De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

(1931)–Joost van den Vondel– rechtenstatus



[pagina 418]

Het vierde bedryf. SADOCK. WETGELEERDE. REY. Sadock: Wy raeckten nauwelijcks met moeite door 't klincketGa naar voetnoot1078 De Bronpoorte uit, zoo was de breede straet bezet 1080[regelnummer] Van oudt en jongk, en mans en vrouwen, die vast schreiden,Ga naar voetnoot1080 Met bittre tranen en weeklaghten ons geleiden, Zoo verre een ieder kon, en drongen de staffiers.Ga naar voetnoot1082 Wat was 'er al gekerms, gejammers, en getiers! Hoe scheen de straet zoo licht van vierpan, en lantaren,Ga naar voetnoot1084 1085[regelnummer] En fackel! Kan de Wacht haer wacht en poort bewaren,Ga naar voetnoot1085 Het valt haer dezen nacht verzeker bang genoegh.Ga naar voetnoot1086 Wetgeleerde: Toen dees gemeente zagh wat zorgh d'Aertspriester droegh,Ga naar voetnoot1087 Om noch het Rijcksschandael, waer 't mooghlijk, voor te komen,Ga naar voetnoot1088 Bedaerdeze in het einde, en liet zich wat betoomen. 1090[regelnummer] O Vader (schreiden zy u na, van poort en wal) Ga hene, ga, en schut dien jammerlijcken val.Ga naar voetnoot1091 Rey: Ghy komt hier juist van pas, om 's Konings val te schutten. O hooft der Priestren, help den struickelenden stutten. Stap aen, stap aen, naerdien 't gevaer geen uitstel lijdt. 1095[regelnummer] Ick zagh het gansche spel, o Vader, het is tijt. Sadock: Wat zaeghtghe? staenwe een poos, en laet ons wat bedaeren. Men magh geen Koningen op straetgerucht bezwaeren,Ga naar voetnoot1097 En tijding, over graft en muren heen gehoort, Van krijghsvolck, op de wacht gestelt by deze poort. Rey: 1100[regelnummer] Belust te weten hoe dit feestmael af zou loopen, Ben ick met dees lievrey te middagh ingeslopen,Ga naar voetnoot1101 Daer Koning Salomon, zoo heerelijck en prat,Ga naar voetnoot1102 In 't midden van 't bancket der Koninginnen zat,
[pagina 419]
Gelijck de Nijt hem lang zijn heil en kroon benijde.Ga naar voetnoot1104 1105[regelnummer] Mevrouw Sidonia zat aen zijn rechte zijde,Ga naar voetnoot1105 En onderhielt den Vorst gestadigh met een' lonck,Ga naar voetnoot1106 En vriendelijck gespreck. Het wezen scheen noch jongk,Ga naar voetnoot1107 Zoo was hy in zijn schick. Indien de grijze hairen Niet tuighden, het gelaet zou ouderdom en jarenGa naar voetnoot1109 1110[regelnummer] Verlochenen. De min zagh hem ten oogen uit, Gelijck des Bruigoms pen in 't Hooge Liedt de BruitGa naar voetnoot1111 Bemint, en vleit, en vrijt, en d'allerschoonste zegent;Ga naar voetnoot1112 Terwijlze wederom haer liefste heusch bejegent.Ga naar voetnoot1113 In 't kort, de Vorst was zoo verheught en bly van geest, 1115[regelnummer] Dat dit geen maeltijt scheen, maer eer een bruiloftsfeest. Sadock: Laet hooren waer de vreught ten leste op uit wil komen.Ga naar voetnoot1116 Rey: De dertle tafel was noch naulijcks opgenomen,Ga naar voetnoot1117 Of Salomon, bekranst met haren roozekrans, Ging zitten op een' troon, belust den starredansGa naar voetnoot1119 1120[regelnummer] Te zien, waer van zy zich beroemt had onder 't eten.Ga naar voetnoot1120 Na datze eerbiedighlijck, daer hy was neêrgezeten, Zich driemael nederboogh, en lachende oorlof nam,Ga naar voetnoot1122 Begonze, en maelde allengs met trippelen een vlam,Ga naar voetnoot1123 Gelijck een avondstar, dat d'aengename zwierenGa naar voetnoot1124 1125[regelnummer] Hem raeckten aen het hart. Hy kan zich niet bestieren,Ga naar voetnoot1125 En springt van zijnen stoel, omhelstze, en roept: mijn Bruit, Wel aen nu kies de bloem van al uw wenschen uit,Ga naar voetnoot1127 En eisch wat ghy begeert: het is u ongeweigert.Ga naar voetnoot1128 Men dencke of haer het hart in 't lijf van blyschap steigert,Ga naar voetnoot1129 1130[regelnummer] En opspringt: want zy had op deze luim geloert,Ga naar voetnoot1130 En hem van langer hant in haren strick vervoert.Ga naar voetnoot1131 Zy antwoort: Bie met ons het wieroock aen Astarte. Hy stemt het reuckloos toe. Waer bergh ick my van smerte!Ga naar voetnoot1133
[pagina 420]
De Koning stapt vooruit: zy volght op zijnen tret. 1135[regelnummer] Aartspriester, keer den Vorst, en hanthaef Moses Wet.Ga naar voetnoot1135 Sadock: Hoe kan dit Heidensch wijf den Koning ringelooren!Ga naar voetnoot1136 Zoo zalze dien Monarch, ter heerschappy geboren, Beheerschen, als een kint, en zetten zich parmantGa naar voetnoot1138 En prachtigh op den troon, aen zijne rechte hant.Ga naar voetnoot1139 1140[regelnummer] Zy zal de kroon des Rijcks, ten trots van alle wetten, Hem nemen van den hoofde, en op haer hulsel zetten,Ga naar voetnoot1141 Dan klincken voor zijn koon, hem heeten, en gebiên,Ga naar voetnoot1142 Ja Aron haer in 't endt naer d'oogen moeten zien.Ga naar voetnoot1143 WETGELEERDE. SADOCK. SALOMON. Wetgeleerde: Ick zie den Koning zelf: hy heeft uw komst vernomen. 1145[regelnummer] My dunckt hy deist, en schijnt uw aengezicht te schromen;Ga naar voetnoot1145 Een teken dat het hart inwendigh wort gepraemtGa naar voetnoot1146 Van achterdocht: 't gaet wel. De Wellust trock de Schaemt Niet ganschlijck uit. Hier is noch leven, en gevoelen.Ga naar voetnoot1147-48 Ick schep noch hoop: hy magh bedaren, en bekoelen.Ga naar voetnoot1149 Sadock: 1150[regelnummer] Godts zegen vloeie op u uit 's hemels hoogen troon. Godt zeegne Salomon. Godt zeegne Davids zoon. Salomon: En Sadock in zijn ampt, van boven hem bevolen.Ga naar voetnoot1152 Wetgeleerde: Godt hoede zijn' Gezalfde, en laet' hem nimmer dolen Van 't heldre spoor der Wet, uw vaders licht, en schat.Ga naar voetnoot1154 Sadock: 1155[regelnummer] Dat wenscht u 't Priesterdom: dat wenscht de gansche stadt. Salomon: Zy konnen hunnen Vorst niet aengenamers wenschen.Ga naar voetnoot1156 Wat jaegt u hier zo spa? Sadock: 't Geroep, 't gewoel der menschen, 't Geschrey van duizenden, die uit Jerusalem U smeecken te gelijck met hun bedruckte stem.Ga naar voetnoot1159
[pagina 421]
Salomon: 1160[regelnummer] Bedruckt? Wat druck, wat smert gevoelen d'onderzaten, Nu Salomon regeert, op wienze zich verlaten In veiligheit en vre? Zy zitten zonder schroom, En zorgh, in schaduw van olijf- en vijgeboom, Van Dan tot Berzeba. De vijghboom, die de dalenGa naar voetnoot1162-64 Ga naar voetnoot1164 1165[regelnummer] In 't wilt belommert, kan het by geen' ceder halen,Ga naar voetnoot1165 In menighte en getal. De straetsteen valt te licht, By 't zilver en root gout. De Stadt was noit zoo dichtGa naar voetnoot1166-67 Bewoont, en volleckrijck by ons Heer vaders leven.Ga naar voetnoot1167-68 Wie zaght oit Koningkrijck meer melck en honigh geven, 1170[regelnummer] En zoo veel nieuwe steên in 't Joodsche lant gebouwt? Ghy ziet nu Jesses kroon aen Faroos kroon getrouwt,Ga naar voetnoot1171 En hoort, van Memfis, maght van paerden herwaert draven.Ga naar voetnoot1172 Wat zeesteên voeren niet den arbeit van heur slaven Naer onze kusten toe? Het Oosten brengt yvoir, 1175[regelnummer] En perlen, en gesteent. d'Araber, en de MoorGa naar voetnoot1174-75 Vereeren wieroock, mirre, en al den geur van 't Zuien.Ga naar voetnoot1176 Men hoort geen krijghsbazuin, noch strijt, noch oorlooghsbuien. Mijn staf bereickt den Nijl, en oevers van d'Eufraet.Ga naar voetnoot1178 Al 't omgelegen volck zoeckt heul aen dezen Staet.Ga naar voetnoot1179 1180[regelnummer] Wat port dan dees gemeente om over ons te klagen?Ga naar voetnoot1180 Of klagenze van weelde, en valt die zwaer te dragen?Ga naar voetnoot1181 Sadock: 't Gelieve uw Majesteit de reden te verstaen. Salomon: Zeer gaerne, Vader, spreeck vry uit: wy hooren 't aen. Sadock: De goutvloot, lang om gout naer Ofir heengevaren, 1185[regelnummer] En entlijck, na verloop van drie geheele jaren, Met smerte en angst verwacht, genaeckte vast het strantGa naar voetnoot1184-86 Ga naar voetnoot1186 Der roode zee. Men riep: de vloot is onder lant.Ga naar voetnoot1187 Asiöngaber stack het hooft op aller wegen.Ga naar voetnoot1188
[pagina 422]
