Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Goud]

GOUD, z.n., o., des gouds, of van het goud; zonder meerv. Het zuiverste, kostbaarste, en edelste metaal. Fijn, digt, zuiver, onvervalscht goud. Goud smelten. Het is al geen goud, dat er blinkt, schijn bedriegt. De morgenstond heeft goud in den mond, met den morgenstond optestaan en aan den arbeid te beginnen, is zeer voordeelig. Mijn vriend is zoo trouw, als goud, op zijne trouw kan ik mij verlaten. Hij is met geen goud optewegen, men kan deszelfs waarde niet genoeg schatten. - Een man, die door en door goedaardig is, heet een man zoo goed, als goud. Het wordt ook genomen voor goudgeld, gemunt goud: men krijgt geen goud meer te zien. Eene ton gouds, honderd duizend guldens. Voords allerlei dingen, uit goud gemaakt: het was niets, dan goud, dat in zijn paleis blonk. Gouden kleur: het goud van den hals eener duif. - Vederen, met uijtgegravenen geluwen goude. Bybelv. De Dichters gebruiken goud, figuurlijk, voor de stralen der zon:

‘De Dichtvorst liet zijn reijen,

‘In 't stralend goudt van zijne Zonn'

‘Zich koestren en vermeijen. Smits.

[p. 199]

Voor den glans der sterren:

‘'k Zucht na een zaal, die 't kristalijnen

‘Gewelf, met vlammende robijnen,

‘En eeuwig blinkend sterre-goud

‘Bezaaid, enz. Decker.

Voor het rijpe graan: 't vet der klai met gout belaên. Poot. Van hier het onverbuigbare bijv. naamw. gouden. Een gouden gedenkpenning. Goudenregen, een heester. Iemand gouden bergen beloven, groote dingen beloven, welken men zelden nakomt. Zamenstell.: goudader, goudberg, goudbeurs, goudbloem, goudbrasem, gouddraad, goudgeel, goudgeld, goudgewigt, goudglid, goudgroef, goudgulden, een geldstuk van agt en twintig stuivers, goudkever, goudklomp, goudkust, goudlaken, goudlakensch: goudlakensche fazanten - goudleer, goudmijn, goudmunt, goudschuim, goudslager, goudsmid, goudsteen, goudtrekker, goudverw, goudvink, goudvinger, anders ringvinger, goudvisch, goudvlieg, goudworm, een blinkende worm, anders glimworm, goudwortel, eene plant, goudzand, goudzucht (auri sacra fames) - goudzuiger, een uitzuiper van het volk, enz.

Goud, bij Kero cold, Otfrid. gold, Willer. guold, hoogd. Gold, angels. gold, eng. gold, deen. guld, zw. gull, Ulphil. gulths, bij de krimsche Tartaren goltz, pool. zloto. Martin. leidt het af van geel, of, met het woord geld, van gelden, omdat men, reeds van ouds, de waarde der dingen, daarnaar bepaalde.