De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

(1935)–Joost van den Vondel– rechtenstatus


De CXVIII. Harpzang.Ga naar voetnoot* Beati immaculati in via. Aleph. Wel zaligh is de man, die onbesmet Terwijl hy leeft de baen houd van Godts wet. Wel zaligh is de man, wiens rein gewisseGa naar voetnoot1-3 Ga naar voetnoot3 Godt zoeckt, zich houdt aen zijn getuigenisse: 5[regelnummer] Want al wie slimme en kromme gangen gaen, Verdwaelen blint van Godt, en zijne baen. Gy hebt, o Godt, belast aen uw vertrouwden Uw wetgeboôn te volgen, en te houden. Och, of ick al mijn treden zetten moght 10[regelnummer] Om uw gerecht te volgen wel bedocht.Ga naar voetnoot10 Indien ick 't oogh wel naeu sloegh op uwe orden En regels, 'k zou dan nimmer schaemroot worden. Ick loof u, uit een oprecht hart bekeert,Ga naar voetnoot13 Dat ick uw Recht en uitspraeck heb geleert, 15[regelnummer] En wil dit Recht bewaeren zonder vlecken. Gy zult uw hant niet eeuwigh van my trecken.
[pagina 513]
Beth. Hoe hoedt de jeught zich allerbest, o Godt, Voor 't glibberen? zy lette op uw gebodt.Ga naar voetnoot18 Zoo zocht ick u van harte te gelijcken.Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Och, laetme niet van uw geboden wijcken. 'K besloot uw woort en wil in 't hart gevat, Om niet voor u te treên van 't rechte padt. Och, leerme toch hoe gy den mensch rechtvaerdigt. Die zegen vloeit op hem, dien gy 't gewaerdight.Ga naar voetnoot23-24 25[regelnummer] Mijn lippen staen niet stil, en zien alleen U naer den mont, als zy uw' wil verbreên.Ga naar voetnoot26 'K heb lust om uw getuigenis te vatten. Uw spoor behaeght my boven alle schatten. Ick oefenme in geduurigh overlegh 30[regelnummer] Van uw geboôn, en mercke op uwen wegh.Ga naar voetnoot30 Het lustme uw Recht aendachtigh af te meeten, En nimmermeer uw woorden te vergeeten. Gimel. Herstel uw' knecht zijn kracht: verweck zijn ziel, Dat zy uw woort bewaer', zooze ergens viel.Ga naar voetnoot34 35[regelnummer] Schuif misverstant van mijn gezicht byzonder,Ga naar voetnoot35 Dat ick uw wet bespiegele in haer wonder.Ga naar voetnoot36 Ick ben op d' aerde een vreemdling vol verdriet.Ga naar voetnoot37 Onttreckme 't licht van uw bevelen niet. Mijn ziel heeft lust zich zelve t'allen tijden 40[regelnummer] Met een begeerte aen uw geboôn te wijden. Gy straft den trotse. al wie u woort niet zoeckt, En afwijckt van uw wetten is vervloeckt. Ontsla my van den smaet der reuckeloozen:Ga naar voetnoot43 Want ick hebbe uw getuighenis verkozen. 45[regelnummer] Der Vorsten Raet verlasterde uwen knecht:Ga naar voetnoot45 Noch liet hy niet zich t'oefnen in uw Recht:Ga naar voetnoot46 Hy overwoegh de tuigen van uw bladen,Ga naar voetnoot47 En zocht zich met uw wetten te beraeden.
[pagina 514]
Daleth. Mijn hart hing noch aen aerde en stof gehecht. 50[regelnummer] Herschepme naer u woort, en 't hemelsch Recht.Ga naar voetnoot50 Ick klaegde u mijn vergrijp: gy hoort my klagen. Ontvouwme u Recht, en leerme u oogh behaegen. Berechtme van uw Recht en rechte baen,Ga naar voetnoot53 En oefenme om uw wondren te verstaen. 55[regelnummer] Mijn ziel geraeckt in slaep van moeilijckheden.Ga naar voetnoot55 Bevestighme in uw lesse, en wijze zeden, Op dat ick 't padt van onrecht schuwen magh, Door uw genade u natreên uit ontzagh.Ga naar voetnoot58 'K heb waerheits baen voorzichtigh uitgekoren,Ga naar voetnoot59 60[regelnummer] Uw rechten noit uit mijn gezicht verloren, En hing aen uw getuighenis, en raên. O Heer, laet my, laet my niet schaemroot staen. Toen gy mijn hart ontsloot, en uit quaemt zetten, Liep ick voor wint de streeck in van uw wetten.Ga naar voetnoot63-64 He. 65[regelnummer] Nu schrijfme u Recht, gelijck een heilwet, voor: Ick zal doorgaens dat volgen op uw spoor.Ga naar voetnoot66 Verleenme geest, dat ick uw wet grondeere,Ga naar voetnoot67 En in mijn hart bewaere, u diene, en eere. Geleyme toch op 't padt van uw gebodt: 70[regelnummer] Dat zocht ick met verlangen, o mijn Godt. Beweegh mijn hart tot uw getuighenissen, Tot goutzugt niet, die God om 't gout wil missen,Ga naar voetnoot72 En sluit mijn oogh voor weereltsche ydelheên. Leer my de baen des levens weêr betreên,Ga naar voetnoot74 75[regelnummer] En prent uw wet in mijn gemoedt, en zinnen, Op dat ick u godtvruchtigh magh beminnen.Ga naar voetnoot76 Besnoey het quaet in my, die ongewisGa naar voetnoot77-76 Noch vrees: dewijl uw juck zoo lieflijck is. 'K heb naer uw woort en wil alleen verlangen: 80[regelnummer] Behoeme dan by 's levens rechte gangen.
[pagina 515]
Vau. Uw heilgena bestraele nu mijn hooft, Uit uwen troon, gelijck gy hebt belooft, Dat ick, wiens hoop op u stont onbezweecken, Den mont stopp' die uw woorden tegenspreecken.Ga naar voetnoot84 85[regelnummer] Sluit toch mijn' mont niet toe, die overlooptGa naar voetnoot85 Van u, en op uw Recht en waerheit hoopt. Ick zal uw wet bewaeren, overwegen Eeuw in, eeuw uit, gesterckt door uwen zegen. Ick weidde breet, en zonder schrick altoos:Ga naar voetnoot89 90[regelnummer] Want ick uit liefde uw woort, en wil verkoos. Ick sprack hier van voor Koningen, en Heeren, En zwichte noit in 't voorstaen, en verweeren.Ga naar voetnoot92 Ick nam mijn' lust in dees bespiegeling Van uw gebodt, dat my ter harte ging. 95[regelnummer] Ick hiel de hant met lust hieraen in 't wercken,Ga naar voetnoot95 En nam vermaeck op uw geboôn te mercken.Ga naar voetnoot96 Zain. Gedenck, o Heer, uw' dienaer naer uw woort, Dat zijne hoop versterckt, als hy dit hoort. Dit trooste my, als ick door druck most streven:Ga naar voetnoot99 100[regelnummer] Want uw belofte en trouw hiel my by 't leven. De wreevle leefde alom te snoot met my:Ga naar voetnoot101 Noch weeck ick van uw wet niet op zijn zy.Ga naar voetnoot102 Ick docht hoe gy van aenbegin den loosteGa naar voetnoot103 Betoomen kost, dat my in droefheit trooste.Ga naar voetnoot104 105[regelnummer] 'K zagh 's boozen staet met mededoogen aen, Die uwe wet verlaeten, en versmaên: Mijn zanglust prees uw wet, en recht, en zeden, Terwijl ick hier in ballingschap ging treden. U naem stont 's nachts in mijn gemoet geplant. 110[regelnummer] 'K bewaerde uw wet, gelijck een dierbaer pant.Ga naar voetnoot110 Dit wedervoer my doorgaens, die uw wettenGa naar voetnoot111 Verkoren had om naeu hierop te letten.
