Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch (1622)

Informatie terzijde

Titelpagina van Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch
Afbeelding van Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken menschToon afbeelding van titelpagina van Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.97 MB)

ebook (3.73 MB)

XML (1.02 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie

Subgenre

leerdicht


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch

(1622)–Frederik de Vry–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het xlij. Capittel.
Van het Voor-hooft.

 
AEN 't aensicht is gestelt het Voor-hooft boven aen,
 
Been-achtigh, glad en rond: het welcke doet verstaen
 
Hoe het hert sy ghestelt: Het wort geacht te wesen
 
Der schaemte zit-plaets goedt, deughtsaem, eerbaer ghepresen.
 
Het Voor-hooft is om hoogh naeckt ende bloodt gestelt,
 
Waer datmen al te met oock rimpelen in telt.
 
Verthoont haer nu verblijt, nu droevigh, oock wel statigh,
 
Met graviteyt bekleet, straf, of sacht, oock wel matigh:
 
Na dat des mensches wil, en gemoet is beweeght,
 
Het Voor-hooft sich daer na also te voegen pleeght.
 
So dat het Voor-hooft is van't herte een aen-wyser,
 
Of het is hert of dweegh, van vleesch, van steen, of yser.
 
Gelijck het Voor-hooft is been-achtigh, gladt en rondt,
 
In den herboren mensch sijn Voor-hooft so doet kondt
 
Dat sijn wil en gemoet is in de deughd volstandigh,
 
Op-recht, vroom, onbeveynst, noch wrevelich noch bandigh.
 
De geestelijcke mensch sijn Voor-hooft so doet staen
 
Dat van sijn gunstigh hert dat schijnt te doen vermaen.
[pagina 227]
[p. 227]
 
Sijn Voor-hooft is altijdt verciert met schaemte eerlijck,
 
Stijf-sinnigh nimmermeer, maer buygsaem ende leerlijck:
 
En sal voor synen God ootmoedigh en verblijt,
 
En voor sijn even mensch eerbiedigh sijn altijdt,
 
End' worden sedigh, stil, met schaemte rood om-vangen,
 
Niet alleen als hy selfs daer struyckelt op zijn gangen,
 
Maer oock als hy den val sijns even mensches siet.
 
Hy schaemt sich voor het geen des Heeren wet verbiedt.
 
Hy pooght sijn Voor-hooft wel voorsichtigh so te voegen,
 
Dat elck sijn Voor-hooft mach aen-schouwen met genoegen.
 
Want de Geest'lijcke mensch sijn Voor-hooft lieflijck staet,
 
Verthoont sijn vroom gemoet met een seer bly gelaet:
 
Hy heyligh, eerbaer, bly sijn Voor-hooft pooght te dragen,
 
Om God, en daer na oock den menschen te behagen.
 
Het Voor-hooft van den mensch, den mensche dan vermaent
 
Dat hy niet en moet sijn stijf-sinnigh en verwaent.
 
Men leest in Godes woordt dat God de Heer almachtigh
 
Is over Israël geweest daer over klachtigh.
 
Ick wete dat ghy hebt een koper aengesicht, Ga naar margenoot+
 
Een Voor-hooft onbeschaemt: gelijck een hoer so licht,
 
Het gantsche Israël heeft hoofden hert, stijf-sinnigh,
 
Daer-om haer dreyghde God te straffen oock seer vinnigh:
 
En seyd tot den persoon dien hy hadde belast
 
Te plagen Israël, Jerusalem aen-tast;
 
Maer tekent my eerst uyt aen 't Voor-hooft al de lieden, Ga naar margenoot+
 
Die suchten over 't quaet dat sy daer sien geschieden;
 
End' niemandt dan en spaert: maer door de Stad heen gaet,
 
Verschoonet niemand daer: verworget ende slaet,
 
Hy sy dan iongh of out, den Maeghden, Kind'ren, Vrouwen,
 
Verschoont niet, doodt haer al; maer wilt u hant onthouwen
 
Van die getekent sijn, wilt die niet roeren aen:
 
Dan van mijn heylichdom beginnen sult te slaen.
[pagina 228]
[p. 228]
 
Dit zijn wel klachten groot, gedreyghde sware plagen,
 
Want God geen Voor-hooft hert als kooper wil verdragen.
 
