Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656 (1931)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (8.15 MB)

ebook (6.98 MB)

XML (3.07 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragikomedie
pastorale


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

(1931)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 542]
[p. 542]

Op het verbranden van 't Stadthuis van Amsterdam.aant.Ga naar voetnoot*

JACET INGENS LITTORE TRUNCUS.

Aen het zelve.

 
Aelout STADTHUIS, verminkt Stêhuis,
 
Gewoon van ouderdom te bucken,
 
En onderstut met jonge krucken,Ga naar voetnootvs. 3
 
Hoe stortghe in 't graf met dit gedruis,
5[regelnummer]
In 't midden van den brant en 't roocken;
 
Nu 't onvoldragen Raethuis vastGa naar voetnoot6
 
Zijn leden krijght, en groeit, en wast?Ga naar voetnoot7
 
Ghy waert verzwackt, verleemt, gebroken,Ga naar voetnoot8
 
O afgeleefde Bestemoêr!Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Verdroot u langer dus te slaven,
 
Dat ghy u levend liet begraven
 
In puin, op uwen slechten vloer;Ga naar voetnoot12
 
Terwijl uw droeve kinders schreeuwenGa naar voetnoot13
 
Op uw geraemte? ô stut van Staet,
15[regelnummer]
Der Burgren scheitsvrouw, Hollants Raet,Ga naar voetnoot15
 
En toeverlaet van weeze en weeuwen.Ga naar voetnoot16
 
Den koopman hebtghe, uit uwen schoot,Ga naar voetnoot17
 
Gezegent, gestoffeert met schijven,Ga naar voetnoot18
 
Om handel Oost en West te drijven;
20[regelnummer]
De Stadt en 't Landt gered in noot.
 
Ghy hebt onbillijckheit geregeltGa naar voetnoot21
 
Door Recht en Wetten, trouw en vroom;
[pagina 543]
[p. 543]
 
Het quaet gehouden by den toom;
 
Den eed en 't burgerrecht bezegelt.
25[regelnummer]
Ghy toonde u gastvry, waert gewoon
 
Den vreemdeling, als ingeboren,Ga naar voetnoot26
 
Met min t'ontfangen, en te hooren,Ga naar voetnoot27
 
Te decken met uw wapenkroon.
 
Ghy zijt de Stadt te vroegh ontvallen,
30[regelnummer]
Dus out, in 't zachtste van haer rust,Ga naar voetnoot30
 
Van ramp noch ongeval bewust,
 
O vaste vryburgh van uw wallen.Ga naar voetnoot32
 
Ghy zaeght den nieuwen gront geleit,Ga naar voetnoot33
 
En woudt misschien, versuft van jaren,
35[regelnummer]
Den last van 't sloopen ons besparen,
 
Uit averechtze zuinigheit:
 
Want al uw houden en beleggenGa naar voetnoot37
 
Was om uw zonen, niet om u,
 
Van ruimte en pracht en grootsheit schuw.Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
Wat vont de Nijt op u te zeggen?Ga naar voetnoot40
 
Heer Gijsbrechts tijt was u bekent,Ga naar voetnoot41
 
Toen visschers schuiten 't Y noch ploeghden,
 
Met korf en vischnet zich genoeghden,Ga naar voetnoot43
 
Tot nootdruft slecht en recht gewent.Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Men wist van Bantam niet te spreken,Ga naar voetnoot45
 
Noch zocht ten Zuiden tijtlijck heil.Ga naar voetnoot46
 
De Zeeman zeilde noit zoo steil
 
In 't Noorden, noch op zoo veel streken.Ga naar voetnoot47-48
 
Uw hant stont open, reede om elck
50[regelnummer]
Te stutten, uit uw onvermogen.Ga naar voetnoot50
 
Een graeuwe py, aen 't lijf getogen,Ga naar voetnoot51
 
Was 't kleet; de kost en drank was melck.
 
Uit Veenen en gebroke landenGa naar voetnoot53
 
Bereickte uw Kroon dit heerlijck peil;
55[regelnummer]
Terwijl de Voorspoet blies in 't zeil,
 
En hoede uw Kogh en kiel voor stranden.Ga naar voetnoot56
[pagina 544]
[p. 544]
 
Nu 't lot gehengt dat ghy tot aschGa naar voetnoot57
 
Verstuift, verroockt, en berst aen scherven,
 
Zoo willen wy, uw wettige erven,
60[regelnummer]
Ons troosten met uw rijcke tasch;
 
Met potgelt, renten, kustingbrieven,Ga naar voetnoot61
 
En schimmelpenning, lang vergaert,Ga naar voetnoot62
 
En spaerpot, uit uw' buick gespaert;
 
Dus zal uw lijck ons zachter grieven;Ga naar voetnoot64
65[regelnummer]
Terwijl het nieuw Stadthuis verrijs',
 
Gelijck een Fenix, uit uw assen.
 