[pagina 516]
Heth. Ick sprack: o Heer, gy zijt mijn lot en deel:Ga naar voetnoot113 Dies ick uw wet bewaere, als een juweel.Ga naar voetnoot114 115[regelnummer] Ick badt voor uw gezicht uit al mijn harte: Ontferm u mijns, naer uw belofte, in smerte. Ick sloegh mijn padt wel gade, en tradt gewis,Ga naar voetnoot117 En volghde 't spoor van uw getuigenis. Ick sta bereit [geen ramp zal my vervaren,] 120[regelnummer] Uw wetten en geboden te bewaeren. De stricken der godtloozen op uw padt Belaeghden my, die noit uw wet vergat. 'K ontwaekte 's nachts: ick loofde u met u knechtenGa naar voetnoot123 En overwoegh uw wetten en uw rechten, 125[regelnummer] Als een genoot van 't heilige geslacht,Ga naar voetnoot125 Dat op uw wet en wetgeboden acht. Al 't aerdtrijck is gepropt van uw genade.Ga naar voetnoot127 Leer my uw wet en Rechten vroegh en spade. Teth. Gy handelt heel genadigh met uw' knecht 130[regelnummer] Naer uw belofte en woort. och leerme u Recht, Genade, en tucht, en weetenschap aenschouwen: Ick stelde op uw geboden mijn betrouwen. 'K verliepme, eer gy my strafte, en troft zoo fel:Ga naar voetnoot133 Hierom bewaere ick vierigh uw bevel. 135[regelnummer] Goedaerdige, berechtme toch goetaerdichGa naar voetnoot135 Van uw gerecht, en wetten, zoo rechtvaerdigh. De boosheit der hoovaerdigen groeit aen; Dies zoecke ick meer uw wetten ga te slaen. Hun hart verhardt, als stremsel, zonder zegen:Ga naar voetnoot139 140[regelnummer] En ick volharde uw wetten t'overweegen. 't Was oirbaer dat gy my verneêrde in smert, Op dat ick diep uw rechten plantte in 't hart. Heel oirbaer was 't uw wet in 't hart te schrijven, My waerder dan veel goude en zilvre schijven.
[pagina 517]
Iod. 145[regelnummer] Uw hant bootseerde en schiep my, als ick ben. Geef my verstant dat ick uw lessen kenn'. Godtvruchtige aert zal 't zien, en zich verblijden,Ga naar voetnoot147 Dewijl ick hoopte op uw gebodt in lijden. Ick wist, o Godt, hoe vast uw oordeel gaet.Ga naar voetnoot149 150[regelnummer] Gy hebt met recht vernedert mijnen staet. Laet uw gena my troosten, dus verschoven:Ga naar voetnoot151 Gelijck gy my goetaerdigh woudt beloven. Laet uw gena my troosten, dat ick leef', Die hart en zin uw wetten overgeef. 155[regelnummer] Verplet den booze, om zijnen snooden handel Met my, die stil naer uwe wetten wandel. Godtvruchtigen, die uwen wil verstaen, Bekeeren zich met my op uwe baen.Ga naar voetnoot158 Uw wet en Recht mijn hart van smetten vaege: 160[regelnummer] Zoo sta ick niet beschaemt in straffe, en plaege.Ga naar voetnoot160 Caph. Mijn geest bezwijckt van yver voor uw wet, Als ick mijn hoop op uw beloften zet. Mijn oogh bezweeck in 't uitzien, na lang treuren. Ick sprack: wanneer zal my uw troost gebeuren? 165[regelnummer] Ick ben gelijck een dick berijpte flesch:Ga naar voetnoot165 'K verworp nochtans geensins u woort, en les. Hoe lange moet die smaet uw' knecht dus quellen? Wanneer zult gy mijn haeters vonnis vellen? De booze komt met logentroosten voort,Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] En droomen, die niet stemmen met uw woort.Ga naar voetnoot170 Uw wetten zijn oprechte en loutre waerheit. Mijn haeter perstme: och, helpme in deze naerheit.Ga naar voetnoot172 Zy maelden my bykans tot asch, en stof, Noch scheide ik niet van 't heilrecht, rijk van lof.Ga naar voetnoot174 175[regelnummer] Behoume toch door uw genade in 't leven: Ick zal uw wet en wil niet wederstreven.