Dit gaet dan aen die geen die hert van Voor-hooft zijn,
 
Ons oock, die Godt de Heer so menigen termijn
 
Seer helder vroegh en laet zijn woord heeft doen verkonden,
 
En noch niet zijn beweeght te doen af-stand van sonden;
 
Van sonden groot en veel; waer van oock word gemaeckt
 
Gewoonte; soo dat ons Gods woord aen 't hert niet raeckt.
 
Soo wy dan na Gods woord voort-aen niet beter hooren,
 
Soo sal tot ons verderf oock branden Godes tooren.
 
Maer de Heer sal alleen verschoonen, tot zijn eer,
 
Dien 't herte word beweeght, en nemen een af-keer
 
Van al wat sondigh is, die suchten en haer schamen,
 
Daer over dat zy sien veel grouwelen end' blamen.
 
Gelijck de Mensch niet moet in sonden zijn verwert,
 
End' sonder schaemte zijn met een Voor-hooft seer hert:
 
Hy aen zijn Voor-hooft oock het teken niet moet dragen
 
Ga naar margenoot+Van't Roomsche Beest verwoed; want God die salse plagen
 
Die op haer Voor-hooft gaen beschreven met den naem
 
Van't groote Babylon, de Moeder seer grousaem
 
Van alle hoererij en grouwelen der aerden:
 
Dat is, die het geloof en Leere valsch aen-vaerden
 
Van't Pausdom: want de Paus heeft boven alle macht
 
Zijn stoel, door tyranni, verheven en gebracht,
 
Oock boven Godes woord; en laet hem als Godt eeren,
 
Alleen wat hy begaept, als waerheyd, moet-men leeren.
 
Hy is die Anti-Christ, wiens val al is voor-seyd,
 
Hy vrijd sich van't verderf die hem van't Pausdom scheyd.
 
Want wie dit Beest aen-bidt, dien sal de Heer in-schincken
 
De wijn zijns gramschap swaer, en hem die doen uyt drincken;
 
Met solpher ende vier gepynight worden swaer
 
Voor den Engelen Gods, en voor het Lam, voorwaer,
[pagina 229]
[p. 229]
 
De roock van haer torment sal op-gaen ende styghen
 
Eeuwighlijck en altijd; zy sullen oock verkrygen
 
Geen ruste dagh noch nacht die dit Beest bidden aen,
 
Het teken van zijn naem aen haer Voor-hooft ontfaen:
 
Maer die het teken Gods des Vaders is geschreven
 
Aen haer Voor-hooft; dat is, die haer oprecht begeven Ga naar margenoot+
 
Tot Christi ware Kerck, om Godt den Heer aldaer
 
Te dienen na zijn woord met de verkoren schaer;
 
Dien sal het Lam behoen en voor 't verderf bewaren,
 
En sullen na-maels oock als trouwe Gods Dienaren Ga naar margenoot+
 
In't Hemels hooge hof voor Gods, en des Lams Throon
 
Zijn aengesichte zien, oock sal zijn naem seer schoon
 
Aen haer Voor-hoofden zijn, daer sal geen nacht meer wesen;
 
Haer keerse is het Lam, de klaerheyd Gods gepresen
 
Haer sal verlichten klaer in voller heerlijckheyd,
 
En sullen met het Lam in alle eeuwigheyd
 
Regneren; want het Lam haer tranen af sal veghen,
 
En stellen in het Rijck dat hy haer heeft verkreghen.
 
