adren en gebeente,
35[regelnummer]
Gaet Themis endelijck in 't billijcke gerecht:Ga naar voetnoot35
 
Daer wort voor haren troon het lantgeschil beslecht,
 
De rijcke vredeschat tot rust des volcks gevonden,
 
En Kleef ter goeder ure aen BRANDENBURGH verbonden,Ga naar voetnoot38
 
Aen d'onverwelcklijcke eere en glori van den Keur,Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
Die 't Sleutelrecht bewaert van Cezars hooge deur.Ga naar voetnoot40
 
Zoo wort gemeene scha met overwinst gedragen.Ga naar voetnoot41
 
Zoo durf de voorzaet zich des nazaets niet beklagen.Ga naar voetnoot42
 
Want let men op den Burgh van dees doorluchtste spruit;
 
Hy munt in 't Kerckelijcke en in het Weerlijcke uit:Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Befaemt door menigh Vorst: verwant aen Koningskroonen:
 
Gehuwt aen Adelaers en 's Keizers oppertroonen:
 
Aenzienelijck door d'eer der Burreghgraeflijckheit:
 
Vereert door 't Sleutelampt van Cezars Majesteit:Ga naar voetnoot48
 
Verheven door de Keur: verheerlijckt door de stralen
50[regelnummer]
Van 't purper en den Hoedt der grijze Kardinalen,
 
's Aertsbisschops Herdersstaf, en Myters zonder vleck:
 
Vermaert in 't Duitsche Huis: ontzaghlijck om den neckGa naar voetnoot52
 
Des Kristens van het juck der Turcken te verlichten,
 
Door d'orde van Sint Jan, wiens helden nimmer zwichtten.Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Een tweede Cicero, en andre Achilles trock
 
Den Roomschen Tabbert, en den Grieckschen Wapenrock
 
Den ouden van het lijf, hoe zeer 't hun moght verdrieten,Ga naar voetnoot55-57
[pagina 156]
[p. 156]
 
Op dat dees brave stam die glori zou genieten.
 
Hoe klimt het Hof van Kleef door zulck een' erfgenaem!
60[regelnummer]
De starren maecken plaets, en wijcken voor de Faem
 
Van dezen Adelaer, dat groote weereltswonder.
 
O Hertoghdom, nu schrick voor blixem noch voor donder.
 
Het antwoort: och ick wort geknaeght van nieuwe zorgh,Ga naar voetnoot63
 
Zoo lang als FREDERICK, ons spruit van BRANDENBORGH,
65[regelnummer]
Zich niet door huwelijck op eenen stam laete enten,
 
En loten winne, en schutt' by tijts de dreigementenGa naar voetnoot66
 
Der onverzoenbre Doot, die geene Vorsten spaert.
 
Wat onbekende Bruit, hem toegewijt, bewaertGa naar voetnoot68
 
Voor ons de hoop des lants, noch nauwelijx ontsprongen
70[regelnummer]
Den muil van 't oorlooghszwijn, na zoo veel strijts gedwongen?Ga naar voetnoot70
 
Ons hope steunt alleen op zulck een wederga.Ga naar voetnoot71
 
Wy drijven zonder haer in zee op Godts gena.
 
Zoo klaeghde 't Vorstendom. De Keurvorst aen 't ontvoncken,
 
Begon in 's Gravenhaegh zijn Schoone te beloncken,
75[regelnummer]
Te quijnen in den gloet van 't schoone minnevier.
 
Haer wezen, haer gelaet, haer opzicht, spraeck en zwierGa naar voetnoot76
 
Gaen waeren door zijn ziel. Nu denckt hy om geen Heeren,
 
Noch wilde zwijnejaght, noch renstrijt, noch regeeren.
 
Hy acht op lant noch liên: al zijn gemoedt en zin
80[regelnummer]
Blijft staeren op LOUISE, om haere wedermin
 
t'Ontvoncken, en haer pruick met zijne Keur te kroonen,Ga naar voetnoot81
 
Tot heil van zoo veel volcks, en al zijn erreftroonen.
 
De Vader ondergaet zijn Dochter, die beschreitGa naar voetnoot83
 
En bang voor 't juck des echts, te noo van Hollant scheit,Ga naar voetnoot84
85[regelnummer]
En wisselt 's Vaders hof om al 't gewas der zomeren
 
Van 't graenrijck Pruissen, en den korenoegst van Pomeren.Ga naar voetnoot86
 
Een tedere Princes verlaet haer ouders noo.Ga naar voetnoot87
 
De tederheit, en schaemte, en jongkheit maecktze bloo.
 
Haer Bruigom troostze: ick zal uw Vaders plaets vervullen,
90[regelnummer]
Wanneer hy u ontvalle. Ick wil u laten hullenGa naar voetnoot90
 
Te Kleef op mijnen stoel, uw Vaders nagebuur,Ga naar voetnoot91
 
En schenck dien Bruitschat u, zoo lang uw leven duur'.
 
Daer wachten op uw komst veel duizent onderdanen,
 
Dien ghy een' ruimen wegh kunt tot genade banen,
[pagina 157]
[p. 157]
95[regelnummer]
En winnen jeders hart door uwen heuschen aert.Ga naar voetnoot95
 
Indien ghy eenen zoon, der landen zegen, baert,
 
Die zal uw Vaders naem, en mijne Keurmuts dragen.Ga naar voetnoot97
 
Op zulck een hope laet dien trouring u behagen.Ga naar voetnoot98
 
Zoo spreeckt hy: zy aenvaert dat Vorstelijcke pant,
100[regelnummer]
En trouwt de Keur des Rijcks met 's Vorsten rechte hant.Ga naar voetnoot100
 
Leef lang, o Keurvorstin, en queeck zijn' minnevlammen,
 
Om haest van wederzijde uw Keizerlijcke stammenGa naar voetnoot102
 
Te kroonen met een vrucht, de glori van haer tijt.
 