[pagina 518]
Lamed. Uw heiligh woort en hemelsch raetsbesluit Dat duurt om hoogh alle eeuwen in en uit. Uw waerheit bloeit en duurt van stam in ranken.Ga naar voetnoot179 180[regelnummer] Gy bouwde d' aerde, en nimmer zalze wancken.Ga naar voetnoot180 De dagh volhardt in d' orde, die gy stelt. Het dient u al, en buight voor uw gewelt.Ga naar voetnoot182 Had ickme niet gehouden aen uw leering, Ick waer misschien vergaen in mijn verneêring. 185[regelnummer] 'K wisch noit u Recht en vryspraeck uit mijn ziel: Want 't was uw Recht, dat my in 't leven hiel. Behoeme, ick ben uw eigen aengeboren,Ga naar voetnoot187 Die uwe wet en Rechten heb verkoren. De booswicht nam my uit zijn laegh gewis:Ga naar voetnoot189 190[regelnummer] Maer 'k zagh in noot op uw getuigenis, En zagh het endt, hoe alle dingen scheidden, Met een hoe wijdt zich uw geboôn verbreiden. Mem. Hoe hange ick aen uw wet met zulck een min! Ick spiegel my den ganschen dagh hierin. 195[regelnummer] Zy leertme kloeck met mijnen vyant leven:Ga naar voetnoot195 Want eeuwigh staetze in mijn gemoet geschreven, Ick leer hierdoor mijn leeraers over 't hooft, En overwege al wat uw wet belooft. 'K verstaze meer dan oude en grijze hairen:Ga naar voetnoot199 200[regelnummer] En zochtze scherp, om eeuwigh te bewaeren. Ick wachtte my van slimme gangen naeu,Ga naar voetnoot201 En onderhiel uw woort en wil niet flaeu. Ick weeck niet van uw voorgeschreve Rechten: Want gy die wet gestelt had voor uw knechten. 205[regelnummer] Hoe lieflijck smaeckt uw wet, my zoo gezont, Noch zoeter dan de honigh in mijn' mont! 'K heb uw geboôn verstaen, en aengehangen, En haette, o Heer, verkeerde en slimme gangen.
[pagina 519]
Nun. U woort verstrektme een fackel voor mijn' tret, 210[regelnummer] Een helder licht, waer ick mijn voeten zet; Dies zwoer ick hoogh, en staefde vast by eeden De heirbaen van uw rechten te betreden. Ick ben alom verneêrt, van glans berooft:Ga naar voetnoot213 Verweck mijn ziel, gelijck uw mont belooft. 215[regelnummer] Volbreng in my wat ick u heb gezworen, En leerme 't recht, by u met lust verkoren. Mijn leven is niet zeker in mijn hant.Ga naar voetnoot217 'K vergat de wet noit, die uw wijsheit plant. De booze zochtme in stricken t'achterhaelen: 220[regelnummer] Noch woude ick van uw wetten niet verdwaelen.Ga naar voetnoot220 'K bewaerde uw wetgetuighnis, als mijn erf,Ga naar voetnoot221 Voor eeuwig, dat mijn vreugt was menigwerf.Ga naar voetnoot222 Mijn hart zocht staêgh op uw geboden t'achten, Op hoop van loon, belooft aen Godts geslachten.Ga naar voetnoot224 Samech. 225[regelnummer] Ick haet de rot der ongerechtigheit, En minne uw wet uit reden en bescheit.Ga naar voetnoot226 Gy zijt mijn hulp, mijn toevlught en betrouwen; Dies ick mijn hoop wil op uw woorden bouwen. Gy boozen, wijckt van my, op dat ick kloeckGa naar voetnoot229 230[regelnummer] Godts wetten en geboden onderzoeck'. Bevryme naer uw woort, zoo zal ick leven. Laet mijne hoop my nimmermeer begeven. Och, stame by, zoo raecke ick uit elend. 'K zal uw gerecht bespieglen zonder endt. 235[regelnummer] Gy achtze niet die van uw wet aftreden, Dewijlze staen op ongerechtigheden. 'K hiel al 't geslacht der menschen voor besmet,Ga naar voetnoot237 Dies minde ick slechts den inhoudt van uw wet. Bedwing mijn' lust door vrees: want voor het lezen 240[regelnummer] Van uw gerecht staet my uw straf te vreezen.Ga naar voetnoot239-40