Uw jaghten voeren haer met zijde zeilen tegen. 1190[regelnummer] Het grimmelde van volck, als byen, overal,Ga naar voetnoot1190 Op muur, en torentrans, en waterkant, en wal. De hemel scheen hier toe zijn' zegen te verleenen. De zon had noit zoo schoon in 't hemelsch blaeuw geschenen; Toen d'Amirael der vlote, of 't schip, dat SalomonGa naar voetnoot1194 1195[regelnummer] Naer zijnen Koning heet, voor 't zincken van de zon, Zijn kiel stiet, als het naer de haven toe quam streven. Het is op 't ongezienst met volck en schat gebleven.Ga naar voetnoot1197 De zeestadt was vol schricks. Dus luidt d'onzekre maer.Ga naar voetnoot1198 Zoo 't niet geberght is, loopt het merckelijck gevaer.Ga naar voetnoot1199 1200[regelnummer] De naeste bode wil de droeve maer vergoeden.Ga naar voetnoot1200 Salomon: Men hoop' de hemel zal het ongeluck verhoeden. Wat my belangt, ick schel de zee mijn schade quijt.Ga naar voetnoot1202 't Is droef dat d'Amirael in 't landen schipbreuck lijdt.Ga naar voetnoot1203 Sadock: Zoo doet het, groote Vorst. Dit schip, zoo rijck geladen,Ga naar voetnoot1204 1205[regelnummer] Is Koning Salomon, grootdadigh in zijn daden,Ga naar voetnoot1205 Die grijs van ouderdom, gezegent met den schat Van wijsheit en geluck en heerlijckheit, en wat Een aertsche Godtheit voeght, gevaer loopt van te sneven,Ga naar voetnoot1208 En schipbreuck in zijn eere en zijn godtsdienstigh leven 1210[regelnummer] Te lijden, op het zant van wulpsche afgodery,Ga naar voetnoot1210 Voor 's levens avontstont. Waer brengt de razernyGa naar voetnoot1211 Van vrouwemin den mensch, een' Vorst, een licht der Heeren, Dat alle Koningen als Godts Orakel eeren!Ga naar voetnoot1213 Hebt ghy de jongkheit niet geraden, wijs en trouw,Ga naar voetnoot1214 1215[regelnummer] Te vliên de gladde tong van een uitheemsche vrouw,Ga naar voetnoot1215 Haer honighzoete keel, en liefelijcke lippen? Zoo zorghlijck, als in zee verborge en blinde klippen:Ga naar voetnoot1217 Gevaerelijcker dan een scherp tweesnedigh zwaert.Ga naar voetnoot1218 Waerom beschrijve ick u deze adder, en heur' aert?
[pagina 423]
1220[regelnummer] Wat helden stackze niet uit heur verborge lagen?Ga naar voetnoot1220 Wie kan een gloeiend vier in zijnen boezem dragen? Wie treet op kolen, en verbrant de voeten niet?Ga naar voetnoot1221-22 Zoo luidt uw eige les, uw gulde spreuck. Zoo riedt De Koning onze jeught, en zonen, die nu schreien, 1225[regelnummer] En hem, gelijck een os, naer bijl en banck zien leien; Gelijck een vogel blint zien vliegen naer den strick. Uw leven en uw doot verscheelt een oogenblick.Ga naar voetnoot1227 Ontwaeck, o Salomon: ontwaeck uit uwe droomen. Ontwaeck, of 't is met u en Juda omgekomen.Ga naar voetnoot1229 1230[regelnummer] Ghy staet in top van eere, en die u storten zalGa naar voetnoot1230 Dicht achter u, en lacht alreede in uwen val. Salomon: Zou dat mijn schaduw zijn, zoo diende ick haer te vlieden? Sadock: Ja recht, een schaduw kan u dwingen, en gebieden. Salomon: Ghy meent Sidonia, mijn opperste vermaeck. Wetgeleerde: 1235[regelnummer] Nu honighzoet, maer flus van alssembittren smaeck.Ga naar voetnoot1235 Salomon: Dat licht der schoonheit, waert des Konings min te voeden? Sadock: Vermomt om gruwzaemheên van afgoôn uit te broeden. Salomon: Zy dient haer Godtheit slecht en recht, op Sidons voet.Ga naar voetnoot1238 Wetgeleerde: En sleept den Koning mede, en 't hof, en al zijn' stoet. Salomon: 1240[regelnummer] De Vorsten zijn gewoon Vorstinnen te believen. Sadock. Een Vorst ontzie, zijn bedt ten dienste, Godt te grieven.Ga naar voetnoot1241 Salomon: Wat 's dit, een luttel smoocks te roocken voor 't altaer?Ga naar voetnoot1242
[pagina 424]
Wetgeleerde: Voor zulck een gruwelbeelt. o laster, al te zwaer!Ga naar voetnoot1243 Salomon: Geen gruwel, maer een beelt van wit en zuiver marmer.Ga naar voetnoot1244 Sadock: 1245[regelnummer] Wie afgoôn eert, versmaet den oppersten beschermer. Salomon: Beschrijfme d'afgoôn, op dat ick die doling kenn'. Wetgeleerde: Uw wijsheit maeldeze ons naer 't leven met haer pen. Salomon: Die vloeckt noch kopre Slang, noch goude Cherubinnen.Ga naar voetnoot1248 Sadock: Dat waren afgoôn, noch verbodene afgodinnen. Salomon: 1250[regelnummer] Het waren beelden, kunst, en koper, hout, en gout.Ga naar voetnoot1250 Wetgeleerde: Wie heeft zijn hoop en troost op dat metael gebouwt? Salomon: Gewonden, van de Slang vergiftight, en gebeten. Sadock: Zy hebben Gode danck voor 's lichaems heil geweten. Salomon: En bleven midlerwijl genezen door het beelt. Wetgeleerde: 1255[regelnummer] Een beelt, dat Godt verheft, en niet zijn eere steelt. Salomon: De Feniciers staen niet aen Moses Wet gebonden.Ga naar voetnoot1256 Sadock: Wy dienen eenen Godt; zy, kunst, en menschevonden.Ga naar voetnoot1257 Salomon: Godt schonck Oöliab en oock BezaleëlGa naar voetnoot1258 Den geest van kunst, gewrocht door goddelijck bevel.
[pagina 425]
Sadock: 1260[regelnummer] Ten dienst van eenen Godt, den vader van uw vaderen. Gezalfde, laet ick u, gelijck Aertspriester, naderen, En uit den gulden strick van 't vrouwelijck bedrogh Verlossen. Geef gehoor om Godt, en luister toch.Ga naar voetnoot1263 Heb ick en Nathan u ten Vorst des volcks gekoren,Ga naar voetnoot1264 1265[regelnummer] En op den troon gezalft met onzen olihoren; Zoo volgh getrouwen raet, en schuw de vuile smet Der schoone slang, te lang gekoestert in uw bedt. Een slang heeft d'eerste vrouw, de vrouw den man bedrogen, De man al 't aertrijck voort met zich in 't net getogen.Ga naar voetnoot1269 1270[regelnummer] De Geest des hemels vliedt het al wat schepsels eert.Ga naar voetnoot1270 Wie ongoôn inwijdt, is 't die allersnootst boeleert.Ga naar voetnoot1271 Een eenigh voorbeelt kan ontelbaer volck vernielen. Een lust, een ydelheit bederft onnoosle zielen. Zoo luide uw eerste tael: dat was uw spraeck voorheen,Ga naar voetnoot1274 1275[regelnummer] Toen ghy de Wijsheit volghde, en Godt, die u verscheen, En zegende uit zijn' schoot met kennis, schat, en eere. Vergeefme, wijste Vorst, dat ick u wijsheit leere. Bederf uw' eersten geur geensins met zulck een' stanck. Verdoof noch schen uw faem met zulck een' quaden klanck.Ga naar voetnoot1279 1280[regelnummer] De mare loopt alree daer binnen, langs de straten, Dat Salomon den Godt der Vadren heeft verlaten. Salomon: Een galm, een straetgerucht verdwijnt in ydel lucht.Ga naar voetnoot1283 Een Koning keert zich niet aen 's vollecks straetgerucht. Sadock: Wat baet de tempelbouw? wat baten offervlammen, 1285[regelnummer] Zoo vele duizenden van runderen en rammen En ossen, en 't geblaet van al 't onnozel vee, De bontkist, kandelaer, altaer, en kopre zee,Ga naar voetnoot1287 De prael des Priesterdoms, gezang, en feest, en staetsi,Ga naar voetnoot1288 En al uw yveren; nu ghy in 't einde, eilaci, 1290[regelnummer] Te jammerlijck vervalt, u zelven stelt ten spot,Ga naar voetnoot1290 Den levenden verzweert, en dient een' dooden Godt,Ga naar voetnoot1291 Een pop van Sidon? Kan de hemel dit verzwelgen?Ga naar voetnoot1292
[pagina 426]
Salomon: De hemel zal zich des zoo wonderlijck niet belgen.Ga naar voetnoot1293 Ghy schat de wijsheit van den Hooghsten veel te teêr.Ga naar voetnoot1294 Wetgeleerde: 1295[regelnummer] Die lijdt niet dat men eere en diene een' andren Heer. Salomon: Niet binnen deze stadt, maer buiten Sions muren. Sadock: Men paere nimmermeer zulcke ongelijcke buren.Ga naar voetnoot1297 Wetgeleerde: De gront des ganschen lants is heiligh: 's Konings stafGa naar voetnoot1298 Beware oock ongeschent het erf, dat Godt ons gaf.Ga naar voetnoot1299 1300[regelnummer] Een Wet, een Vorst, een Godt, een kerck, een offerhande, Daer zetten wy ons lijf en leven voor te pande. Salomon: Wy hebben ons vriendin slechts eenen dienst belooft. Sadock: Genadighste, waeck op, eer u de donder 't hooftGa naar voetnoot1303 Verplettere, om zijn leet en smaet aen u te wreecken. 1305[regelnummer] Hebt ghy Adonia, die naer uw kroon durf steecken,Ga naar voetnoot1305 Uw' eigen broeder zelf, den zwaerde toegedoemt;Ga naar voetnoot1306 Met wat liefkoozery en razerny verbloemt Ghy dit meineedigh stuk, 't welck eeuwigh wraek wil schreeuwenGa naar voetnoot1308 Tot Godt, die nimmermeer, in 't midden der Hebreeuwen, 1310[regelnummer] Zal lijden, dat zijn naem onteert blijf door dien hoon, Een bastertgodt zich zette in zijnen offertroon? Laet af, het is hoogh tijdt dit met berouw te boeten. Wy zincken: d'aerde loeit alree beneên ons voeten. Salomon: Nu Vader, zijt gerust: wy staen op vasten gront. Wetgeleerde: 1315[regelnummer] Ghy staet niet vaster dan Abiram eertijts stont, Wiens rot van 's afgronts muil verteert wiert, en verslonden.Ga naar voetnoot1315-16 Salomon: Wy staen aen ons belofte en Koningin verbonden.