Zoo vreeze uw erfgebiet noch ongeval noch strijt.
105[regelnummer]
Zoo scheppe 't Heiligh Rijck, de bodem van Germanje,
 
Veel heils uit Brandenburgh, en 't heldenrijcke Oranje,
 
Waer ghy uw treden zet, en zegent ieder een.
 
Verdadigh en beschut den Vrydom van 't gemeen.Ga naar voetnoot108
 
Verschoon des lantzaets hals van al t'ondraeghbre jucken.
110[regelnummer]
Laet niemant, die u eert, verdelgen of verdrucken.
 
Dat goedertierenheit in alle uw daden blijck'.
 
De goetheit maeckt Vorstin en Vorst een' Godt gelijck.
 
 
J.V. VONDEL.

t'AMSTERDAM, voor ABRAHAM de WEES, op den Middeldam.

voetnoot*
Van 1646. Afgedrukt volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (Unger: Bibliogrophie, nr. 440).
De Brandenburgse Keurvorst Frederik Willem, die zijn opleiding deels in de Nederlanden verkreeg, en in 1640 zijn vader opvolgde, verlegde in 1646 zijn residentie van Koningsberg naar Kleef. In September van dit jaar deed hij aanzoek om de hand van Louise Henriëtte, de oudste dochter van Frederik Hendrik. Half November kwam hij met groot militair gevolg naar Den Haag om zijn bruid af te halen en met de Staten een traktaat van vriendschap en vrede te sluiten. De 7de Desember werd het huwelik voltrokken.
voetnootvs. 1
het Zwaneslot: de Zwanetoren te Kleef; een Helikon verstrecken: de rol vervullen van de Griekse zangberg.
voetnoot3
versch: fris.
voetnoot4
doof: dof, verbleekt.
voetnoot5
Hengstebronnen: Hippokrene's.
voetnoot9
duren: het uithouden.
voetnoot10
verbaest: ontsteld.
voetnoot11
valt: is.
voetnoot16
d'Oranje Keurzon: de Keurvorstin uit het huis van Oranje, verrijzend als een zon.
voetnoot19
schrap: zich schrap zettend, zich gereed makend tot het verweer.
voetnoot20
Hertogh Jan: de dood van de kinderloze hertog Jan Willem, van Gulik, Kleef en Berg, in 1609, had aanleiding gegeven tot de Gulikse successie-oorlog.
voetnoot22
verlegen: wanhopig.
voetnoot26
Bellone: de krijgsgodin.
voetnoot27
tegens een: tegen elkaar.
voetnoot31
worpt: werpt.
voetnoot32
Retoriese vraag: hoe zal dit hertogdom ooit zijn oude welvaart herkrijgen!
voetnoot33
gemeente: burgerij.
voetnoot35
Gaet in 't gerecht: geeft een rechterlike uitspraak.
voetnoot38
De wettige bevestiging geschiedde eerst door het verdrag van 8 April 1647.
voetnoot39
Keur: Keurvorst.
voetnoot40
Als Rijks-kamerheer droeg de Keurvorst van Brandenburg bij plechtige gelegenheden de sleutel voor de keizer uit.
voetnoot41
Zo liep de gemeenschappelik gedragen schade nog uit op winst.
voetnoot42
durf: behoeft; des nazaets: over de nakomelingen (oude genitief bij zich beklagen).
voetnoot44
Weerlijcke: oude samentrekking van: wereldlike.
voetnoot48
Sleutelampt: zie vs. 40.
voetnoot52
ontzaghlijck: ontzag inboezemend.
voetnoot54
d'orde van Sint Jan: de Joannieter-orde, gesticht om de heidenen te bestrijden en het Christendom te beschermen; wiens slaat terug op orde.
voetnoot55-57
Door zijn welsprekendheid beschaamt hij Cicero; door zijn dapperheid Achilles; andre: tweede; Den ouden (Datief): hij berooft de Oudheid van wat tot nu toe haar hoogste roem was.
voetnoot63
Het antwoort: nl. van 't Vorstendom (vs. 73).
voetnoot66
schutt': afwere.
voetnoot68
hem toegewijt: voor hem bestemd; bewaert: handhaaft, vervult.
voetnoot70
gedwongen: bedwongen.
voetnoot71
wedergâ: echtgenote.
voetnoot76
opzicht: oogopslag, blik (Ned. Wdb. XI, 1415).
voetnoot81
pruick: lokken; Keur: keurvorstelike kroon.
voetnoot83
ondergaet: spreekt haar met beleid toe, overreedt haar om toe te stemmen (Ned. Wdb. X, 1306); beschreit: in tranen.
voetnoot84
te noo: zeer ongaarne.
voetnoot86
korenoegst: met oe-klank.
voetnoot87
tedere: zachtaardige, gevoelige.
voetnoot90
hullen: oorspr.: het hoofd of haar dekken; in dit verband: kronen.
voetnoot91
stoel: troon.
voetnoot95
heuschen: vriendelike.
voetnoot97
Keurmuts: keurvorstelike muts.
voetnoot98
dien (Nominatief).
voetnoot100
rechte hant: rechterhand.
voetnoot102
haest: weldra.
voetnoot108
Vrydom van 't gemeen: vrijheid van het gehele volk.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • Leo Simons

  • C.R. de Klerk

  • J. Prinsen J.Lzn

  • H.W.E. Moller

  • B.H. Molkenboer

  • J.F.M. Sterck

  • L.C. Michels

  • C.G.N. de Vooys

  • C.C. van de Graft

  • A.A. Verdenius