[pagina 520]
Hain. 'K heb recht en vroom gehandelt: lever my Niet over aen mijn lastrende party.Ga naar voetnoot242 Omhelsme uit gunst. laet trotsen, die verbastren Van deughden, zich ontzien mijn' naem te lastren. 245[regelnummer] Mijn oogh is blint van uitzien naer uw trouw, En heilrijck recht, dat my beschutten zou. Nu handel met uw' knecht naer uw genade. Toon hoe ick best my met uw recht berade.Ga naar voetnoot248 Ick ben uw knecht: verleenme dan verstant, 250[regelnummer] Op dat ick uw getuighnis in my plant'. 't Is tijt, o Heer, de boosheên uit te rojen,Ga naar voetnoot251 Die uwe wet vermincken, of verstrojen. Ick minde uw' last noch meer dan louter gout, Of als topaes, die hier zijn verf af houdt;Ga naar voetnoot254 255[regelnummer] Dies regelde ick my stip naer alle uw wetten, En haette al wie hunn' treên naer onrecht zetten. Phe. Uw wetten zijn te wonderbaer verknocht,Ga naar voetnoot257 Dies mijne ziel haer grondigh onderzocht. 't Verlichten van uw woort verlicht mijn zinnen, 260[regelnummer] En geeft verstant die nedrigheit beminnen.Ga naar voetnoot260 Ick opende mijn' mont, ontfing uw lucht In mijn gemoedt, dat naer uw rechten zucht. Aenschouwme toch, en wil my niet verstooten. Ontmoetme, als een van uwe wetgenooten.Ga naar voetnoot264 265[regelnummer] Bestier mijn' gang naer uwe woorden vry. Geen onrecht druck' my met zijn heerschappy. Beschutme voor 't vergif der lastertongen, Dat ick uw' last magh volgen ongedwongen. Uw aenschijn straele en lichte uw' dienaer toe. 270[regelnummer] Berechtme klaer, dat ick uw recht bevroe.Ga naar voetnoot270 Ick schreje met mijne oogen heele beecken Van traenen, als de booze uw wetten breecken.
[pagina 521]
Tsade. Gy zijt, o Heer, rechtvaerdigh, recht en slecht.Ga naar voetnoot273 Uw oordeel is rechtmaetigh, regelrecht.Ga naar voetnoot274 275[regelnummer] Gy toont ons uw getuighnis in de klaerheit Van 't heilzaem regt, een loutre en zuivre waerheit. Ick heb gequijnt van yver moede en mat, Dewijl hy, die my haet, uw wet vergat. Uw woort is gloet, en vier, wiens kracht geblekenGa naar voetnoot279 280[regelnummer] Uw dienaers hart in liefde kon ontsteecken. Ick ben veracht, en jongk van mijnen tijt:Ga naar voetnoot281 'K vergeet nochtans uw recht niet in mijn' strijt.Ga naar voetnoot282 Uw recht blijft recht alle eeuwen in zijn' luister, Een waerheit, noit in haer natuure duister.Ga naar voetnoot284 285[regelnummer] Hoewel my druck en tegenspoet beving, Noch was uw wet al mijn bespiegeling. De billijckheit blijft door uw wet gesteven. Verlicht mijn' geest, op dat mijn ziel magh leven. Coph. Ick riep luids keels: verhoorme toch, o Heer: 290[regelnummer] 'K zal uw geboôn doorgronden meer en meer. Ick riep: behoeme: ick zal uw wijze wetten Bewaeren, en op haeren grontslagh letten.Ga naar voetnoot292 Ick riep: o God, verweckme vroeg, kom voort;Ga naar voetnoot293 Dewijl mijn hoop een' treck had naer u woort. 295[regelnummer] Ick waeckte vroegh, eer 't licht was opgesteegen, Om uw geboôn aendachtigh t'overweegen. Verhoor mijn stem naer uw bermhartigheit. Herschepme, als my uw mont heeft toegezeit. Der boozen rot kwam my met maght bezetten, 300[regelnummer] Maer bleven noit te rugge van uw wetten.Ga naar voetnoot300 Gy rust, o Godt, van my niet verre en wijt. Uw heirbaen is de waerheit t'aller tijt. 'K zagh in 't begin uw Rechten in met kennis, Datze eewig staen gegrontvest, vry voor schennis.