Verdooft zijn luister u in 't wassen;Ga naar voetnoot67
 
Het houde uw burgerlijcke wijs.Ga naar voetnoot68
 
De Hemel zegen' het met Heeren,
70[regelnummer]
Die niet verkuischt zijn met veel schijns;Ga naar voetnoot70
 
Maer zien den weerwolf door de grijns:Ga naar voetnoot71
 
Zoo zal men best dees lantplaegh keeren.
 
 
J.V. VONDEL.
voetnoot*
Van 1652. Afgedrukt volgens de tekst van de afzonderlike uitgave in plano (Unger: Bibliographie, nr. 491). Het motto, ontleend aan de Aeneïs II, 557, betekent: de grote romp ligt op 't strand.
Het oude stadhuis was in de vroege morgen van 7 Julie 1652 verbrand, toen het reeds ten dele afgebroken was, om plaats te maken voor het nieuwe.
voetnootvs. 3
jonge krucken: palen om het gebouw te stutten.
voetnoot6
onvoldragen: in wording zijnde; vast: intussen.
voetnoot7
Zijn leden krijght: het beeld van het ongeboren kind wordt voortgezet.
voetnoot8
verleemt: verminkt.
voetnoot9
Bestemoêr: grootje, oudje.
voetnoot12
slechten: eenvoudige.
voetnoot13
schreeuwen: schreien.
voetnoot15
Der Burgren scheitsvrouw: als zetel van de schepenbank.
voetnoot16
Zetel van de Weeskamer.
voetnoot17
uit uwen schoot: de stadswisselbank, in 1609 opgericht.
voetnoot18
gestoffeert met schijven: van kontant geld voorzien.
voetnoot21
onbillijckheit: onrecht.
voetnoot26
Den vreemdeling: als Vondel zelf, die in 1625 door de Amsterdamse overheid ‘gedekt’ werd(vs. 28).
voetnoot27
Met min: liefderijk.
voetnoot30
in 't zachtste van haer rust: toen zij er het minst op verdacht was.
voetnoot32
vryburgh: toevlucht (door Halma vert. met refuge).
voetnoot33
gront: fondamenten.
voetnoot37
houden en beleggen: bewaren en oppotten.
voetnoot39
pracht: weelde; grootsheit: pronk, praal.
voetnoot40
te zeggen: aan te merken.
voetnoot41
Onhistories: het oude stadhuis dateerde uit de tweede helft van de vijftiende eeuw.
voetnoot43
zich genoeghden: zich vergenoegden.
voetnoot44
Tot nootdruft slecht en recht: aan een sober levensonderhoud.
voetnoot45
Met Bantam werden eerst in 1596 handelsverdragen gesloten.
voetnoot46
ten Zuiden: op ontdekkingstochten naar Australië; tijtlijck heil: stoffelik voordeel.
voetnoot47-48
steil in 't Noorden: naar het hoge Noorden; op zoo veel streken (van het kompas): in zoveel richtingen.
voetnoot50
onvermogen: geringe middelen.
voetnoot51
py: schippersjas.
voetnoot53
gebroke: pas ontgonnen.
voetnoot56
uw Kogh: koggeschip (als symbol geplaatst in het oude zegel van de stad).
voetnoot57
gehengt: gedoogt.
voetnoot61
kustingbrieven: hypotheekbewijzen.
voetnoot62
schimmelpenning: munten, door lang bewaren beschimmeld.
voetnoot64
ons zachter grieven: ons minder leed berokkenen.
voetnoot67
Verdooft: overstraalt.
voetnoot68
uw burgerlijcke wijs: uw degelik-burgerlike zeden.
voetnoot70
verkuischt zijn met: zich laten bedriegen door (Mnl. vercuschen: versmaden, verachten, honen).
voetnoot71
door de grijns: door het masker heen. Bij de weerwolf en de lantplaegh denkt de dichter weer aan de aanslag op Amsterdam in 1650.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • Leo Simons

  • C.R. de Klerk

  • J. Prinsen J.Lzn

  • H.W.E. Moller

  • B.H. Molkenboer

  • J.F.M. Sterck

  • L.C. Michels

  • C.G.N. de Vooys

  • C.C. van de Graft

  • A.A. Verdenius


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen

  • Amsterdam