Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Kruin]

KRUIN, z.n., vr., der, of van de kruin; meerv. kruinen. De eerste beteekenis dezes woords schijnt die van eenen ronden kring te wezen, overeenkomende met het wallis. crwnn, cren, ijsl. cruin, rond, en uit eene bron, met kroon, lat. corona, voordgevloeid te zijn. Die eerste beteekenis kan men nog vinden in de kruin van sommige roomsche Geestelijken, wier hoofd zoo geschoren wordt, dat er een kring, door de blijvende haarstrook, gevormd wordt. Men noemt dat, daarom, in het fr. ook la couronne, de kroon. Van hier is het woord overgegaan, om den hoofdschedel uittedrukken: geen hair gaat van uw kruin verloren. Raesfeld.

[p. 628]

Het hoofd in het gemeen: daer paste hem der dichtren lauwerkroon om zijne kruin. Vollenhove. Het schort hem in de kruin, het loopt met hem door. Hij kan dat niet in zijne kruin krijgen, niet begrijpen. Voords bedienen Dichters zich van dit woord, om het uitstekende toppunt, het bovenste deel van iets aanteduiden. Zie hier eenige voorbeelden: op de kruin van 't ravelijn. Hooft. De kruin des westertorens. Vond. De kruin des bergs. Voor stadsgebouwen: van Nisaes hooge kruin. Vond. Voor wouden op den top der bergen: de bergen van hunn' kruin berooven. Hooft. Voor de oppervlakte der zee: zomtijdts doe ik zuchten den zeeman, die te trots mijn blaeuwe kruijn bezeyldt. Rodenb. Voor de kim der morgenwolken: scharp uchtens goude kruin in 't oosten schittert. Hooft. En meer andere voorbeelden. Eindelijk wordt het voor den ganschen persoon genomen: verachten de baerden, en prijsen geschoren kruinen. Rodenb.; bij welken ook een bijv. n. gekruind voorkomt: rond gekruinde bomen. Zamenst.: kruinpunt, (kruinstip bij Hooft) het zenith bij de Hemelloopkundigen genaamd, - kruinscheren.