[pagina 522]
Res. 305[regelnummer] Aenschou mijn' druk, en rukme uit 's vyants net:Ga naar voetnoot305 Want 'k heb uw' wil noit uit den zin gezet. Verlosme, en recht mijn zaeck in deze schrickenGa naar voetnoot307 Naer uw belofte, en help mijn hart verquicken. Uw heil is wijt te zoecken by de quaên, 310[regelnummer] Die, schuw van recht, in recht noch reden staen. Uw gunst is groot: behoe, door gunst gedreven, My naer uw woort en wetten by het leven. Veel haeters my aenranden te gelijck, Die om geen' druck van uw getuighnis wijck. 315[regelnummer] Ick quijnde, toen zich veelen qualijck droegen, En uwe wet uit hunne zinnen sloegen. Zie neder, want ick minne uw wet alleen. Verquick mijn ziel naer uw bermhartigheên. Uw woort komt uit de bron der waerheit spruiten. 320[regelnummer] Geen eeuw noch tijt uw billijck recht kan stuiten. Scin. Toen Vorsten my vervolghden zonder schult, Betoomde uw woort mijn hart in ongedult. Uw woort zal my verheugen, en verrijcken, Als een, wien 't beurt een' grooten buit te strijcken.Ga naar voetnoot324 325[regelnummer] 'K verworpe en haete alle ongerechtigheit, En min de wet van uwe Majesteit. 'K heb zevenmael des daeghs uw' naem geprezen, Om uw gerecht en wet, zoo uitgelezen. De minnaer van uw wet leeft lang in pais, 330[regelnummer] Bevrijt van schande en oneer reis op reis.Ga naar voetnoot330 'K verwachte uw heil met uwe heilgenooten,Ga naar voetnoot331 En minde uw wet, in mijn gemoedt beslooten. Mijn hart bewaerde uw wetgetuighenis, Die my zoo lief en overwaerdigh is. 335[regelnummer] Ick hiel uw woort en wetten onbewoogen,Ga naar voetnoot335 En wandelde gestadigh voor uwe oogen. Tau. Mijn bede stijge, o Godt, voor uwen troon. Geef my verstant naer 't woort, my aengeboôn.
[pagina 523]
Mijn smeecken moet voor u ten hemel vaeren. 340[regelnummer] Verlosme naer uw woort uit dit bezwaeren. Als gy my leert het recht van uw verbont, Dan vloeit van vreugt een lofzang uit mijn' mont. Mijn tonge zal uw heiligh woort verbreeden:Ga naar voetnoot343 Want uw geboôn bestaen in recht en reden. 345[regelnummer] Dat uwe hant my hoede voor altoos, Dewijl ick uw bevel en wet verkoos. Ick zocht uw heil, en ging met yver dringen In uwe wet met mijn bespiegelingen. Mijn hart verquickt, en looft u stadigh aen.Ga naar voetnoot349 350[regelnummer] Uw oordeel zal my helpen op uw baen.Ga naar voetnoot350 Ick liep verdwaelt: geley uw schaep in nooden,Ga naar voetnoot351 Uw' knecht, die noit verwaerloosde uw geboden.	voetnoot* Ps. 118. - Deze Psalm over de voortreffelijkheid van Gods wet is de langste van het geheele Psalter; hij wordt verdeeld in 22 stukken van telkens 8 spreukachtige verzen; Vondel verdubbelt het verzenaantal en geeft in de 22 stukken telkens 16 verzen. Elk deel is betiteld met een letter van het Hebr. alphabet en in ieder deel komen 8 synoniemen of schakeeringen van het woord Wet voor. Bij Vondel overheerscht het woord Recht, dat hij vaak twee- soms driemaal in éen versregel gebruikt. voetnoot1-3 Wel zaligh is de man: Vondel neemt den aanhef Beatus vir van Ps. I en CXI in plaats van Beati der V: vs. 1-2. voetnoot3 Gewisse: geweten. voetnoot10 gerecht: gerechte wet; V: justificationes, vs. 5; wel bedocht: met overleg. voetnoot13 oprecht: òprecht; ook van Lennep meent, dat Vondel door de kleine toevoeging bekeert hier weer op zichzelf doelt. voetnoot18 glibbberen: zondigen. voetnoot19 V: In toto corde meo exquisivi te, vs. 10. voetnoot23-24 V: Benedictus es Domine; doce me justificationes tuas, vs. 12; Vondel vertaalt het eerste halfvs. na het tweede en dan nog zeer vrij; 't gewaerdight: waardig keurt. voetnoot26 verbreên: verbreiden, verkondigen. voetnoot30 mercke: let. voetnoot34 zooze ergens viel: als zij ooit te kort schoot; toevoegsel. voetnoot35 misverstant: onwijsheid; byzonder: vooral. voetnoot36 in haer wonder: in haar wonderbaar karakter; V: mirabilia de lege tua, vs. 18. voetnoot37 vol verdriet: toevoegsel. voetnoot43 den smaet der reuckeloozen: den smaad der roekeloozen, der overmoedigen; V: opprobrium et contemptum, vs. 22. voetnoot45 V: Etenim sederunt principes et adversum me loquebantur, vs. 23; verlasterde: belasterde. voetnoot46 liet hy niet: liet hij niet na. voetnoot47 Versta: hij overwoog de getuigenissen uwer h. Schrift. voetnoot50 en 't hemelsch Recht: toevoegsel; let op Recht in vs. 50, 52, 53, 57, 60. voetnoot53 Berecht me van: onderricht mij in. voetnoot55 van moeilijkheden: door moeilijkheden; V: prae taedio, vs. 28. voetnoot58 V: et de lege tua miserere mei, vs. 29. voetnoot59 voorzichtigh: bewust; toevoegsel. voetnoot63-64 V: Viam mandatorum tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum, vs. 32; ook hier keert Vondel de volgorde om, en vertaalt met een Hollandsch scheepvaartbeeld. voetnoot66 doorgaens: steeds, V: semper, vs. 33. voetnoot67 geest: verstand; grondeere: doorgronde. voetnoot72 V: et non in avaritiam, vs. 36. voetnoot74 V: in via tua vivifica me, vs. 37. voetnoot76 godvruchtigh: God vreezend; V: in timore tuo, vs. 38. voetnoot77-76 V: Amputa opprobrium meum, quod suspicatus sum; quia judicia tua jucunda, vs. 39. voetnoot84 die enz.: hun die. voetnoot85 Et ne auferas de ore meo verbum veritatis usquequaque, vs. 43. voetnoot89 V: Et ambulabam in latitudine, vs. 45; volgens B moet Vondel bedoelen: ik wandel met vreugde. voetnoot92 V: et non confundebar, vs. 46; voorstaen en verweeren: verdedigen; toevoegsel. voetnoot95 V: quae dilexi, vs. 48 is overgeslagen. voetnoot96 mercken: letten. voetnoot99 door druck most streven: door verdrukking heen moest. voetnoot101 V: Superbi iniqua agebant usquequaque, vs. 51; wreevle: de onbeschaamde. voetnoot102 op zijn zy: naar zijn kant. voetnoot103 V: Memor fui judiciorum tuorum a saeculo Domine, vs. 52; aenbegin: 't begin; den looste: den slimste, booste. voetnoot104 dat: wat, hetgeen. voetnoot110 gelyck enz.: toevoegsel. voetnoot111 doorgaens: voortdurend; toevoegsel. voetnoot113 mijn lot en deel: V: portio mea, vs. 57. voetnoot114 als een juweel: toevoegsel. voetnoot117 wel: wèl terdege. voetnoot123 'K ontwaekte 's nachts: V: Media nocte surgebam, vs. 62; met u knechten: met uw dienaars; toevoegsel. voetnoot125 van 't heilige geslacht: omnium timentium te, vs. 63. voetnoot127 gepropt: vervuld. voetnoot133 eer gy my strafte, enz.: V: priusquam humiliarer, vs. 67; nl., volgens B: a Deo justo judice. voetnoot135 berechtme: onderricht mij; V: doce me, vs. 68. voetnoot139 zonder zegen: toevoegsel. voetnoot147 zal 't zien: V: videbunt me, vs. 74. voetnoot149 hoe vast uw oordeel gaet: hoe rechtvaardig uw oordeelen zijn; V: aequitas judicia tua, vs. 75. voetnoot151 dus verschooven: zoo in den put, hoort bij my en is toevoegsel. voetnoot158 met my: V: mihi, vs. 79; zit ook hier een toespeling in, bijv. op de bekeering van Vondels naaste familie? voetnoot160 in straffe, en plaege: toevoegsel. voetnoot165 V: factus sum sicut uter in pruina, vs. 83; dit beteekent: verschrompeld als een leeren zak in de kou; berijpte: met rijp of rijm bedekt. voetnoot169 logentroosten: gelogen, valsche troost, praatjes; V: fabulationes, vs. 85; voort: te voorschijn. voetnoot170 V: sed non ut lex tua, vs. 85. voetnoot172 perstme: beknelt mij. voetnoot174 't heilrecht: Gods heilzaam recht, heilzame wet. voetnoot179 in stam en ranken: in stam en takken, van geslacht tot geslacht; V: in generationem et generationem, vs. 90. voetnoot180 wancken: wankelen. voetnoot182 en buight enz.: toevoegsel; gewelt: macht. voetnoot187 V: Tuus sum ego, salvum me fac, vs. 94; uw eigen aengeboren: door geboorte uw eigendom. voetnoot189 V: Me expectaverunt peccatores ut perdeerent me, vs. 95; iemand gewis nemen is een jachtterm, die volgens v. Lennep in h.l. beteekent: iemand sekuur onder schot nemen. voetnoot195 kloeck: verstandig; met: beter: boven, dus kloeker dan; V: super, vs. 98. voetnoot199 'K verstaze meer: ik versta haar, uw wet, beter. voetnoot201 slimme gangen: slechte wegen; naeu: nauwkeurig. voetnoot213 van glans berooft: is toevoegsel en Domine van V: vs. 107 is overgeslagen. voetnoot217 V: Anima mea in manibus meis semper, vs. 109.; B: id est, in periculo vitae sum. voetnoot220 noch: maar toch. voetnoot221 erf: erfdeel. voetnoot222 dat: wat, hetgeen. voetnoot224 belooft enz.: toevoegsel. voetnoot226 uit reden en bescheit: op redelijken grond; toevoegsel. voetnoot229 kloeck: met verstand. voetnoot237 al 't geslacht der menschen: de V heeft alleen: omnes peccatores, vs. 119; dit moet een vergissing van Vondel zijn. voetnoot239-40 voor het lezen Van uw gerecht: voor het voorlezen van uw vonnis, dus voor uw oordeel. voetnoot242 party: tegenpartij. voetnoot248 met uw recht berade: mij van uw wet doordring; V: justificationes tuas doce me, vs. 124. voetnoot251 rojen: roeien. voetnoot254 die hier zijn verf af houdt: die hier zijn kleur van heeft; B teekent nl. aan, dat men topaas een goudkleur toeschrijft. voetnoot257 te wonderbaer verknocht: zeer wonderlijk aan elkaar verbonden. voetnoot260 die nedrigheit beminnen: V: parvulis, vs. 130; B: id est, simplicibus et humilibus. voetnoot264 Ontmoetme: Kom mij te gemoet; wetgenooten: beoefenaars, opvolgers van uw wet. voetnoot270 Berechtme klaer: onderricht mij duidelijk; V: doce me, vs. 135. voetnoot273 rechtvaerdigh, recht en slecht: zonder omwegen rechtvaardig. voetnoot274 regelrecht: recht als een lijn. voetnoot279 wiens kracht gebleken: wiens, welks, gebleken, ondervonden kracht. voetnoot281 V: Adolescentulus sum ego, vs. 141; veracht is ingevoegd naar B: contemptus; van mijnen tijt: van leeftijd. voetnoot282 in mijn strijt: toevoegsel. voetnoot284 noit enz.: toevoegsel. voetnoot292 en op haeren grontslagh letten: toevoegsel. voetnoot293 Ick riep: o God: toevoegsel; voort: spoedig. voetnoot300 V: a lege autem tua longe facti sunt, vs. 150; klaarblijkelijk is Vondels vertaling een vergissing, die ook met behulp van B niet valt recht te zetten; misschien is noit een drukfout voor oit in de beteekenis van steeds. voetnoot305 het net is toegevoegd. voetnoot307 schricken: benauwdheden. voetnoot324 beurt: gebeurt. voetnoot330 reis op reis: altijd. voetnoot331 met uwe heilgenooten: met uw uitverkorenen; toevoegsel. voetnoot335 onbewoogen: zonder te wankelen. voetnoot343 verbreeden: verbreiden, verkondigen. voetnoot349 verquickt: leeft op. voetnoot350 op uw baen: op den weg van uw geboden; toevoegsel. voetnoot351 in nooden: in nood.

Vorige Volgende

De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

De CXVIII. Harpzang.Ga naar voetnoot*

Over het gehele werk

titels

auteurs