Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Geschiedenis van de Nederlandse taal (1970)

Informatie terzijde

Titelpagina van Geschiedenis van de Nederlandse taal
Afbeelding van Geschiedenis van de Nederlandse taalToon afbeelding van titelpagina van Geschiedenis van de Nederlandse taal

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (4.20 MB)

XML (0.76 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde

Subgenre

studie
non-fictie/naslagwerken (alg.)


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Geschiedenis van de Nederlandse taal

(1970)–C.G.N. de Vooys–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
bron

C.G.N. de Vooys, Geschiedenis van de Nederlandse taal, Wolters-Noordhoff, Groningen 1970

codering

DBNL-TEI 1
dbnl-nr vooy001gesc01_01
logboek

- 2002-12-13 MG colofon toegevoegd

- 2006-12-06 IH conversie van het bestand naar teixlite

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: VGB NED 16 0350

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Geschiedenis van de Nederlandse taal van C.G.N. de Vooys uit 1970. De oorspronkelijke tekst verscheen in 1931.

 

redactionele ingrepen

De nootindicatoren ‘10’ en ‘14bis’ in hoofdstuk III ontbreken in de originele tekst. In deze digitale editie zijn ze respectievelijk op p. 65 en op p. 67 in de tekst geplaatst.

bij de betreffende tekstgedeelten. Hierdoor zijn deze pagina's komen te vervallen...

p. 225-264: De aantekeningen op deze pagina's zijn als ‘eindnoten’ opgenomen in de lopende tekst. De betreffende pagina's zijn hierdoor komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. 4 en 12) zijn niet opgenomen in de lopende tekst

 

[pagina 1]

Geschiedenis van de Nederlandse taal

 

[pagina 2]

© 1970 Wolters-Noordhoff nv Groningen, The Netherlands.

 

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

 

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

 

[pagina 3]

Prof. Dr. C.G.N. de Vooys

 

Geschiedenis

van de Nederlandse taal

 

Wolters-Noordhoff nv Groningen 1970

 

[pagina 5]

INHOUD


   Blz.
 Een woord vooraf 11
 Inleiding 13
 Aantekeningen bij de Inleiding 225
    
 HOOFDSTUK I   
 De periode vóór pl.m. 400. De Nederlanden bewoond door Kelten, Germanen en Romeinen. De Middeleeuwen tot pl.m. 1200   
1.De oudste bewoners van onze gewesten en hun taal 15
2.Invloed van het Latijn op het Oud-Nederlands tot de vierde eeuw 17
3.Toestanden sinds de vierde eeuw, na het terugtrekken van de Romeinen 20
4.De periode van het Oud-Nederlands (pl.m. 400 - pl.m. 1100) 23
5.Glossen in Latijnse teksten 24
6.Mogelijkheid van Oud-Nederlandse teksten 25
7.Invloed van de Gallo-Romeinse kultuur 26
8.Invloed van het geschreven en gesproken Middeleeuwse Latijn op de landstaal 28
9.Het Middelnederlands vóór de dertiende eeuw 29
10.Invloed van het Frans 30
 Aantekeningen bij Hoofdstuk I 225
    
 HOOFDSTUK II   
 Het Middelnederlands sedert de overlevering uit schriftelijke bronnen   
11.De oudste ‘Dietse’ teksten 33
12.Indeling van het Middelnederlands naar de landstreken 34
13.Limburgs 34
14.Vlaams 36
15.Brabants 37
16.Hollands 38
17.Oostelijk (Saksisch) Middelnederlands 39

 

 

[pagina 6]


18.Bronnen van zakelijke aard. Ambtelijke taal 40
19.De spelling van het Middelnederlands 41
20.Verschil in woordgebruik 42
21.Invloed van het Frans 43
22.Taalmenging en taaluitstraling 45
23.Chronologische onderscheiding 46
24.Taalkringen 46
25.De taal van Recht en Bestuur 49
26.De taal van Kerk en Godsdienst 50
27.Stilistische en vreemde invloeden 52
28.Hoogduitse invloed op de letterkundige taal in de 14e eeuw 53
29.De opkomende rederijkerstaal 54
30.De invloed van het onderwijs 55
31.Invloed van de boekdrukkunst 57
32.De studie van het Middelnederlands 58
 Aantekeningen bij Hoofdstuk II 229
    
