Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Ijs]

IJS, z.n., o., van het ijs; zonder meerv. Bevrozen water. Er is ijs in den put. Eene ijsbaan: zij ontmoetten elkander op het ijs. - Hij staat op glad ijs, is in gevaar, de voorspoed zal hem doen vallen. Beslagen ten ijs komen, zie beslaan. Hij heeft het ijs gebroken, hij heeft de eerste hinderpalen weggenomen. J. Cats vergelijkt zeer eigenaardig den mensch, en alle aardsche grootheid, bij ijs van eene nacht:

[p. 351]

 

Eilaes! de mensch en alle pracht

 

En is maer ijs van eene nacht.

Van hier het onz. w. ijzen, eene bijt, uit voorzorg tegen brand, in het ijs maken. Zamenst.: ijsbaan, ijsbeer, ijsbreker, een zwaar vaartuig, om het ijs te breken, ijsdam, ijsgang, stroomend ijs, ijskegel, ijskelder, ijskoud, zonder trappen van vergrooting - ijskrap, ijsschol, ijsschots, ijsslede, ijsspoor, ijsvogel, ijszee, enz.

IJs, hoogd. Eis, neders. is, deen. iis, zw. is, angels. is, isa, Notk. is, eng. ice. Het is onzeker, of dit woord afstamme van het neders. aisen, esen, bij ons ijzen, eizen, koud van schrik worden, omdat de aanraking van het ijs waarlijk eene trilling veroorzaakt. Althands, wij weten, tot hiertoe, niets beters.