[pagina 427]
Wetgeleerde: Noch hooger aen Godts boeck, dees boeckstaef, onzen bant.Ga naar voetnoot1318 Sadock: Gelooftghe 't Wetboeck niet, geloof Godts eige hant. 1320[regelnummer] Zie daer de steene Wet, en van hem zelf geschreven.Ga naar voetnoot1320 Zy dondert over 't lant, dat bergh en steenrots beven. Dees tafel kent en dient maer eenen Heer alleen, Die Jakobs boeien brack door duizent wonderheên.Ga naar voetnoot1323 Versmaetghe zijn gebodt, en ons Hebreeusche bladers;Ga naar voetnoot1324 1325[regelnummer] Zoo siddert voor de wraeck en gramschap, die des vaders Vergrijp aen d'afkomst straft, tot in het vierde lidt,Ga naar voetnoot1326 Dat hem den rugge biedt, en vreemde Goden bidt.Ga naar voetnoot1327 Salomon: Ick staeck mijn opzet niet, hoe stout men dit belette.Ga naar voetnoot1328 Sadock: Daer leit de groote stadt, daer Godt zijn' zetel zette.Ga naar voetnoot1329 1330[regelnummer] Hy roept u van zijn' troon en Cherubijnen toe. Ick bidde u by dien staf, by Arons groene roe, Die deze amandels droegh, en levendige blaren:Ga naar voetnoot1331-32 'k Bezweer u by Godt zelf, laet toch uw' afgodt varen. Laet varen: dat geen dwaze en dolle vrouwelustGa naar voetnoot1334 1335[regelnummer] U liever zy dan Godt, en naem, en faem, en rust. Verkeer uw' zegen niet in hondertduizent vloecken.Ga naar voetnoot1336 Of staptghe hene, stap eerst over Moses boecken, En al het heilighdom, en 's Hoogen Priesters lijf, En sleeptze me ten val: maer trap mijn hart zoo stijf,Ga naar voetnoot1339 1340[regelnummer] Zoo vinnigh, dat het breecke, is 't reede niet geborstenGa naar voetnoot1340 Van hartewee. O bloem, o kroon, o licht der Vorsten En Koningen, gewilt als 't aenschijn van de zon;Ga naar voetnoot1342 O hemelsche Profeet, begaefde Salomon, Gehoorzaem Godt in ons: of zijtghe niet te buigen, 1345[regelnummer] Zoo neem ick zijnen troon en Englen tot getuigen Van Sadocks trouw en plicht, godtvruchtigheit, en druck,Ga naar voetnoot1346 En wil onschuldigh zijn aen dit verwaten stuck.Ga naar voetnoot1347
[pagina 428]
Salomon: Helaes, ick voel een' storm, een onweêr door mijn zinnen. Hier buiten dreightme Godt, Sidonia daer binnen, 1350[regelnummer] En 't vrouwetimmer, dat zoo veel op my vermagh.Ga naar voetnoot1350 Aertspriester, spaer uw' rouw, en tranen, en beklagh.Ga naar voetnoot1351 Ga hene, stil de stadt, en stel mijn volck te vrede. Ick zal Sidonia (betrouw het my) haer bedeGa naar voetnoot1353 Ontzeggen. Zijt gerust: ick wil in plaets van GodtGa naar voetnoot1354 1355[regelnummer] Noch Ammons Moloch, noch Sidonische Astaroth,Ga naar voetnoot1355 Noch Moabs Chamos hier in woudt of tempel vieren.Ga naar voetnoot1356 Ick wil geen heiloos beelt van marmersteen, of dierenGa naar voetnoot1357 Aenbidden. Wegh met dit blancketsel, en bedrogh. Ick zoogh uit Nathans borst geen afgodisten zogh.Ga naar voetnoot1359 1360[regelnummer] Een' afgodt stichten is de grootste goddeloosheit, En oirsprong en het slot van allerhande boosheit. Eerwaertste Vader, staeck uw droefheit, en geklagh. Ga hene, stil ons stadt, en volck door uw gezagh. SIDONIA. SALOMON. Sidonia: Myn waertste altaergenoot, ghy wachtme hier ter stede. 1365[regelnummer] Ontschuldigh uw Princes: zy wert ten leste reede,Ga naar voetnoot1365 En quam noch tijt te kort aen toissel, en cieraet.Ga naar voetnoot1366 Wie ons Godinne dient, vermy al wat misstaet. Mijn Priester Ithobal, de hooghgeëerde vader, Bereit zich naer gewoonte, en komt ons bey te gader 1370[regelnummer] Op 't heiligh offerfeest geleiden, met de prael Der Koninginnen, die hem wachten in de zael,Ga naar voetnoot1370-71 Een iegelijck om 't schoonste en heerlijckste uitgestreken.Ga naar voetnoot1372 De staetsi staet gereet. De fackels zijn ontsteken.Ga naar voetnoot1373 Wy dienden wel te gaen: zy komen. Hoe, mijn Heer, 1375[regelnummer] Mijn Bruidegom, hoe dus? Ghy wandelt hene en weêr. Verdient Sidonia geen antwoort op haer rede? Verdroot u 't wachten? Hoe? Dees tijt, en offerzedeGa naar voetnoot1377 Vereischt iet ongemeens, en keurigheit, en pracht.Ga naar voetnoot1378 Vergeef het u vriendin, heeft zy te lang gewacht.
