De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

[p. 720]

Op het Triomferende Vierwerck,aant.^*

Aen den E. Heer Willem Haegh, Sekretaris van Kleef.

Het rouwtme nu niet dat ick leef:

De pen van 't vorstelijcke Kleef²

Quam heden naer den Aemstel streven,
My d'eer van hare groete geven,⁴

En juist toen zelf de Keurvorstin

Aenschoude met een' blijden zin

Hoe schoon de Keurkroon blonck by duister^5-7
Met eenen heerelijcker luister

Dan oit by daegh; en hoe in 't velt

Der lucht Oranje wiert gespelt

Uit letteren van vier en vlammen,
Ter eere der Nassausche stammen.

Men zagh, in 't schijnen van de maen,¹³

Het vierwerck, als een wonder, aen,

De starren aen den hemel prenten,¹⁵
Erfvyanden, by regementen,¹⁶

Het vier, en water, vocht en brant,

In 't harnas tegens een gekant,

Elckandere, en de maen bestoocken;
De vlammeduickers opgedoken²⁰

Opborlen uit den diepen gront,

En elck een' Etna uit den mont,

Weêrlichten, blixems, donders braecken.
Men zagh'er duizent roode draecken

* Van 1659. Volgens de tekst in Hollantsche Parnas, 1660, blz. 255.
Op de laatste avond van het verblijf der vorsten (30 Augustus) 's avonds om elf uur werd op het water voor de Kloveniersdoelen een vuurwerk ontstoken, waarbij de hoge gasten uit de vensters toekeken. Vondel's beschrijving van dit vuurwerk is opgedragen zonder dat blijkt waarom - aan de Kleefse secretaris, vermoedelik een oude kennis van hem.

2 De pen: de penvoerder (zie opschrift).

4 groete: begroeting.

5-7 Onder het vuurwerk was een gouden kroon met gelukwensen aan Amalia en daaronder (in letters): ‘Amilia de Solms’. De naam ‘Oranje’ (vs. 10) behoorde wellicht bij een ander stuk.

13 in 't schijnen van de maan: ondanks de heldere maneschijn(?).

15 Te verbinden met Men zagh (vs. 13); aen den hemel prenten: de vonken als nieuwe sterren tegen het hemelgewelf aftekenen.

16 Erfvyanden: nl. water en vuur. De vonken kwamen weer in het water terecht, nadat ze in de richting van de maan afgeschoten waren.

20 vlammeduickers: waarschijnlik een soort van vuurpijlen die uit het water opspatten.

[p. 721]

25

Hun vier uitspuwen op den plas,

 

En brijzelen, zoo bros, als glas,²⁶

 

Gesprongen over wal en grachten,

 

Door hondert schuiten, hondert jachten.

 

Wat docht u, wellekome Haegh?

30

Was zulck een vrolijcke avontvlaegh³⁰

 

Niet waert een' dagh hier aen te hangen,³¹

 

Om zulck een eertriomf t'ontfangen

 

Met uwen Maurits, levens waert,³³

 

Die zoo veele aders heeft vergaert,

35

Een Hengstebron te Kleef laet springen,

 

Op wiens geruisch de Duitschen zingen,

 

Zoo trots als Griecken oit voorheen

 

Op zijn gedroomde Hippokreen.^35-38

 

Hy vont dat eeuwige bewegen.³⁹

40

Nu juicht uw hof op Nassaus zegen.

 

 

 

J. v. Vondel.

26 bryzelen: zich verbrijzelen.

30 avontvlaegh: avondfeest(?)

31 Haegh heeft blijkbaar zijn terugreis een dag uitgesteld om het feest te kunnen bijwonen, en getuige te zijn, met zijn meester, van het eerbetoon (de eertriomf).

33 levens waert: die verdient te leven.

35-38 Dit slaat op de kunstige waterwerken die Maurits te Kleef had laten aanleggen. Schertsend wordt de fontein waarbij gezongen wordt een Hengstebron genoemd, vergelijkbaar met de Hippokrene, waardoor de Griekse dichters bezieling kregen; Griecken: Griekenland.

39 dat eeuwige bewegen heeft betrekking op de waterwerken, gevoed door natuurlike aders (vs. 34).