Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Kroes]

KROES, z.n., m., van den kroes; meerv. kroezen. Beker: met zijnen platten kroes. Vond. Schenk ons elk een' grooten kroes vol mê. Poot. Elders eene maat van eenige natte waren, eene kan, of twee mengelen: twee kroes melk. Een kroes bier - jenever - brandewijn. Een aarden vat, om metalen te smelten: zilver in eenen kroes smelten. Om de gedaante van eenen kroes geeft men ook dien naam aan den vuurmond van eenen brandenden berg, in hedendaagsche schriften krater (het lat. crater, een groote beker, welk woord Plinius van den

[p. 617]

mond des Etna's bezigt, gelijk Diog. Laertius het grieksche ϰρατηρ) geheten. Zoo zingt Trip: de lava van Vesuvius, ontsprongen uit zijn' geborsten kroes, enz. Zamenst.: smeltkroes.

Kroes, fr. cruche, neders. kroos, eng. cruse, deen. kruus, zw. krus, pool. kruz, finl. kruus, middeleeuw. cruselinum, crusolium, waarmede het gr. ϰρωσσος, eene aarden kruik, zeer vele overeenkomst heeft. Het schijnt van denzelfden stam als krom, kruk, kroeg, kruik te zijn. Het denkbeeld van kromte is reeds in het hebr. קרם.