 HOOFDSTUK III   
 De zestiende eeuw   
33.Een tijdperk van overgang 59
34.Invloed van de reformatie: bijbelvertaling en stichtelijke lektuur; de ‘Oosterse’ taal 59
35.Andere Oostelijke invloeden 62
36.De rederijkerstaal 62
37.Achteruitgang van de Zuidelijke Nederlanden. De Vlaams-Brabantse immigratie 65
38.De invloed van de renaissance op taalbeschouwing en taalgebruik 66
39.Regeling van de spelling, in verband met normen voor algemeen spraakgebruik 68
40.De 16e-eeuwse lexicografie 71
41.De ‘Twe-spraack’ als eerste renaissance-spraakkunst 74
42.Het opkomende purisme 76
43.Invloed van humanisme en renaissance op de letterkundige taal in de tweede helft der 16e eeuw 78
44.Grammatikale en lexicografische studie van de 16e-eeuwse taal 81
 Aantekeningen bij Hoofdstuk III 235
    
 HOOFDSTUK IV   
 De zeventiende eeuw   
45.Taaltoestanden in de Noordelijke gewesten omstreeks 1600 83
46.Bevolkingsmenging in de grote steden 84

 

 

[pagina 7]


47.Standsverschil. Ontstaan van ‘beschaafde’ taal 86
48.Verandering en verrijking van de woordvoorraad 88
49.Verfransing van de omgangstaal in hogere kringen 89
50.De geschreven taal in de 17e eeuw 91
51.Het taalonderwijs en de schoolboeken 92
52.De volkslektuur 93
53.De praktijk van het schrijven. De briefstijl 94
54.Renaissance-invloed op grammatika en stijl 95
55.Letterkundig taalgebruik 97
56.Zeeuwse letterkunde 97
57.Hollandse letterkunde 99
58.Constantijn Huygens 100
59.Gerbrandt Adriaensz Bredero 102
60.Pieter Cornelisz Hooft en de Muiderkring 103
61.Joost van den Vondel 105
62.Streven naar standaardtaal voor vertaling van de Statenbijbel 108
63.De ambtelijke taal 110
64.Taalgebruik in wetenschappelijke geschriften 112
65.Belangstelling voor taal en spelling in de 17e eeuw 113
66.Lexicografie 115
67.Het Nederlands in de Zuidelijke gewesten 116
68.Toenemend gezag en uitbreiding van het Hollands-beschaafd taalgebruik 120
69.Taalreglementering in Frans-klassicistische geest 123
70.Verspreiding van het Nederlands buiten de gewestelijke grenzen 125
71.Wetenschappelijke studie van de 17e-eeuwse taal 128
 Aantekeningen bij Hoofdstuk IV 238
    
 HOOFDSTUK V   
 De achttiende eeuw   
72.Heerschappij van de ‘schrijftaal’ 129
73.Volkseigen taal in prozageschriften 131
74.Toenemende verfransing van de taal der hogere standen 132
75.Letterkundige taal, in poëzie en proza 134
76.Toenemende invloed van de taalreglementering 135
77.Ambtelijke taal. Welsprekendheid van kansel en van balie 137
78.Verdieping van taalstudie: B. Huydecoper en L. ten Kate 139
79.De spraakkunstbeoefening in de oude banen 141
80.Lexicografie 142
81.Reactie tegen classicistische taalbeschouwing 143
82.Invloed van nieuwe letterkundige stromingen op het taalgebruik 144

 

 

[pagina 8]


83.Verrijking van de woordvoorraad. Vreemde invloeden 146
84.Zuidnederlandse taaltoestanden. De volksletterkunde 147
85.Taalonderwijs en taalboeken. Jan des Roches 148
86.Verlooy's pleidooi voor de moedertaal 152
 Aantekeningen bij Hoofdstuk V 247
    
 HOOFDSTUK VI   
 De Bataafse Republiek. De inlijving. De eerste jaren van het Koninkrijk (1795 - pl.m. 1835)   
87.Streven naar taaleenheid. Regeling van een officiële spelling en spraakkunst 153
88.De taalbeschouwing en de taalpraktijk onder Siegenbeek's invloed. Verzet van Bilderdijk en Kinker 156
89.De toonaangevende letterkundige taal 158
90.Vreemde invloeden en bestrijding door taalzuivering 160
91.Ontwikkeling van de woordvoorraad. Lexicografie 162
92.Taaltoestanden in Z.-Ned. gedurende de Franse tijd 163
93.Letterkunde in volkstaal. Voorspel van het W.-Vl. particularisme 164
94.De vereniging van Zuid- en Noord-Nederland 165
95.Jan Frans Willems 168
 Aantekeningen bij Hoofdstuk VI 251
    
