Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674 (1937)

Informatie terzijde

Titelpagina van De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674
Afbeelding van De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674Toon afbeelding van titelpagina van De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (8.06 MB)

XML (2.58 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie
drama

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
tragedie/treurspel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De werken van Vondel. Deel 10. 1663-1674

(1937)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Op den optoght der Schutteryen t'Amsterdam.aant.Ga naar voetnoot*

Insignes praestantibus armis.

 

Aen de zelve.

 
Gy, die der vesten halve maen,Ga naar voetnoot1
 
En 't mastbosch langs het Y,Ga naar voetnoot2
 
In 't blanke harnas, vaen by vaen,Ga naar voetnoot3
 
Bewaekt op uw gety,Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
En aen vijf poorten schiltwacht zet,Ga naar voetnoot5
[pagina 610]
[p. 610]
 
Getrou op uwe wacht;
 
Hoe wensche ik door een dichttrompet
 
Mijn stem met volle kracht
 
Te wringen op dien trommelslagh,
10[regelnummer]
  En braven burgertocht,Ga naar voetnoot10
 
Nu op een' trotzer voet dan 't plagh
 
Door krijghsbeleit gebroght.Ga naar voetnoot11-12
 
De schutter trekt naer 't KapitoolGa naar voetnoot13
 
Met orden, op een ry,Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
In Mavors dappre wapenschool:Ga naar voetnoot15
 
Daer speelt men trots en bly
 
Op trompen schoon musketmuzijk,Ga naar voetnoot17
 
En drilt de taeje speer.Ga naar voetnoot18
 
Daer zwaeit de vaen van elke wijk,
20[regelnummer]
  En wenscht den raethuize eer.Ga naar voetnoot19-20
 
Outshoren, Vlooswijk, Valkonier,Ga naar voetnoot21
 
En Reinst zien u met lustGa naar voetnoot22
 
Ontvonken van een edel vier,Ga naar voetnoot23
 
Uit liefde tot 's lants rust,
25[regelnummer]
En gulde vryheit, hant aen hant
 
Bevochten, na veel wee,
 
Waerom de staet de krijghskroon spantGa naar voetnoot27
 
Te lande en ook ter zee.Ga naar voetnoot25-28
 
Vier winden zien nu teffens omGa naar voetnoot29
30[regelnummer]
  Naer 't vry gebiet, en hooft
 
Der steden, welx kortou en tromGa naar voetnoot31
 
Den donderslagh verdooft.
 
Welx schatkist lant- en zeegewelt
 
Verduurt, noit uitgeput,Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
Den wetteloozen wetten stelt,Ga naar voetnoot35
 
En 't heiligh recht beschut.
 
De grijze vader Oceaen
[pagina 611]
[p. 611]
 
Geleit de leeuwevlagh,Ga naar voetnoot38
 
Die door een ongewoone baenGa naar voetnoot39
40[regelnummer]
  Begroet den blijden dagh.
 
Daer riekt ons 't geurige oosten toe,
 
En schenkt met vollen schoot
 
Het zeilrijk Y, noit zeilens moe,
 
Gedurigh vloot op vloot.
45[regelnummer]
De bitse Nijdigheit, vol spijt,Ga naar voetnoot45
 
Bekent, beschaemt en stom,
 
Dat wie den waterleeu benijt
 
Met eene stille trom
 
Nu afdruipt van den oorloghsdans.
50[regelnummer]
  Batavie, vol moedt,
 
Verheft, na 'et keeren van de kans,Ga naar voetnoot50-51
 
Den kam uit Sundaes vloet.Ga naar voetnoot52
 
Het kraeit met vreught d'opgaende zon
 
Ten bedde uit, daer de kling
55[regelnummer]
Des Tarters Chine en wreet JaponGa naar voetnoot55
 
In schrik houdt uit Peking.Ga naar voetnoot56
 
Ontsluit de Tarter zijn gebiet
 
Voor Indus maetschappy,
 
't Gewenschte wit dat zy beschiet,Ga naar voetnoot57-59
60[regelnummer]
  Zoo staet de handel vry.Ga naar voetnoot60
 
Zoo wellekomt het gansche Euroop,
 
En 't Afrikaensche strant
 
Ons vlooten met geen mindre hoop.Ga naar voetnoot63
 
Zoo houdt de welvaert stant.
65[regelnummer]
O brave schutters, trekt nu heen,Ga naar voetnoot65
[pagina 612]
[p. 612]
 
En houdt uw wapens reedtGa naar voetnoot66
 
Ten dienst ter stede en 't algemeen.
 
Zoo sterkt gy uwen eedt.Ga naar voetnoot68
 
 
 
MDCLXVIII.

