Vaderlandsche historie. Deel 6

VII. Toerusting ter zee, in Holland.

De Veldtogt in de Nederlanden liep dus gelukkig genoeg ten einde. Midlerwyl, was men, in Holland, het gantsche jaar, bezig geweest, om middelen te beraamen en in 't werk te stellen, tot beveiliging der Zeevaart

[p. 19]

en Visscherye. De Landvoogd hadt den Staaten, al in den aanvang des jaars, doen aanzeggen, dat zy eenige Oorlogschepen in zee moesten brengen, alzo de Franschen gereedschap maakten, om het Bestand te schenden. De Staaten draalden lang, eer zy hiertoe besluiten konden, begeerende, dat de kosten, of uit de ingewilligde Beden gevonden, of ten minsten, ook gedeeltelyk, door de andere Nederlanden, gedraagen werden. Zy⁺ vertoonden den Koning 's Lands armoede, veroorzaakt, door de tegenwoordige duurte der Graanen^(v), die, in 't voorjaar, zo groot was, dat een last Rogge honderdenzestien goudguldens gelden moest, en die van Enkhuizen aan die van Hoorn drie lasten Tarwe weigerden, om welken, eenige Heeren uit de Regeering waren komen verzoeken^(w). Doch alzo de Staaten wel zagen, dat de Zeevaart diende beveiligd te worden, beslooten zy, tien schepen uit te rusten, indien de Koning hun vyfentwintigduizend guldens, tot de kosten, benevens alle de schepen, die in Zeeland onttakeld lagen, wilde toestaan^(x). Doch Filips hadt hier geene ooren naar. Hy deedt hun eenen staat voorleggen, van de kosten op de uitrusting van tien schepen, die twee-endertigduizendtweehonderdvier guldens en tien stuivers ter maand beliepen. Van deeze schepen wilde hy 'er vyfleveren, en nog vyfentwintigduizend guldens daarenboven, mids dat de Staaten de andere vyf

+ Duurte der Graanen.

(v) Resol. Holl. 23 Febr. 8 Maart 1557. bl. 1, 9.

(w) Brandt Enkh. bl. 81.

(x) Resol. Holl. 16 April 1557. bl. 34.

[p. 20]

schepen in zee bragten, en de gantsche Vloot, drie maanden lang, onderhielden^(y). Doch 's Konings voorslag vondt ook geenen ingang. Men begreep nogtans de noodzaaklykheid van 't beveiligen der Zeevaart zo klaar, dat de Staaten met Amsterdam overeenkwamen, om, aldaar en in de Watersteden, zes Oorlogschepen, bemand met omtrent vyfhonderd koppen, in zee te brengen, en drie maanden te doen onderhouden, mids daartoe negentienduizend guldens, uit 's Lands kasse, betaalende^(z). Voorts, zogt men die van Friesland te beweegen, om, insgelyks, twee of drie schepen uit te rusten. Doch deezen verschoonden zig, op hunne armoede^(a). De Hollandsche Vloot geraakte dan in zee, en werdt, inzonderheid, gebruikt, om de Graanschepen, die uit de Oostzee verwagt werden, te beveiligen. Ook kwamen de meesten hier, in den Zomer, behouden aan; waardoor de duurte van 't Kooren ophieldt^(b). Tot beveiliging der Haringvisscherye, werden ook eenige schepen in zee gebragt. De Koning droeg tienduizend guldens in de kosten. Het overige werdt, volgens gewoonte, gevonden, uit een lastgeld op den Haring^(c).

(y) Resol. Holl. 27 April 1557. bl. 38, 40.

(z) Resol. Holl. 3 May 1557. bl. 46.

(a) Missiven van den 5 en 21 May 1557. in de Resol. van Holl. bl. 47, 61.

(b) Bor I. Boek, bl. 11 [15].

(c) Resol. Holl. 23 July 1557. 22 Juny 1558. bl. 70, 35. Brandt Enkh. bl. 80.