 HOOFDSTUK VII   
 De Gids-tijd. Opkomst van de taalwetenschap (pl.m. 1835 - pl.m. 1885)   
96.Gesproken en geschreven taal in het midden van de 19e eeuw 170
97.Letterkundige taal: romantiek en realisme 172
98.Wetenschappelijke taalstudie 175
99.Matthias de Vries 176
100.De spelling-regeling: L.A. te Winkel. Het ‘Nederlandsch Woordenboek’ 177
101.Taco Roorda als tegenstander van M. de Vries 179
102.De school van M. de Vries. Andere taalkundigen 180
103.Multatuli's invloed 181
104.Veranderingen in de woordvoorraad ten gevolge van maatschappelijke ontwikkeling. Neologismen 183
105.Vreemde invloeden. Taalzuivering 184
106.De expansie van het Nederlands buiten Europa 187
 Aantekeningen bij Hoofdstuk VII 254

 

 

[pagina 9]


 HOOFDSTUK VIII   
 Het Nederlands in België (1830 - pl.m. 1890)   
107.Onderdrukking en herleving: de Vlaamse Beweging 189
108.De zogenaamde spellingoorlog 190
109.Taal- en Letterkundige Kongressen 191
110.Gesproken en geschreven taal. Het taal-partikularisme 192
111.Letterkundige taal: Conscience en Guido Gezelle 193
112.Taalstudie 196
113.Gallicismen en germanismen. Taalzuivering 197
 Aantekeningen bij Hoofdstuk VIII 258
    
 HOOFDSTUK IX   
 De ontwikkeling in Noordnederland sedert pl.m. 1885   
114.Verbreiding v.h. alg. Nederlands. Gesproken en geschreven taal 200
115.De letterkundige taal. De Nieuwe-Gids-beweging 202
116.Veranderingen in woordvoorraad door maatsch. oorzaken 205
117.Vreemde invloeden. Taalzuivering 206
118.Vernieuwing van taalstudie en taalonderwijs. Taalzuivering 207
119.Spellingvereenvoudiging 210
 Aantekeningen bij Hoofdstuk IX 259
    
 HOOFDSTUK X   
 De ontwikkeling in Zuidnederland sedert pl.m. 1890   
120.Gesproken en geschreven taal. Verbreiding Alg. Beschaafd 212
121.De letterkundige taal. De kring van ‘Van Nu en Straks’ 215
122.Wetenschappelijke taalstudie 216
 Aantekeningen bij Hoofdstuk X 262
    
 HOOFDSTUK XI   
 Het Afrikaans   
123.Het ontstaan 218
124.Het Nederlands tijdens de Engelse kolonisatie. De overwinning van het Afrikaans op het Nederlands 219
125.De letterkundige taal 221
126.Vreemde invloeden. Taalzuivering 222
127.Taalstudie 223
 Aantekeningen bij Hoofdstuk XI 263
    
 Aantekeningen 225
 Register 265

 

 

[pagina 10]

LIJST DER ILLUSTRATIES


  Bij blz.
1.Dialectkaart Van Ginneken 16
2.Verkleinde reproductie van een Aiol-fragment 17
3.Verkleinde reproductie van een handschrift van Maerlant's Rymbijbel 32
4.Bovenhelft van een in Nederland gedrukte incunabel 33
5.Sonnet en Ballade uit de bundel van De Peoene van Mechelen 48
6.Titelblad van Joos Lambrecht's Nederlandsche Spellijnghe 49
7.Oorspronkelijke uitgave van H.L. Spieghel's Twe-spraack 64
8.Hendrik Laurensz. Spieghel 65
9.Lettergieterij van het Museum Plantijn-Moretus te Antwerpen 80
10.Titelblad van de zgn. Kilianus auctus 81
11.Afbeelding van Kiliaen 96
12.Kaart van de ondergang van het pronomen du 97
13.Titelbladzijde van Montanus' Spreeckonst 112
14.Titelblad van Sewel's Spraakkonst 113
15.Willem Sewel 128
16.Titelblad van Moonen's Spraekkunst 129
17.Arnold Moonen 132
18.Titelblad van Van Heule's Spraec-konst 133
19.Lambert Hermansz. ten Kate 140
20.Balthazar Huydecoper 141
21.Willem Bilderdijk 144
22.Matthijs Siegenbeek 145
23.Titelblad van Verlooy's Onacht der moederlyke tael 160
24.Jan Frans Willems 161
25.Ferdinand Augustijn Snellaert 176
26.Philip Marie Blommaert 177
27.Guido Gezelle 192
28.Titelblad van het Belgisch Museum 193
29.Matthijs de Vries 208
30.Lammert Allard te Winkel 209
31.Jacob Verdam 224
32.Jan te Winkel 225

 

 


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken