De oerwinning fan Bjinse Houtsma

[p. 74]

Twa nylonknibbels

Hy hie de ûnbekende hannelsreizger mei tekenjende bysûnderheden opdrave litten en fuortdaliks ek mar de fergetten tas yn ien muoite troch. Der wie sasear gjin haast by, der sieten mar twa boeken yn en in skrift. De lju soene him dêr wol goed bewarje, hy soe oars moarn de konsiërge efkes skilje. En Wypkje naam it allegear yn folslein betrouwen oan, al hie se dan yn 'e ûngerêstens sitten oer syn lang weibliuwen. Oan syn skuon koe se as se wold hie, dan noch sjen, dat er in ein, fan 'e trijesprong ôf, troch de puozzen fan 'e púndyk boksele hie. Mar dat bewiis wie net iens nedich.

En doe moast er fierder boartsje - oeral en altyd op syn iepenst wêze, har yn 't fizier hâlde, tekens waarnimme, oft se fermoedens hie, of fertriet om dingen. Mar hy murk neat, se bleau deselde, wat stadich, gau wurch, soms justjes better, mei lokkige eagen allinne as it om Jisse gyng. Hy betocht ynienen, it wie op 'e kop ôf twa jier lyn, dat it earste bern, it famke, nei it grêfke brocht wie. In oantinken om by te janken. Wypkje wist dat, dy wie ûnfeilber yn datums, mar se ferburch it fertriet, se sleat it yn harsels op, naam it mei yn de lome bewegings fan har lichem. Stom, deselde jûn dat hy B sein hie, B dien hie! Gefoelleaze rotstreek. Mar hy hie der earlik net om tocht, en it wie de fraach oft er it litten hie, hied er der àl om tocht. It fleis is mar swak.

Want dit hie de B west en dêr bleau it fansels net by. Hy hie, platwei sein, de smaak te pakken. Hy koe net werom, ek om hàr net, om Lutske. Sij hie har eigen fertriet kwyt te wurden, dy bittere rotsmaak om dy direkteur - Shell of

[p. 75]

Unilever, wat it dan mar wie - en it middel dêrta wie hỳ. En as hỳ it net wie, dan foel se yn 'e grypske kloeren fan dy Bjinse Houtsma, en wat dan? Hy soe fersmoare yn jaloersens.

No, dy Lutske doarst wol wat oan. De oare moarns ûnder de earste lesoere, wa stie dêr yn 'e skoalgong, foar it rútsje fan syn lokaal, dat er har justjes sjen koe? Dêr wie de tas wer. Se striele fan libbensnocht en enerzjy, en hy mar yn 'e rats sitte, dat de bern wat bysûnders fernimme soene.

Mar goedbesjoen, wêrom soene je net deagewoan dwaan en in tas werombringe dy't it dochs op 't lêst ek net helpe koe dat syn baas oare dingen oan 'e holle hie? En wêrom soene dy skoalbern dêr wat fan tinke? Op syn heechsten koene se heard hawwe fan master syn muzykstik en juffer Westra har sjongen dêryn, hoe giet soks op sa'n doarp, en dat wie dan al it aldermeaste. En wêrom soe Wypkje it sjoen hawwe dat er samar op in bleate moarntiid yn it stofsûgerskoft besite krige oan 'e skoalle fan in blauwe folkswein mei in aardige juffer? En wat dàn noch? It hie ommers mei dy solo te meitsjen. In noat te heech of te leech notearre. Of in boek dat se him te lien brocht. Of in oar leagentsje by de noas lâns, dêr rekket men yn behurde, dat giet samar fansels. Mar hy makke it praatsje op 'e gong net te lang, net langer as nedich wie oangeande dy tas. Hy wie ek wat stroef, en bleu tagelyk. Sok in barren by ljochtskyndei, dat wie dochs wer oars as yn 'e feilige oerkoepeling fan Mercedes of VW. En de oare jûns soene se elkoar dochs sjen, op 'e sjongrepetysje. En se weau ûnbeskamsum nei de skoalbern en lake mei har hiele rykdom oan toskwurk. En doe stoep dat tiktik wer ta de gong út, mei in lyts fleachje matin de paris, dat it tsjin de krytlucht net lang úthâlde soe. En hy seach har nei, hoe't har sierlik skonkespul ûnder de koarte rôk en

[p. 76]

dy wer ûnder it koart sportjaske triptrip op nullehakken de stoepe delgyng, efkes wat wynfang yn dy rôk, in stikje bleat, in skym fan wat 'foundation' skynt te hjitten, in bûgen fan twa nylonknibbels troch in portier, in wiuwende hân ta ôfskie, ensafuorthinne. Kwestje fan in heale minút. Mar dy heale minút wie genôch om in fjoer yn him te ûntstekken, dêr't gjin dwêstensein oan wie. Ferdomme, ferdomme.

En dy deis fierder rûn er om yn in berûzing. Hy koe gjin oarderlik tinken beneikomme, syn brein wie breinroer, yn opstân, syn lichem stie yn 'e lôge. Hy mijde Wypkje, hy koe syn fjoer net flamje litte by har útdôve pitsje, har koelens, by har stadichheid, har pielerij, har gegriem sis mar. Brij, sûpenmoallenbrij, fansels justjes sangerich. Wat ek al in fantasij: hjoed sûpenmoallenbrij, moarn fanyljefla - sûpenmoallen - fanyljefla - ierpels mei slaad - moarn ierpels mei apelsmots en sa bar om bar, - às der netris in kear taaie blomkoalstronken op 'e karre leine, of yn 't winterskoft ris in kear rapen of biten. En it iten berêden draafde er suver nei boppen om dêr wat foar it rút te sitten mei in Dúts literatuerboek en in kop fol Lutske. Hy wist wol dat dy him ferrifele, him foar de kroade ried, him brûkte ta har ferfeling en har rehabilitaasje. Mar hy woe net oars. Hy woe ferrifele wurde, foar de kroade riden, misbrûkt. Hy woe ferlakt wurde. Hy wòe yn dizze frou, dizze perfekt boude en fernimstich bebeitele brok erotyk ferdrinke en fergean. Pompe èn fersûpe! Hy hie omsichtich de tas, yn in stik pakpapier berôle, nei boppen slûke. Dy wie no dus wer op syn basis, mar Wypkje moast dat net witte, dy soe freegje kinne (mar fansels frege se it net) hoe't er dy dêr sa gau krige hie. Hy pakte de boeken der út en fûn in brief. In brief ferjamme. In brief skreaun by nacht en ûntiid fan in moaie frou dy't dus de kop fol Hindrik Visser hie. In brief mei in foto der yn. In foto om yn te biten.

[p. 77]

In fotozjenyk pronkjuwiel op grutkerrelich papier, kompleet mei geheimsinnich tsjinljocht yn it kroeshier fan 'e nekke, mei skaadfal yn 'e eagen (stiene dy no wier te ticht by inoar?), mei in skaadfal op 'e boppelippe en dy glim, dy mysterieuze, fiere, ynfierene glim fan har. En ûnderoan in ferwizing nei alle Hearlikheden dy't it Heechliet útstalt. Myn God.

Mar pas op, oan kant dat spul. Yn in laad mei in kaai, kaai yn 'e bûs. Mar earst dat brief lêze, de wurden opfrette, fan it 'Leave H.' oant en mei 'it alderleafste fan Lutske' ta, en dêr tuskentroch - o frouljusfernimstichheid - in sinspiling op in út elkoar gean - dit koe net goedkomme - hy gyng der sa oan - moast ophâlde - goed begripe om hìm. Sij wist wêr't se him krije koe: krekt wêr't er wêze woe. Mar oppasse mei dat brief en dy foto! Op bledside hûndert en safolle fan Jadassohn - dêr soe se gjin brieven en gjin foto's sykje, en dêr stie krekt dat kwinteprobleem fan syn kantate behannele - symboalys mocht soks hjitte. En doe dus de tas sels noch efter 't slot, teminsten ûnder yn in laad, dêr't se dochs net sykje soe. Hoe soe se no ek om dy tas sykje? Dy tas wìe der net.

En dêr siet er dan, de kop gûnzjend fan ferealens, de hannen triljend fan spanning en ûnrêst.