[pagina 429]
Salomon: 1380[regelnummer] Een luttel toevens kan zomtijts een' aenslagh krencken,Ga naar voetnoot1380 Of vorderen. Dit werck geeft allerley bedencken.Ga naar voetnoot1381 Sidonia: Bedencken? Hoe mijn Heer? is 't nu bedenckens tijt? Ghy gaeftme flus uw woort: ick schelde u zoo niet quijt.Ga naar voetnoot1383 Salomon: De Koning blijve u dan dees kerckbelofte schuldigh.Ga naar voetnoot1384 1385[regelnummer] Ontsla hem deze reis, en draegh u toch geduldigh.Ga naar voetnoot1385 Ga heen, voltreck het feest met al uw hofgezin.Ga naar voetnoot1386 Verschoon den Vorst: hy ziet dit offren dieper in.Ga naar voetnoot1387 Wie wijs is schickt zich liefst naer 's volcks gelaet, en tijden.Ga naar voetnoot1388 Een Koning boven al, om onraet te vermijden, 1390[regelnummer] Betoom' zich zelven, oock in 't gene hy vermagh. Sidonia: Een angstigh Koning knackt zijn' scepter, en gezagh,Ga naar voetnoot1391 Als zijn gemeente merckt dat hy begint te zwichten.Ga naar voetnoot1392 Zy zal op dezen voet haer eere en aenzien stichten,Ga naar voetnoot1393 Ja hem van langer hant dus wassen over 't hooft.Ga naar voetnoot1394 1395[regelnummer] Wy houden ons aen 't geen de Koning eens belooft. Salomon: Ick doe mijn woort gestant wat vroeger, of wat spader;Ga naar voetnoot1396 Wat hindert dit? Men lette op mijn besluit wat nader,Ga naar voetnoot1397 En rijper: wat kan 't schaên? Sidonia: Hoe dus, mijn eigendom?Ga naar voetnoot1398 Wat inzicht zet zoo dra uw wijze zinnen om? 1400[regelnummer] Mijn vier, hoe kan uw brant te mywaert zoo verkoelen? Wat kan u quetsen, dat mijn ziel niet eerst zou voelen? Mishaeght u iet in my? laet hooren waer het deert.Ga naar voetnoot1402 De Majesteit ontvouwe al wat heur hart begeert. Salomon: Ick hebbe, ontstel u niet, my op die zaeck beraden.Ga naar voetnoot1404
[pagina 430]
Sidonia: 1405[regelnummer] Beraden? hoe, mijn Heer? verschillen uwe daden Van uw beloften? heeft u iemant omgezet?Ga naar voetnoot1406 Salomon: Ghy volght uw vaders wijze, en ick mijn vaders Wet.Ga naar voetnoot1407 Sidonia: Men acht een Konings woort zoo heiligh, als zijn zegel: En breecktghe dit? Salomon: Het strijt met ons gewoonte, en regel. 1410[regelnummer] Wat gelt een vrolijck woort, gesproken by den wijn. Sidonia: Zoo paeitghe my alleen met eenen schoonen schijn?Ga naar voetnoot1411 Heer Koning, zultghe dus een Koningin beminnen, Lichtvaerdigh weifelen, en spelen met uw zinnen? Het hooft van Davids Rijck voeght niet dan deftigheit.Ga naar voetnoot1414 1415[regelnummer] Stantvastigheit, en trouw verciert de Majesteit. Salomon: Mijn Schoone, valme dan niet met uw rede lastigh. Wie by zijn' godtsdienst blijft, is deftigh, en stantvastigh.Ga naar voetnoot1417 Sidonia: Stantvastigh is hy, die niet wanckelt in zijn woort. Salomon: Ghy hadme met een' lonck en nieuwen dans bekoort.Ga naar voetnoot1419 1420[regelnummer] Of my een woort ontviel, wat is 'er aen bedreven? Gelieven moeten dat elckandere vergeven. Sidonia: Zoo zentghe my alleen op 't hooghtijt, zonder u?Ga naar voetnoot1422 Salomon: D'Aertspriester raet het af: zijn inzicht maecktme schuw. Sidonia: Verzoecktghe raet by hem? d'Aertspriester zal het nimmer 1425[regelnummer] Inwilligen. Hy haet al 't uitheemsch vrouwetimmer,Ga naar voetnoot1425 En voedt dien haet bij 't volck. Men droegh hem geen ontzagh In 't bouwen van mijn kerck. Zijn aenspraeck, zijn beklaghGa naar voetnoot1427 Belette uw' yver niet ons Priesters in te voeren.Ga naar voetnoot1428
[pagina 431]
Salomon: Indien men verder ga, het zal ons Rijck beroeren,Ga naar voetnoot1429 1430[regelnummer] Gelijck alree de stadt. 't Is vreemt en ongehoort Dat Heidensch offer smoock' hier buiten voor de poort, Noch vreemder dat de Vorst dees nieuwigheden stijve,Ga naar voetnoot1432 En met zijn Koningin afgodery bedrijve. Sidona: Mijn godtsdienst wort verkeert afgodery genoemt.Ga naar voetnoot1434 Salomon: 1435[regelnummer] Dat zy zoo 't wil: die wort in onze Wet verdoemt. Sidonia: Volhardt dan by uw Wet, in leven, en in sterven. Ghy kunt mijn offer, ick uw bedgenootschap derven, En sta bereit het Rijck te ruimen met mijn' stoet.Ga naar voetnoot1438 Salomon: Ghy zijt mijn Koningin, mijn aengenaemste gloet.Ga naar voetnoot1439 1440[regelnummer] Zoudt ghy uw' Heer en Vorst zoo lichtelijck begeven?Ga naar voetnoot1440 Sidonia: Ben ick uw Koningin, waer is uw trouw gebleven? Heeft Tyrus, uw gebuur, en bontgenoot, en vrient, Door zijn gedienstigheên niet meer aen u verdient, En 't Joodtsche Priesterdom? Beloont men de getrouwenGa naar voetnoot1444 1445[regelnummer] Dus avrechts? Vader holp u hof en tempel bouwen,Ga naar voetnoot1445 Hieuw heele rotsen wegh aen klaren marmersteen. Hy voerde u Liban toe aen cedren, en al 't geenGa naar voetnoot1447 Een godtsgebouw vereischt, dat aen de lucht zal steigeren.Ga naar voetnoot1448 Hy woude u kunstenaers, noch geen bouwmeesters weigeren.Ga naar voetnoot1446-49 1450[regelnummer] Toen waren uw Hebreen van Sidons dienst niet schuw,Ga naar voetnoot1450 Noch Sidon zagh zoo naeu in zulck een werck op u.Ga naar voetnoot1451 Ghy achte ons handen toen niet onrein, om te wercken Op uw' gewijden gront, aen uwe kerck vol kercken.Ga naar voetnoot1453 't Vernuft van Tyrus goot de vaten van metael,Ga naar voetnoot1454
[pagina 432]
1455[regelnummer] Kolom, en kopre zee. Ghy moet het altemael Hem dancken, die noch kunst noch kost hier aen wou sparen,Ga naar voetnoot1456 Om d'eer des Priesterdoms op 't hooghste te bewaren.Ga naar voetnoot1457 Ick ga voorby dien schat van dierbaer ebbenhout,Ga naar voetnoot1458 Gesteente, en parlen, en ontelbre baren gout,Ga naar voetnoot1459 1460[regelnummer] En wat mijn vaders vloot uit Ofir me kon slepen,Ga naar voetnoot1460 En gieten in uw' schoot met rijck gelade schepen. Salomon: Wy weten 't Sidon danck, en uw Heer vaders kroon. Sidonia: Men dancktze met den mont, en averechtsen loon.Ga naar voetnoot1463 Salomon: Wat loon verzochtenze oit? wat wiert hun afgeslagen? Sidonia: 1465[regelnummer] Fenicie is te fier, te rustigh om te klagen.Ga naar voetnoot1465 Salomon: Het voeght geen' Vorst dat hy beweze deught verwijt':Ga naar voetnoot1466 Het waer lafhartigheit, en belleghzieckte, en spijt;Ga naar voetnoot1467 Dies laet ons granen, wijn, olijf, noch oli noemen, Noch op geen twintigh steên in Galilea roemen,Ga naar voetnoot1469 1470[regelnummer] En wat uw' vader meer van harte wiert vereert. Zoo verre is 't dat een hof ter weerelt ons braveert Met diensten: en hoe zou 't een' oppervorst betamen,Ga naar voetnoot1471-72 Dat hy zich van een leen en leenrijck liet beschamen?Ga naar voetnoot1473 Mevrouw, ay belgh u niet, al spreken wy te ront:Ga naar voetnoot1474 1475[regelnummer] Ghy perste uw' Heer met kracht die woorden uit den mont. Sidonia: Uw Majesteit bestelde ons oli, graen, en wijnen,Ga naar voetnoot1476 Om niet in Tyrus oogh te vreck, maer milt te schijnen; Doch 't was geen arbeitsloon voor zoo vele arbeitsliên:Ga naar voetnoot1478 En vader, toen hy ging uw twintigh steên bezien, 1480[regelnummer] Bevont hoe rijck hem heide en zant wiert toegemeten, Voor twintigh jaren dienst, en zijn langduurigh zweeten,Ga naar voetnoot1479-81
[pagina 433]
En marmer, gout, en hout, bestelt tot Sions eer,Ga naar voetnoot1482 Hy schonck u niettemin zoo vele steden weêr.Ga naar voetnoot1483 Salomon: Van vaders billijckheit kan al het lant gewagen.Ga naar voetnoot1484 Sidonia: 1485[regelnummer] Zoo zoudt ghy billijck u gelijck een schoonzoon dragen.Ga naar voetnoot1485 Salomon: Ick heb uw vaders kroon gehanthaeft, en behoedt. Sidonia: Hy heeft door zijn' gezant u op den troon begroet, En d'eerste heil gewenscht met 's vaders heerschappye.Ga naar voetnoot1487-88 Salomon: Dat elck naburigh Rijck dus om den pallem stryeGa naar voetnoot1489 1490[regelnummer] Met zijnen nagebuur, vermeert de broederschap Der Koningen, en voertze op eenen hoogen trap. Die eerst mijn broeder hiet, wert mijn behuwde vader,Ga naar voetnoot1492 Toen ghy mijn trou ontfingt. Wien raeckt de vrientschap nader?Ga naar voetnoot1493 Sidonia: Daer gront van vrientschap is, en liefde, en eenigheit,Ga naar voetnoot1494 Salomon: 1495[regelnummer] Wat spreeckt Sidonia? Sidonia: Helaes, ick ben misleit. Men troontme uit Hirams hof met honighzoete woorden.Ga naar voetnoot1496 Salomon: In 't hof van Salomon. Sidonia: Och, zat ick aen de boorden Van Indus, of d'Eufraet, of diep in Moorenlant, Of Perssen, of waer 't zy, daer een de Rijckskroon spant,Ga naar voetnoot1499 1500[regelnummer] Die my gebeuren moght, en milt wiert aengeboden;Ga naar voetnoot1500 Zoo hadde ick geenen strijt te voeren met uw Joden, Die my dus overdwers begrimmen alle daegh,Ga naar voetnoot1502 En roepen: dat men haer ten stoel ten Rijcke uitjaegh.Ga naar voetnoot1503 Maer zijt gerust: men hoeft geen Koningin te dreigen.
[pagina 434]
Salomon: 1505[regelnummer] Het onverstant des volcks is allen Rijcken eigen. Sidonia: Ick nam op Vaders raet des Konings trouwring aen, Om onder Faroos kint aen uwe zy te gaenGa naar voetnoot1507 Voor tweede Koningin, die eerste vrouw moght wezen,Ga naar voetnoot1508 Hoe liet ick, slechte duif, my locken, en belezen,Ga naar voetnoot1509 1510[regelnummer] En houden uit den troon van menigh jongk Monarch.Ga naar voetnoot1510 Men overstemde my. Een dochter denckt geen ergh.Ga naar voetnoot1511 Zoo wert mijn groene jeught besteet aen grijze hairen;Ga naar voetnoot1512 Mijn lente, aen wintersneeuw; mijn bloem, aen dorre blaren. Salomon: Hier ziet u 't gansche hof naer d'oogen, en den mont. 1515[regelnummer] Uit duizent is 'er geen, die zoo mijn' boezem wont En blaeckt, als ghy alleen. Bedaer, mijn uitverkoren. Sidonia: Hoe dickmael hebtghe wel in uwen gloet gezworen,Ga naar voetnoot1517 Dat ghy my volgen zoudt ten outer, hant aen hant! Laet tuigen 't echte bedt, gordijn, en ledekant.Ga naar voetnoot1519 1520[regelnummer] Hoe laet ghy u vergeefs om uw beloften manen, Met ydele gebeên, en oogen, nat van tranen? Salomon; Hoe schreitghe dus, mijn hart? zijn wy hier oorzaeck van? Sidonia: De Koning Salomon is recht een vrouweman.Ga naar voetnoot1523 Men wensch' de bruit, die hem in d'armen t'huis zal komen, 1525[regelnummer] Geluck: zoo juichten bergh, en bosch, en beeck, en stroomen; Toen ick met uw' gezant van Vader oorlof nam:Ga naar voetnoot1526 Een bruiloftvaert, die my, helaes! zoo zuur bequam.Ga naar voetnoot1527 Salomon: Toen ghy den erfgenaem en zoon van David trouwde? Sidonia: Een trouwen, dat my meer dan duizendwerf berouwde.
[pagina 435]
1530[regelnummer] Och och, had Davids zoon noch iet van Davids schijn,Ga naar voetnoot1530 Die Goliath, den Reus, en menigh FilistijnGa naar voetnoot1531 In 't velt gemoete, alleen om Michol te verwerven:Ga naar voetnoot1532 Dat was een helt, vol viers, die om zijn bruit wou sterven. Salomon: Geen Heidensch afgodt had mijn vaders zwaert te vrient.Ga naar voetnoot1534 Sidonia: 1535[regelnummer] Zijn zwaert heeft Achis zelf, en 't Heidensch Rijck gedient.Ga naar voetnoot1535 Salomon: Uit hoogen noot, mijn Lief, en om zijn lijf te bergen.Ga naar voetnoot1536 Sidonia: O trouwelooze, ick zweer het u niet meer te vergen,Ga naar voetnoot1537 En zweer het anderwerf, by Sidons oppergodt, Den grooten Dondergodt, by 't beelt van Astaroth, 1540[regelnummer] By zoo veel Goden, als uit eene wolck van boven, Van uw meineedigheit en valscheit in 't beloven Noch kennis dragen. Ghy geveinsde, hardt van aert, Is uw getrouwe u geen altaergemeenschap waert?Ga naar voetnoot1543 Zoo zult ghy oock voortaen haer bedgemeenschap derven. 1545[regelnummer] Mijn vloeck en Tyrus vloeck zal treffen op uw erven,Ga naar voetnoot1545 En volck, dat gift en gal op Sidons dochter braeckt; Een schoonheit, tienmael waert van eenen Godt geschaeckt.Ga naar voetnoot1547 Zie neder uit uw' troon, o Koningin Astarte, En wreeck uw' smaedt, mijn leet, en neem mijn' vloeck ter harte. 1550[regelnummer] 'k Verbid hem niet, noch eisch geen uitstel van zijn straf.Ga naar voetnoot1550 O Goden, wreeckt mijn smert, en wischt mijn tranen af. Salomon: Om zulck een lichte zaeck u zelve zoo te quellen? Sidonia: Uw Koningin ten schimp van al de weerelt stellen,Ga naar voetnoot1553 Ten schimp van hof, en stadt, is dat een lichte zaeck? 1555[regelnummer] Mijn godtsdienst is mijn kroon, en opperste vermaeck. Ick docht mijn glori zou nu eerst den adem halen,Ga naar voetnoot1556 En als een zon in top gerezen, met haer stralen
[pagina 436]
Verheugen al het schoon, dat hier ten hove blinckt. Nu daeltze plotseling, en gaet te gronde, en zinckt. 1560[regelnummer] Sidonia ontloock, gelijck een weereltswonder: Zy ging in roozen op: nu gaetze in tranen onder. Zy leeft te lang, die jong niet meer te hopen heeft, En haer geluck en eere in droefheit overleeft. Salomon: Hoe beeft mijn hart! Wat raet? Ick drijf verbaest in 't middenGa naar voetnoot1564 1565[regelnummer] Van Godt, en afgodt. Och, wien staet my aen te bidden?Ga naar voetnoot1565 Te wieroocken? helaes, wat zijde kieze ick nu? Een worrem knaeght mijn hart, van Sidons Godtheit schuw;Ga naar voetnoot1567 En ondertusschen blaeckt de Min het onder 't knagen. Hoe kan men Sadock en Sidonia behagen, 1570[regelnummer] Al t'effens? Wie van bey zal Salomon gebiên?Ga naar voetnoot1570 Hoe weent die schoone ziel! wie kan haer tranen zien, Al was zijn hart van steen? Neen, neen, ick ly dit nimmer, Noch hael op my den haet van al het vrouwetimmer,Ga naar voetnoot1573 Van duizent vrouwen, elck de braefste Koningin.Ga naar voetnoot1574 1575[regelnummer] Vergeef het Salomon, mijn Schepper: och, de Min, De vrouweliefde doet my struickelen, en dolen Uitwendigh, maer het hart aenbidt u in 't verholen. Uw wijze Godtheit keer' zich aen geen hantvol smoocks.Ga naar voetnoot1578 Wy wijden u het hart, en niet een luttel roocks. 1580[regelnummer] Mijn Schoone, zijt gerust: hoe weentghe dus verbolgen?Ga naar voetnoot1580 Mijn Schoone, geef gehoor: ick zal uw offer volgen. Sidonia: Helaes, een vrouwenhart is teêr, en licht beroert,Ga naar voetnoot1582 En weder licht gepaeit. Mijn lief, ick was vervoertGa naar voetnoot1583 Van yver, en van minne, en ken mijn krancke zinnen.Ga naar voetnoot1584 1585[regelnummer] Geen ware liefde veinst, en houdt haer tranen binnen.Ga naar voetnoot1585 Salomon: Mijn Schoone, schrey niet meer: mijn wellust, staek dien rouw.Ga naar voetnoot1586 Nu wisch uw tranen af: wisch af dien droeven douw. Daer komt de staetsie ons met vreught ten outer leien.Ga naar voetnoot1588 Bedaer, bedaer mijn Lief, eer iemant u zie schreien.
[pagina 437]
ITHOBAL. SIDONIA. SALOMON. Ithobal: 1590[regelnummer] Nu gaet verheught ten reie, en danst, Ghy die het hooft met mirten kranst, Ter eere van Astarte. Nu wijdt hier, bly van harte, Den tempel aller Goden in; 1595[regelnummer] Daer ons Sidonische Vorstin Den Koning toe liet nooden. Vergeet oock niet de Goden, Waer voor het vat van Moab smoockt,Ga naar voetnoot1598 En Ammons bloedigh outer roockt.Ga naar voetnoot1599 1600[regelnummer] De fackel blaecke, en floncker' Voorhene, schoon by doncker:Ga naar voetnoot1601 Dan stroie een roozekorf den geur Van roozen, levendigh van kleur: Dan volght dien geur by paren. 1605[regelnummer] Laet offerkandelaren, Van reuckwerck zwanger, en bevrucht, Verspreien hunne zoete lucht: Dan brengt den korf met duiven, Sneeuwit van pluim en kuiven. 1610[regelnummer] Ick volgh dien zuivren offerschat,Ga naar voetnoot1610 En zwaey het gouden wieroockvat, Om 't offer in te wijden.Ga naar voetnoot1612 Ghy roem van onze tijden, O Salomon, Sidonia, 1615[regelnummer] En ghy Princessen, volght ons na, En helpt dit wyfeest kroonen Met goddelijcke toonen. Nu heft der Goden lofzang aen, Zoo zal de tempel opengaen. Sidonia: 1620[regelnummer] O Goden en Godinnen, De Koning zingt u lof Met duizent Koninginnen. Beschut, behoedt zijn hof. Ghy vloodt voor 's vaders degen:Ga naar voetnoot1624
[pagina 438]
1625[regelnummer] Na haelt de zoon u in. Verleent hem uwen zegen, En zegent 's Konings min. Betoomtze die u tergen. Dat hem uw maght behoe. 1630[regelnummer] Hy wijdt op deze bergen U kerck en outer toe.Ga naar voetnoot1631 Ithobal: Daer opent men den tempel. O Godtheit van 't altaer, Wy offren op uw' drempel 1635[regelnummer] Dit onbevleckte paer.Ga naar voetnoot1635 Ontfang dien geur van eere Nu tweemael achter een. Dat uwe maght vermeere, In 't midden der Hebreen. 1640[regelnummer] Tast aen, o roem der vrouwen:Ga naar voetnoot1640 Tast aen, o Konings bruit. Zoo spreie in dees landouwenGa naar voetnoot1642 Uw lof zijn geuren uit. Sidonia: Tast aen, o bloem van Jesse,Ga naar voetnoot1644 1645[regelnummer] En smoock nu te gelijck Met my voor dees Godesse Het wieroock in uw Rijck. Wat schricktghe, mijn Beminde? Tast aen, wat maeckt u bloo? 1650[regelnummer] Tast aen, mijn eensgezinde.Ga naar voetnoot1650 Men eert ons Goden zoo. Wy wieroocken te gader U met dit wieroockvat. O Godtheên, treedt ons nader, 1655[regelnummer] En zegent hof, en stadt. Salomon: Och och, wy zijn verwaten,Ga naar voetnoot1656 Van Godt verstooten, en verlaten. Wat wil dat schrickelijck gerucht?Ga naar voetnoot1658 Godts gramschap berst met donder uit de lucht. 1660[regelnummer] Waer heen gevloden? waer gevlught?
