Nederduitsch taalkundig woordenboek. T-U. V

[Ver]

VER, bijv. n. en bijw., verder, verst. Bij Kil. en anderen, ook verre, varre en verde. Als bijw., in eene groote verwijdering, op eenen grooten afstand: drijft verde van dit graf het quistich dertel wijf. van Hass. Hij sal hem schelden, so sal hij verre wechvlieden. Bijbelv. Ik schikte een weinig verder van hem af. Hij zit het verste van ons. Ook, overdragtelijk, van dingen, die door eene groote tijdruimte verwijderd zijn: ghij, die den boosen dach verre stellet. En van evenveel welke andere zedelijke verwijdering: zo verr' als 't oost van 't westen is gelegen, zo verr' doet God, die rijke bron van zegen, ons misdrijf weg. L.D.S.P. Van verre is van op eenen grooten zedelijken, of anderen, afstand: ô Heere! waerom staet gij van verre? Bijbelv. Iets van verre beschouwen. Verre siende, is, bij Kil., dingen ziende, die zich op eenen grooten afstand van plaats, of tijd, bevinden. Tever, veel te ver, al te ver, is, op eenen al te grooten, of veel te grooten, afstand. Ver beneden, boven, buiten, enz., is op eenen grooten afstand beneden, boven, buiten, enz.: ver beneden zijne waardigheid geplaatst. Ver boven oude en jonge wijzen. Vond. Soms wordt de afstand door een bijgevoegd naamw. bepaald: geen mijlen verre in 's weerelts zee. Vond. Het ligt nog drie uren verder. Eenige weken verder in het jaar. Hier wordt de grootte, of kleinte, van den afstand door weken, uren en mijlen aangeduid, en beteekent verder

[p. 90]

wel op eenen meerderen afstand van een ondersteld punt, maar ver enkel op zulken of zulken afstand van hetzelve. En eveneens is het met ver gelegen in: hoe ver waart gij gegaan? Hij is zoo ver gevorderd. Dus verde wij met lust en vree gekomen zijn. v. Hass. Voor so vele mij de Heere dus verre gesegent heeft. Bijbelv. Tot dus ver heeft hij mij wel gediend. In zoo ver ik op hem vertrouwen kan. Voor zoo ver mij zulks behagen zal. Voorts is het hier- of daar in niet ver brengen, daarin geene groote vorderingen maken. Iets verre weg gooijen, zich daarvan heel vreemd houden. Verre van iemand doen, is, in den Statenbijbel, van hem verwijderen, vervreemden: ghij hebt vrient ende metgeselle verre van mij gedaen. Verre van iemand gaen, is, zich zelven van hem verwijderen: hoe veel te meer gaen sijne vrienden verre van hem. Bijbelv. Dezelfde beteekenis heeft verre wijcken, aldaar op meer dan eene plaats. Verre wechdoen, is, er geheel verbannen: indiender ondeucht in uwe hant is, doet die verrewech. Verder is nog langer: daaraan was niet verder te denken. Nog al meer: wat wilt gij verder van mij? Voor het overige: verder, staat te weten. Ik heb verder besloten. Zamenstell.: veraf, verafgelegen, verafgelegenheid, vergelegen, vergelegenheid, verrekijker, veruitgebreid, veruitgestrekt, veruitziend, verziend, verzigt, enz. Als bijv. n. is verre op eenen grooten afstand geplaatst, sterk verwijderd: het moet uit verren lande komen, als het behagen zal. So bleven sij staen in eene verre plaetse. Bijbelv., waar sich verre bouden zich verwijderd houden, sich verre maken, zich verwijderen, en verre zijn, verwijderd zijn, beteekent. Voorts is bijzonderlijk, dat zij verre, en het zij verre, daar en elders eene uitroeping, waarbij men wenscht dat iets geene plaats grijpen moge: het zij verre, dat ik zulks doe! Dat zij verre! ghij en sult niet sterven. Bijbelv. Eveneens is het gelegen met: dat zij verre van mij, ons, enz. Dat late mijn Godt verre van mij zijn, van sulcks te doen! Bijbelv. Verre van mij alle zoodanig bedrog! Maar in: verre van u te vervolgen, bemin ik u, wordt zijnde achter verre verzwegen. Ver van den regten weg, is, het spoor geheel bijster. Een verre neef, is, zoodanig een, aan wien men door geene naauwe betrekkingen van bloed-

[p. 91]

verwantschap verbonden is, de verre toekomst beduidt het gene de tijd lang na zeker tijdstip voortbrengen, of baren, zal. Verre uitzigten zijn uitzigten over veraf zijnde gebeurtenissen; maar een ver uitzigt is ook eigenlijk een onbeperkt en verreikend: men heeft van dien berg een rer uitzigt. Overigens is verder meermalen voortdurend, volgend: alle verdere overwegingen. Ik ontweek hunne verdere vragen. Van hier verheid, verte.

Ver, verre, varre, verde, neders. feer, ferr, fern, feeren, feern, opperd. ferren, fers, fer, Kero fer, fern, Ottfrid. ferro, ferron, Ulphil. fairra, zweed. fjarran, fjarre, fjar, vries. fier, angels. feor, eng. far, hoogd. fern, is verwant aan het gr. πορρω, lat. porro, aan ons voor en voort, aan het onscheidbare voorzetsel ver, en aan varen, van welk alles de beteekenis uit den klank voortgesproten is.