Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Lood]

LOOD, z.n., o., des loods, of van het lood; meerv. looden. Een bekend zwaar metaal; zonder meerv.: lood gieten - smelten. Zoo zwaar als lood. Zwaarte: hij heeft lood in den aars, hij weegt zeer zwaar. Dat van lood gemaakt is; met een meerv, als een looden merk aan lakens enz.: het lood is geschonden. Dieplood: toen op 't bevel des schippers het loot geworpen was. Bogaart. Paslood: die muur staat wel in het lood. Een looden kogel: hoewel hem een loodt zwaarlijk in de lenden quetste. Hooft. Vogels, neergetogen met een loot. Poot. Iemand een lood schenken, hem met het lood treffen. Hij heeft het lood al in de billen, hij heeft het spek al weg. Een gewigt aan een uurwerk: de looden opwinden. Een twee en dertigste deel van een pond: zeven lood zijde.

[p. 769]

Verkleinw. loodje, een stukje gemerkt lood: een loodje voor den postwagen - den schouwburg - de kajuit. Hij moet het loodje schieten, hij moet in het verschot zijn. - Het loodje leggen, schade lijden. Ik zal er nog een loodje opleggen, ik zal de zaak nog meer bezwaren. Van hier loodachtig, loodig, zwaar. Zamenstell.: dieplood, meetlood, paslood, peillood, potlood, schietlood, staallood, werplood, zinklood. - Loodgieter, loodgieterij, loodlepel, loodlijn, lijn, die aan het dieplood vast is, loodmetaal, loodmijn, loodregt, loodschuim, loodverw, loodverwig, loodwit, loodwitmaker, loodwitmakerij. Het woord schijnt, oorsprongelijk, zwaar te beduiden, en tot laden, last te behooren. Elke last, zwaarte, heet, in het eng., load.