voetnoot*
Van 1668. - Volgens de tekst in Vondels Poëzy 1682 I, blz. 427.
Opschrift: Schreef Vondel dit gedicht naar aanleiding van het eerste optrekken, (de optocht) der schutterij met haar nieuwe bewapening (zie vs. 10-12) of gold hier ook een vreugdebetoon over de onderwerping van het koninkrijk Makassar, op 13 Nov. 1667 door Corn. Speelman tot vrede gedwongen, welk feit te Batavia 15 Maart 1668 door een groot overwinningsfeest werd gevierd? Zie Colenbrander, Koloniale Geschiedenis, 's-Grav. 1925 II, blz. 167-68). Het motto, ontleend aan Aeneis XI, 291, betekent: Uitblinkende door keur van wapenen.
voetnoot1
der vesten halve maen: de halve-maan-vormige grachten.
voetnoot2
mastbosch: de talloze scheepsmasten.
voetnoot3
vaen: vaandel of vendel (afdeling); naar de vijf verschillende kleuren van hun vaandels onderscheidde men bij de schutterij het Oranje, het Gele vendel enz., zie Wagenaar, Amsterdam III, Amst. 1767, blz. 174.
voetnoot4
op uw gety: ieder op zijn beurt.
voetnoot5
vijf poorten: er waren meer poorten te Amsterdam, maar vijf vormden de afsluiting naar de naburige steden: Haarlem, Weesp, Muiden, Utrecht en Leiden, Zie Wagenaar t.a.p., blz. 176-77.
voetnoot10
braven burgertocht: het optrekken van dappere burgers.
voetnoot11-12
op een' trotzer voet gebroght: indrukwekkender ingericht.
voetnoot13
't Kapitool: het Stadhuis.
voetnoot14
Met orden: in het gelid.
voetnoot15
Mavors: de krijgsgod Mars. Bedoeld is de Stads Schermschool (de latere Nieuwe Waalse kerk), na 1685 oefenden de schutters zich op de Beurs (Wagenaar, blz. 177).
voetnoot17
Op trompen: bij het geschal van de trompetten; musketmuzijk: geweersalvo's.
voetnoot18
drilt: geeft een trillende beweging, bij het werpen (Ned. Wdb. III, 3367).
voetnoot19-20
De vaandels van elke stadswijk worden gezwaaid om de Burgemeesters te salueren.
voetnoot21
Outshoren: zie deel 9, blz. 175; Vlooswyk: zie deel 8, blz. 771; Valkonier: Dr. Gillis Valckenier (1624-1680), tussen 1665 en 1679 negenmaal burgemeester.
voetnoot22
Reinst, zie hiervoor blz. 172.
voetnoot23
van: door.
voetnoot27
de krijghskroon spant: de krans voor de overwinning vlecht.
voetnoot25-28
hant aen hant: eendrachtig. Zinspeling op de vrede van Kleef, die een eind maakte aan de Munsterse oorlog (1665-1666) en op de vrede van Breda (1667), zie blz. 315.
voetnoot29
Vier winden: de vier windstreken, d.w.z. alle landen.
voetnoot31
kortou: scheepsgeschut.
voetnoot34
Verduurt: over ruime middelen beschikt voor de strijd te land en ter zee (oorspr.: langer duurt dan....).
voetnoot35
Den wetteloozen: waarschijnlik zinspeling op de Engelsen, zie blz. 210 tot 211.
voetnoot38
de leeuwevlagh: de vlag met de Hollandse leeuw.
voetnoot39
een ongewoone baen: de retourvloten, die van Batavia door de straat van Soenda voeren, konden nu de stad Makassar met haar gunstige haven als welkom tussenstation gebruiken.
voetnoot45
De bitse Nijdigheit: het afgunstige Engeland, dat ook handel dreef op Malakka. (Wagenaar, Vad. Hist., Amst. 1794, deel 13, blz. 405). Bij het sluiten van de vrede van Breda hadden de Staten van Holland een penning laten slaan, waarop een Maagd de Nijd met voeten trad. Deze voorstelling gaf aan Karel II zoveel aanstoot, dat de Staten de stempel lieten vernietigen. Zie Scheurleer, Onze Mannen ter Zee II, blz. 154.
voetnoot50-51
Batavie: Batavia was het middelpunt van de Aziatiese handel der Compagnie; Verheft den kam: vat weer moed.
voetnoot52
Zie vs. 39.
voetnoot55
Des Tarters: de Groot Mogol of de Grote Heer, heerser over het in 1525 te Delhi gestichte rijk van Tartaarse oorsprong, zie De Jonge, Opkomst van het Ned. gezag in O. Indië, 's-Grav. 1872, blz. 31; Chine: De Chinese jonken brachten de peper naar elders, omdat de Compagnie te lage prijzen betaalde, zie De Jonge, I, blz. LXXV; Japon: Japan: Ook de Japanse jonken doorkliefden de zee, zie De Jonge II, blz. 105.
voetnoot56
uit Peking (met accent op de laatste lettergreep). Wat hier bedoeld wordt, is ons niet duidelik, misschien de Turkse stad Pekini of het eiland Pekin (Borneo)?
voetnoot57-59
Inderdaad bereikte de O.I.C. Compagnie (Indus maetschappy) bij de vrede die Speelman in 1669 sloot, haar beoogde doel ('t Gewenschte wit dat zy beschiet), n.l. het recht van vrije handel, met uitsluiting van alle andere Europese staten.
voetnoot60
staet: is.
voetnoot63
met geen mindre hoop: met even grote verwachting.
voetnoot65
brave: dappere.
voetnoot66
reedt: gereed.
voetnoot68
sterkt: bevestigt.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)


auteurs

  • Leo Simons

  • C.R. de Klerk

  • J. Prinsen J.Lzn

  • H.W.E. Moller

  • B.H. Molkenboer

  • J.F.M. Sterck

  • L.C. Michels

  • C.G.N. de Vooys

  • C.C. van de Graft

  • J.D. Meerwaldt

  • A.A. Verdenius


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen

  • Amsterdam