[pagina 439]
REY VAN JERUSALEMMERS. 1. Keer: O Sion, schrey geheele plassen. Bestroy uw hooft met stof, en asschen. Treck haire boetkleên aen, als wy. Geen blyschap zy 1665[regelnummer] Rontom noch binnen uwe wallen. De kroon is van uw hooft gevallen. De wijze Koning leit'er toe.Ga naar voetnoot1667 De taeie roeGa naar voetnoot1668 Des hemels dreight u fel van boven. 1670[regelnummer] Godts gramschap roockt, gelijck een oven. Hoe blusschen wy haer voncken toch? Och och och och. 1. Tegenkeer: Schrey Cederbeken, en Jordanen,Ga naar voetnoot1673 Ja schrey een meir, een zee van tranen; 1675[regelnummer] Ghy wascht geen smet uit uwe zon.Ga naar voetnoot1675 Och Salomon, Ons hemelhooge berreghceder,Ga naar voetnoot1677 Stort, zonder hoop van opstaen, neder. Hoe ziet die schoongeschapen Vorst 1680[regelnummer] Zoo vuil bemorst,Ga naar voetnoot1680 Beroockt, besmoockt van afgodinnen! O wee! dit komt van uitheemsch minnen, Uitheemsch blancketsel, en bedrogh. Och och och och. 2. Keer: 1685[regelnummer] De Stercke, die noch Filistijnen,Ga naar voetnoot1685 Noch leeuw ontzagh, van minne aen 't quijnen Geslagen, quam aldus ten val. De Schoone stal Hem 't hart met tranen, en met nocken:Ga naar voetnoot1689 1690[regelnummer] Toen schoer de schaer zijn lange locken,Ga naar voetnoot1690 Waer in zijn kracht gedoken lagh.Ga naar voetnoot1691 D'ontwaeckte zagh
[pagina 440]
Te spa wat list hem leerde dolen, En blint geketent dreef te molen.Ga naar voetnoot1694 1695[regelnummer] O wellust! o bekoorlijck aes!Ga naar voetnoot1695 Helaes, helaes. 2. Tegenkeer: Wat baet de Wijsheit, of de Sterckheit, Indien men geen van bey te werck leit,Ga naar voetnoot1698 Noch 's hemels gaven, ons betrouwt,Ga naar voetnoot1699 1700[regelnummer] In eere houdt? Men magh op kracht noch wijsheit roemen, Noch Wijze of Stercke zaligh noemen, Voor 's levens jongsten oogenblick, En lesten snick; 1705[regelnummer] Nu Salomon en Samson sneven,Ga naar voetnoot1705 En zulcke spiegels van zich geven.Ga naar voetnoot1706 O reuckeloosheit, al te dwaes! Helaes, helaes. Toezang: Beschimpte met uw grijze hairen, 1710[regelnummer] Kost ghy d'afgodische pilarenGa naar voetnoot1710 Des tempels oock ter aerde rucken,Ga naar voetnoot1711 En storten dit gebouw aen stucken; Begraven met een' krack of tweeGa naar voetnoot1713 U zelve, en uw Vorstinnen me, 1715[regelnummer] Daer zy verblint voor afgoôn smoocken; Ghy had u loffelijck gewroken, En deckte uw schande met dit graf. Maer och och och, ghy zijt te laf.	voetnoot1078 klincket: kleine deur in de stadspoort. voetnoot1080 vast: voortdurend. voetnoot1082 staffiers: stafdragers, dienaren (Frans: estafier). voetnoot1084 vierpan: pan met vlammend vuur, voor de straatverlichting. voetnoot1085 bewaren: beschermen. voetnoot1086 verzeker: verzwakt uit: voorzeker; bang: moeielik, zwaar. voetnoot1087 gemeente: volk. voetnoot1088 voor te komen: te voorkomen. voetnoot1091 schut: houd tegen, belet. voetnoot1097 op straetgerucht bezwaeren: beschuldigen op grond van praatjes van de menigte. voetnoot1101 lievrey: kleding van de koninklike dienaren, om niet herkend te worden als burger. voetnoot1102 prat: fier, trots. voetnoot1104 In een omgeving van vorstelike praal, die hem sinds lang door velen benijd werd. De Nijt is hier verpersoonlikt. voetnoot1105 rechte: rechter. voetnoot1106 onderhielt: hield bezig, boeide. voetnoot1107 Het wezen: zijn gelaat. voetnoot1109 het gelaet: de gehele houding, het optreden. voetnoot1111 Vergelijk vs. 948-vlg. voetnoot1112 vleit: liefhebbend toespreekt. voetnoot1113 heusch: vriendelik. voetnoot1116 wil: zal. voetnoot1117 De dertle tafel: de tafel van de uitbundig feestvierenden; opgenomen: de gehele tafel werd weggenomen. voetnoot1119 belust: verlangend om; starredans: een dans waarbij de bewegingen van de sterren nagebootst werden (vgl. de bekende dansrei in de Adam in Ball.). voetnoot1120 waer van: waarop. voetnoot1122 oorlof: afscheid. voetnoot1123 maelde: bootste na; vlam: schittering (door snelle bewegingen van een schitterende kleding?). voetnoot1124 dat: zodat. voetnoot1125 bestieren: beheersen. voetnoot1127 de bloem: de keur, de liefste. voetnoot1128 het is u ongeweigert: het wordt u bij voorbaat toegestaan (vgl. Bredero: Sp. Brab. vs. 660). voetnoot1129 steigert: oprijst. voetnoot1130 luim: gunstige, opgewekte stemming (Ned. Wdb. VIII, 3243). voetnoot1131 van langer hant: geleidelik (vgl. langzamerhand); vervoert: verleid, gelokt. voetnoot1133 reuckloos: roekeloos. voetnoot1135 keer: weerhoud. voetnoot1136 ringelooren: naar haar hand zetten (oorspr. gezegd van een dier: aan een ring door het oor leiden). voetnoot1138 parmant: trots, aanmatigend (Ned. Wdb. XII, 511). voetnoot1139 prachtigh: weelderig; rechte: rechter. voetnoot1141 hulsel: eig. kapsel, haren. voetnoot1142 klincken voor zijn koon: slaan op zijn wang; heeten: synoniem van gebiên. voetnoot1143 Aron: de priesterstand. voetnoot1145 deist: gaat achteruit. voetnoot1146 gepraemt: geperst, gekweld. voetnoot1147-48 achterdocht: berouw; trock uit: ontdeed zich van. voetnoot1149 magh: kan. voetnoot1152 bevolen: toevertrouwd. voetnoot1154 heldre: duidelik zichtbare. voetnoot1156 niet: niets. voetnoot1159 bedruckte: bedroefde. voetnoot1162-64 Vgl. 1 Kon. 4, 25. voetnoot1164 Van Dan tot Berzeba: plaatsen in het uiterste Noorden en Zuiden van het Joodse land. voetnoot1165 In 't wilt (groeiend). voetnoot1166-67 Zilver en goud overtreffen in gewicht de straatstenen. Zie 2 Kron. 9, 27 (vgl. 9, 24), 2 Kron. 1, 15 en Flavius Josephus VIII, 4: ‘Hij vergaderde te Jerusalem zulk een groote meenigte zilvers, dat het zo gemeen wierdt als de stenen’. voetnoot1167-68 'Israël nu was talrijk, als het zand aan den oever der zee in menigte' (1 Kon. 4, 20). voetnoot1171 Jesses kroon: vgl. vs. 432. voetnoot1172 maght van paerden: grote hoeveelheid paarden. De aanvoer van paarden voor Salomon geschiedde uit Egypte (1 Kon. 10, 28; 2 Kron. 9, 28). voetnoot1174-75 Zie 1 Kon. 10, 11. voetnoot1176 Zie 1 Kon. 10, 25. voetnoot1178 staf: scepter, heerschappij; vergelijk 1 Kon. 4, 21. voetnoot1179 heul: redding, steun. voetnoot1180 port: spoort aan. voetnoot1181 van weelde: uit weelderigheid, omdat het hun te goed gaat (vgl. vs. 800). voetnoot1184-86 Vgl. 2 Kron. 9, 21. voetnoot1186 vast: reeds. voetnoot1187 onder lant: nabij de kust, in zicht. voetnoot1188 Asiöngaber: Ezeon-Geber of Esjon-geber, plaatsnaam, zie Numeri 33, 35. voetnoot1190 grimmelde: wemelde. voetnoot1194 Amirael: oudere vorm van admiraal. voetnoot1197 op 't ongezienst: geheel onverwacht; gebleven: vergaan. voetnoot1198 d'onzekre maer: gerucht. voetnoot1199 geberght: gered; merckelijck: aanzienlik, zeer groot. voetnoot1200 naeste: eerst volgende; wil: moge; vergoeden: weer goed maken, d.w.z. vervangen door een blijde tijding. voetnoot1202 belangt: betreft; ick schel quijt: ik schenk, d.w.z. de zee behoeft mij die schade niet te vergoeden. voetnoot1203 in 't landen: nog op het laatste ogenblik. voetnoot1204 Zoo doet het: dat is inderdaad treurig. voetnoot1205 grootdadigh: uitmuntend in dapperheid, of: door grootse daden (Ned. Wdb. V, 1094). voetnoot1208 Een aertsche Godtheit: een Koning, die de goddelike macht op aarde vertegenwoordigt; sneven: vallen. voetnoot1210 het zant: de zandbank of het strand. voetnoot1211 Voor: vóór. voetnoot1213 Zie 1 Kon. 10, 23-24 en 2 Kron. 9, 22-23. voetnoot1214 de jongkheit: Salomon richt zijn Spreuken tot ‘Mijn zoon’ (Spr. 2, 1) of: ‘gij kinderen’ (4, 1). voetnoot1215 Om u te redden van de vreemde vrouw die met hare reden vleit (Spr. 2); 16 van de ‘vreemde vrouw’ is verder sprake in Spr. 5, 3; 7, 5; 22, 14; 23, 27. voetnoot1217 zorghlijck: gevaarlik. voetnoot1218 ‘scherp als een tweesnijdend zwaard’ (Spreuken 5, 4). voetnoot1220 lagen: hinderlagen. voetnoot1221-22 ‘Zal iemand vuur in zijnen boezem nemen, dat zijne kleederen niet verbrand worden? Zal iemand op kolen gaan, dat zijne voeten niet branden?’ (Spr. 6, 27-28). voetnoot1227 Een enkel ogenblik zal beslissen over leven of dood (in geestelike zin). voetnoot1229 't is omgekomen met: 't is gedaan met (vgl. vs. 1077). voetnoot1230 storten: ten val brengen. voetnoot1235 flus: weldra; alssem: een plant, met bittere smaak (Ned. Wdb. II, 268). voetnoot1238 slecht en recht: in eenvoud en oprechtheid; voet: trant, wijze. voetnoot1241 zijn bedt ten dienste: ter wille van zijn bedgenoot. voetnoot1242 Wat 't dit: betekent het dan zoveel. voetnoot1243 laster: schande, misdaad. voetnoot1244 gruwel: ‘gruwelbeelt’: afgodsbeeld. voetnoot1248 kopre Slang: Mozes maakte op Gods bevel een koperen slang en plaatste die op een stang: 'en het geschiedde, als eene slang iemand beet, zoo zag hij de koperen slang aan, en hij bleef levend (Numeri 21, 8-9). Daarop slaan dus vs. 1252-53; goude Cherubinnen: deze gouden Cherubs (engelen) liet Salomon maken voor de ark in het Heilige der heiligen. (Zie 2 Kron. 3, 10 en 1 Kon. 6, 28 en 35). voetnoot1250 Vgl. 1 Kon. 6, 23-30. voetnoot1256 Feniciers: drielettergrepig (vgl. Sidoniers). voetnoot1257 menschevonden: bedenksels van mensen. voetnoot1258 Oöliab: de helper van Bezalaël: hoofdbouwmeester van de Tabernakel. (Zie Exod, 31, 1-6). voetnoot1263 om Godt: om Godswil. voetnoot1264 Nathan: de profeet en opvoeder van Salomon. Zie voor deze zalving met de oliehoren: 1 Kon. 1, 32-40. voetnoot1269 voort: voorts, daarna. voetnoot1270 het al wat schepsels eert: alles wat aan het geschapene goddelike eer bewijst. Schepsels kan ook slaan op het door mensenhanden gemaakte, de beelden. voetnoot1271 ongoôn inwijdt: afgoden (tempels) helpt inwijden; allersnootst: op de schandelikste wijze. voetnoot1274 Dit slaat waarschijnlik op een vroegere uitspraak in de Spreuken. voetnoot1279 Verdoof: overstem. voetnoot1283 keert zich aen: bekommert zich om. voetnoot1287 kopre zee: de ‘gegoten zee’, vermeld in 1 Kon. 7, 23 en 2 Kron. 4, 2. voetnoot1288 staetsi: plechtige optocht. voetnoot1290 Te: zeer. voetnoot1291 verzweert: afzweert. voetnoot1292 pop: beeld, afgod; verzwelgen: verkroppen, dulden. voetnoot1293 des: daarover. voetnoot1294 teêr: gevoelig. voetnoot1297 paere: verenige, brenge zo dicht bijeen. voetnoot1298 staf: scepter. voetnoot1299 ongeschent (oudtijds zwak): ongeschonden; erf: grondgebied. voetnoot1303 waeck op: ontwaak. voetnoot1305 Adonia: zie het verhaal van Adonia's mededinging naar de troon 1 Kon. 1, vs. 13-vlg. voetnoot1306 den zwaerde toegedoemt: veroordeeld om door het zwaard te sterven (aldaar, vs. 52). voetnoot1308 stuk: (slechte) daad; wil: zal. voetnoot1315-16 Abiram met zijn broeder Dathan, hun vrouwen en kinderen werden wegens hun goddeloosheid door de aarde ‘verslonden’ (Numeri 16, 25-34). Met rot is dus hun gezin bedoeld; van: door; 's afgronts muil: de mond van de hel, want zij moesten ‘levend ter helle nedervaren’ (vs. 30). voetnoot1318 boeckstaef: letter; Godts boeckstaef is meermalen bij Vondel: de Heilige Schrift (Ned. Wdb. III, 129); bant: bindend voorschrift. voetnoot1320 van: door. voetnoot1323 Jakobs boeien: de boeien van het Joodse volk; wonderheên: wonderbaarlike tussenkomst, bij de verlossing uit Egypte. voetnoot1324 bladers: heilige schrift. voetnoot1326 d'afkomst: de nakomelingen. voetnoot1327 den rugge biedt: zich van hem afwendt. voetnoot1328 stout: vermetel. voetnoot1329 zijn' zetel: de Ark des verbonds, die te Jerusalem in de tempel stond, en waar hij zetelde tussen de vleugels van de Cherubijnen (1330). voetnoot1331-32 ‘Aärons staf bloeide, want hij bracht bloeisel voort, en bloesemde bloesem, en droeg amandelen’ (Numeri 17, 8). voetnoot1334 vrouwelust: begeerte naar vrouwen. voetnoot1336 Verkeer: verander. voetnoot1339 me: mee; stijf: stevig, hard. voetnoot1340 is 't reede niet: als het niet reeds. voetnoot1342 gewilt: geliefd. voetnoot1346 druck: droefenis. voetnoot1347 verwaten stuck: vervloekte schanddaad. voetnoot1350 vrouwetimmer: vgl. 631. voetnoot1351 rouw: verdriet. voetnoot1353 betrouw: vertrouw het toe. voetnoot1354 Ontzeggen: weigeren. voetnoot1355 Moloch: de hoofdgod der Ammonieten (vgl. 1 Kon. 11, 7); Astaroth: Astarte. voetnoot1356 Chamos: de hoofdgod der Moabieten, eigenlik identiek met Moloch. voetnoot1357 heiloos: spelling van heilloos. voetnoot1359 uit Nathans borst: vergelijk vs. 1264. voetnoot1365 Ontschuldigh: verontschuldig. voetnoot1366 aen toissel: voor opsiering. voetnoot1370-71 de prael der Koninginnen: de feestelik uitgedoste koninginnen. voetnoot1372 uitgestreken: uitgedost. voetnoot1373 staetsi: plechtige stoet; ontsteken (oud partic.): ontstoken. voetnoot1377 offerzede: offergebruik. voetnoot1378 iet: iets. voetnoot1380 aenslagh: onderneming (Ned. Wdb. I, 315); krencken: beletten (oorspr. verzwakken, schaden). voetnoot1381 vorderen: bevorderen. voetnoot1383 flus: kort geleden; schelde u quijt: ontsla u daarvan. voetnoot1384 kerckbelofte: belofte ten opzichte van de tempel. voetnoot1385 draegh u geduldigh: gedraag u lijdzaam, schik u daarin. voetnoot1386 hofgezin: hovelingen. voetnoot1387 ziet dieper in: beseft de ernstige gevolgen er van. voetnoot1388 gelaet: houding; tijden: tijdsomstandigheden. voetnoot1391 Ondermijnt zijn gezag. voetnoot1392 gemeente: volk. voetnoot1393 op dezen voet: op deze grondslag, d.w.z. rekenende op zijn zwakheid; accent op haer. voetnoot1394 van langer hant: langzamerhand. voetnoot1396 Ick doe mijn woort gestant: of ik mijn belofte vervul. voetnoot1397 Laat men gerust wat later kennis krijgen van mijn besluit. voetnoot1398 rijper: wanneer het wat meer doordacht is; mijn eigendom: mijn liefste. voetnoot1402 iet: iets. voetnoot1404 my beraden op: mij bedacht ten opzichte van. voetnoot1406 omgezet: van gedachten doen veranderen (vergelijk 1399). voetnoot1407 wijze: zede; Wet: geloof. voetnoot1411 paeit: tracht tevreden te stellen. voetnoot1414 niet: niets; deftigheit: ernst, degelikheid (Ned. Wdb. III, 2358). voetnoot1417 deftigh, degelik, plichtgetrouw. voetnoot1419 bekoort: verleid. voetnoot1422 hooghtijt: hoog kerkelik feest. voetnoot1425 vrouwetimmer: vgl. 631. voetnoot1427 aenspraeck: eisen. Als rechtsterm: gerechtelike eis (Ned. Wdb. I, 341); ook de Mnl. betekenis: aanklacht, zou hier passen. voetnoot1428 ons Priesters: onze priesters; in te voeren: toegang (in uw land) te verlenen. voetnoot1429 beroeren: in beroering, in opstand brengen. voetnoot1432 stijve: versterke, steun verlene. voetnoot1434 verkeert: ten onrechte. voetnoot1438 ruimen: verlaten. voetnoot1439 mijn gloet: vgl. Mijn vier in vs. 1400. voetnoot1440 begeven: in de steek laten. voetnoot1444 En 't Joodtsche Priesterdom: te verbinden met u (1443). voetnoot1445 Dus avrechts: omgekeerd, dus: zo slecht (vgl. 1463). voetnoot1447 Liban aen cedren: de hele Libanon aan cederhout, d.i. al het cederhout van de Libanon (vs. 6 van het aangehaalde hoofdstuk). voetnoot1448 aen de lucht zal steigeren: zich hemelhoog zal verheffen. voetnoot1446-49 Zie voor deze hulp van koning Hiram bij de tempelbouw: 1 Kon. 5. voetnoot1450 schuw: afkerig. voetnoot1451 Noch Sidon zagh zoo naeu op u: en Sidon lette niet zo nauwkeurig op uw karakter, vroeg zich niet nauwlettend af wat uw geloof eigenlik was. voetnoot1453 vol kercken: slaat waarschijnlik op de afdelingen van de tempel. voetnoot1454 De opsomming van al wat Hiram maakte van gepolijst koper vindt men in 1 Kon. 7, 40-45. Vgl. voor de kopre zee vs. 1287. voetnoot1456 kost: kosten. voetnoot1457 bewaren: handhaven. voetnoot1458 Ick ga voorby: ik zwijg nog over. voetnoot1459 Vgl. 1 Kon. 5, 11. voetnoot1460 me: mee. voetnoot1463 averechtsen: vgl. 1445. voetnoot1465 rustigh: flink. voetnoot1466 deught: weldaden; verwijt': op smalende toon herinnert aan (Mnl. Wdb. IX, 370). voetnoot1467 belleghzieckte: prikkelbaarheid; spijt: wrok. voetnoot1469 twintigh steên: de twintig steden in het land van Galilea die Salomon aan Hiram geschonken (vereert) had (1 Kon. 9, 10-12). voetnoot1471-72 Zoo verre is 't: er is geen denken aan; ons braveert met diensten: ons trotseert, door meer diensten te bewijzen dan tegengaven te ontvangen. voetnoot1473 van: door; leen: leenman (vgl. vs. 918). voetnoot1474 ront: openhartig. voetnoot1476 bestelde: verschafte. voetnoot1478 zoo vele arbeitsliên: zie 1 Kon. 5, 6 en 2 Kron. 2, 8. voetnoot1479-81 Hiram zei: ‘Wat zijn dat voor steden die gij mij gegeven hebt?’ (1 Kon. 9, 12-13); heide en zant: onbruikbare grond. voetnoot1482 bestelt: geleverd. voetnoot1483 Van dit tegengeschenk is in het bijbelverhaal geen sprake. voetnoot1484 billijckheit: rechtvaardigheit. voetnoot1485 u dragen: u gedragen. voetnoot1487-88 Zie 2 Kron. 1, 11-12; d'eerste: als eerste, het eerst (Latinisme). voetnoot1489 om den pallem strye: wedijvere (de erepalm wil behalen). voetnoot1492 behuwde vader: schoonvader. voetnoot1493 trou: belofte van trouw; Wien raeckt de vrientschap nader?: met wie zou ik nauwere vriendschapsbanden gesloten hebben? voetnoot1494 Daer: waar; eenigheit: eendracht. S. bedoelt: de ware vriendschap is slechts mogelik bij volkomen eensgezindheid. voetnoot1496 troont: lokt; hier in de betekenis: men heeft mij gelokt. voetnoot1499 Perssen: Perzië; daer een de Rijckskroon spant: waar een regerend vorst is. voetnoot1500 Die: slaat terug op Rijckskroon; gebeuren: ten deel vallen. voetnoot1502 overdwers: van ter zijde, minachtend; begrimmen: toornig aanzien. voetnoot1503 ten stoel: uit de troon. voetnoot1507 Faroos kint: de Egyptiese koningsdochter, Salomon's eerste vrouw. voetnoot1508 moght: zou kunnen. voetnoot1509 slechte: onnozele; belezen: overhalen. voetnoot1510 En weerhouden om de troon van menig jong vorst te verwerven, d.w.z. de kans verspelen om een jonge vorst te trouwen. voetnoot1511 overstemde my: bewoog mij door hun argumenten; denckt geen ergh (kwaad): is argeloos. voetnoot1512 groene: frisse; besteet aen: uitgehuwelikt aan (Ned. Wdb. II, 2119; oorspr. geplaatst bij). voetnoot1517 gloet: blakende liefde. voetnoot1519 't echte bedt: het huweliksbed, hier als inhoud van de ledekant, omringd door gordijnen. voetnoot1523 vrouweman: lieveling van de vrouwen. voetnoot1526 oorlof: afscheid. voetnoot1527 bruiloftvaert: reis naar de bruidegom. voetnoot1530 iet: iets; schijn: gedaante. voetnoot1531 David bestreed en overwon de Filistijnen om Michal, de dochter van Saul, te verwerven (1 Samuel 18, 20-27). voetnoot1532 gemoete: tegemoet ging. voetnoot1534 Mijn vader zocht voor zijn strijd geen gunst van heidense afgoden. voetnoot1535 David trad in dienst van Achis, de zoon van Maoch, koning van Gath (1 Samuel 27, 5-12). voetnoot1536 zijn lijf te bergen: zijn leven te beveiligen. voetnoot1537 vergen: vragen. voetnoot1543 altaergemeenschap: het offeren aan dezelfde goden. voetnoot1545 treffen op uw erven: neerdalen op uw nakomelingen. voetnoot1547 waert geschaeckt: waard om geschaakt te worden. voetnoot1550 Verbid: bid om vergiffenis, om de straf af te wenden. voetnoot1553 schimp: spot. voetnoot1556 den adem halen: tot vol leven, tot volle ontwikkeling komen. voetnoot1564 drijf in 't midden: weifel tussen, word heen en weer geslingerd; verbaest: verbijsterd. voetnoot1565 staet my aen te bidden: moet ik aanbidden. voetnoot1567 schuw: afkerig. voetnoot1570 Al t'effens: tegelijk. voetnoot1573 vrouwetimmer: vgl. 631. voetnoot1574 elck de braefste Koningin: die elk op zich zelf als koningin voortreffelik zijn. voetnoot1578 keer' zich aen geen: bekommere zich niet om, neme geen aanstoot aan. voetnoot1580 dus: zozeer. voetnoot1582 beroert: bewogen. voetnoot1583 gepaeit: tevreden, gerust gesteld; vervoert: medegesleept. voetnoot1584 yver: godsdienstijver; krancke: zwakke. voetnoot1585 Ware liefde veinst niet, en weerhoudt haar tranen niet. voetnoot1586 wellust: genot, vreugde. voetnoot1588 staetsie: plechtige optocht. voetnoot1598 vat: wierookvat; Moab: vgl. vs. 1356. voetnoot1599 Ammons outer: vgl. vs. 1355. voetnoot1601 Voorhene: voor ons uit; by doncker: in de duisternis. voetnoot1610 zuivren: reinen. Dit slaat op het onbevleckte paer duiven (vgl. 1635). voetnoot1612 in te wijden: te wijden (vgl. 1594). voetnoot1624 David had de Phoeniciërs bestreden. voetnoot1631 kerck: tempel. voetnoot1635 paer (duiven): vgl. vs. 1608. voetnoot1640 Tast aen: neem (het wierookvat) aan. voetnoot1642 Zoo: d.w.z. evenals deze wierookgeur. voetnoot1644 bloem van Jesse: Salomon. voetnoot1650 eensgezinde: gelijkgezind, nl. ten opzichte van deze eredienst. voetnoot1656 verwaten: vervloekt. voetnoot1658 wil: beduidt. voetnoot1667 leit'er toe: is gevallen. voetnoot1668 taeie: buigzame (zodat de slagen krachtig aankomen). voetnoot1673 Cederbeken (vgl. vs. 628) en Jordanen: hyperbolies; vgl. plassen in 1661. voetnoot1675 uwe zon: de stralende, machtige Salomon. voetnoot1677 berreghceder: vgl. vs. 736. voetnoot1680 bemorst: bezoedeld. voetnoot1685 De Stercke: Samson, die in 't ongeluk gestort werd door zijn liefde voor Dalila, die hem de haren afsneed en daardoor van zijn kracht beroofde. Dit onderwerp koos Vondel in 1660 voor een afzonderlik treurspel. voetnoot1689 nocken: snikken (Ned. Wdb. IX, 2058). voetnoot1690 schoer: verl. tijd van scheren: afsnijden (Van Helten: Vondels Taal § 14, 40). voetnoot1691 gedoken: verscholen. voetnoot1694 te molen: naar de molen, die hij, als straf, in beweging moest brengen. voetnoot1695 aes: lokaas. voetnoot1698 te werck leit: gebruikt. voetnoot1699 betrouwt: toevertrouwd, geschonken. voetnoot1705 sneven: ten val komen. voetnoot1706 Zulke afschrikwekkende voorbeelden zijn (waaraan men zich spiegelen kan). voetnoot1710 Kost: kont. voetnoot1711 oock: evenals Samson, die de tempel in deed storten en zich met al zijn vijanden doodde. voetnoot1713 krack: een hevige ruk, samengaande met geweldig gekraak.

Vorige Volgende

De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

Het vierde bedryf.

Over het gehele werk

titels

auteurs

Over dit hoofdstuk/artikel

lied