Gelijck als David heeft den Goliath gevelt
 
Aen 't Voor-hooft met een steen, so heeft oock met gewelt
 
Van duyvel, dood en hel verbroken, door zijn krachten, Ga naar margenoot+
 
Het Lam Gods, welcke was van des Davids geslachten,
 
Die daer den ouden slang vermorseld heeft het hooft
 
Den doot, haer prickel scherp, de sonde oock berooft,
 
En heeft ons so bevrijd van den vloeck, van't verderven, Ga naar margenoot+
 
Van den eeuwigen dood, die ons toe-quam te sterven.
 
Op dat wy Godt den Heer, het Lam ons Middelaer,
 
Met den Heylighen Geest gewilligh en danckbaer
 
Souden daer voor altijd dienen, na zijn begeeren,
 
In ware heyligheyd, en ons tot hem bekeeren
 
Van alle sonden boos, waen-geloof obstinaet,
 
Vander afgoderij, en superstici quaet
[pagina 230]
[p. 230]
 
Af-staen; en ons geloof op Christum alleen bouwen,
 
En ons geloove waer belyden in't aen-schouwen
 
Ga naar margenoot+Van het verkeert geslacht der wereld openbaer,
 
Vrymoedigh, sonder schaemt, of vreese van't beswaer;
 
Het welck de werelt dreyght, haer die Gods naem belyden:
 
Ja ons verblyden als men daer-om komt in lyden.
 
Daer-om, o Christen Mensch! geen koper Voor-hooft draegt,
 
Bekent u schult voor God, u dwaesheyd self beklaegt:
 
Dat men aen de gedaent' van u Voor-hooft mach speuren
 
Hoe dat u hert bedroeft daer over is vol treuren,
 
Dat ghy hebt uwen God, ja uwen Vader goet,
 
En uwen Heyland trouw, met uwen Trooster soet
 
Bedroeft door sonden veel, verstoort door u misdaden;
 
Bekeert u, en voort-aen u wyser wilt beraden:
 
En neemt een opset vast geen dwaesheyd meer te doen,
 
Maer u voor sond en schand, voor ondeught wilt verhoen;
 
Godsaligheyd betracht, wilt tot u Heyland vlieden
 
Door een vruchtbaer geloof; en dan sal het geschieden
 
Dat de Heylige Geest in u hert en gemoed
 
Sal scheppen door zijn kracht een waer gevoelen soet
 
Van de vergiffenis van alle uwe sonden;
 
Waer voor ghy Godes lof dan danckbaer sult verkonden:
 
Waer door u Voor-hooft sal verthoonen, seer verblijt,
 
Den troost en vreughde groot, daer-mede dat ghy zijt
 
Vervult in u gemoed: daer-om wilt u begeven
 
Met vreught tot alle deught, met een Voor-hooft verheven
 
Belyden Christi naem vry-moedigh, na zijn woort.
 
Maer u Voor-hooft voor al wild glad en rond bewaren,
 
En door gewoonte quaed geen rimpelen vergaren:
 
Dat is, u niet gewent tot sonde en ondeught,
 
Maer die gewoonte boos verwerpt soo veel ghy meught.
[pagina 231]
[p. 231]
 
En laet de oude haet u Voor-hooft niet doen ployen,
 
Maer toorne, haet en nijd wilt uyt u herte royen.
 
Want wie hem daer toe went, of uyt gewoonte pleeght
 
De ondeught; alle deught hy uyt zijn herte veeght.
 
Daer-om, o Christen Mensch! laet die gewoonte varen,
 
Want die verhert het hert, in sonden doet beswaren
 
Den Mensch in zijn gemoed wanneer hy is in noot,
 
Ja den mensch self verdoemt ter ure van zijn doot:
 
Want een God-saligh hert het Voor-hooft staet bly-moedigh,
 
En leeft, door het geloof, in deughden over-vloedigh.

margenoot+
Esa. 48. 4
Ierem. 3:3
Ezech. 3. 7
margenoot+
Ezech. 9:4
margenoot+
Apoc. 14:9.
margenoot+
Apoc. 7:3.
margenoot+
Apoc. 22:4.
margenoot+
1. Cor. 15:57
margenoot+
Gala. 3:13.
margenoot+
Mat. 8:38.
Luce 9:28.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken