It ferset

[p. 205]

IV Opbetterje

[p. 206]

1

Fjouwer dagen letter, op snein, sitte Ina en ik wer op 'e krisisôfdieling. De nije wike is yngongen. Syn hannen binn' klomsk. De útslach fan it ûndersyk is der noch net. Yn 'e húskeamer is in ferpleechster dwaande om him in skaaltsje giele fla ta te krijen. In grize man sit wyld meneuveljend yn himsels te praten. Foar it finster stiet in spjochtich froutsje mei it jiskewite hier yn in sturt. Se ropt: ‘Sjuch, sjuch, dêr is er wer.’ Troch it blêdeguod op it beton skarrelt in boumantsjewipsturt. ‘Sjuchst wol? Dy lytse bysfeint.’

Se wiuwt nei it fûgeltsje.

Wy nimme ús heit mei en ik leppelje him de oare helte deryn.

Syn ferhaal is werom.

‘Oft ik mei woe nei de gearkomste, justerjûne. No ja, fuort mar, al wist ik net wêr't it om gong. Sitte se dêr mei har allen yn 'e herne fan dy seal foar in sketterjende kykkast. Der wiene mear dy't fregen: “Wat sil dit?” Mar dat ding bleau oan, koest dy gewoan net fersteanber meitsje. Lieding wie der net. Ik ha in suster roppen en dy hat my wer op bêd brocht. Wat in organisaasje.’

‘Dy seal, wiene wy dêr niiskrekt? Dat wie de húskeamer,’ seit Ina.

‘De watte? Húskeamer? Dy kantine? Besykje se mei sa'n wurd te berikken dat wy ús hjir thúsfiele sille? No, nim fan my oan fanke, wa't him hjir thúsfielt, dy is in hiel ein fan hûs.’

Hy eaget, al hoe meager ek, wat better. Knipt en skeard. Sûnder bril makket syn gesicht nammers de yndruk fan kwetsbere oerjefte, ek al hie er al in moanne dy fan mem op, mei de benijde glêzen. Foar it sicht makket it neat út.

Ik freegje wat er no krekt sjocht. Hy neamt op:

‘Ljocht, it kezyn, in read dak, strûkeguod... Mear net.’

Boumantsjewipsturten besteane net mear foar him. It falt my lykwols noch ta.

Hy hat in minne nacht hân. Kâld en ûngedien.

[p. 207]

‘Ik kin gjin waarmte fêsthâlde.’

De ekstra tekken bleau te lang út. Ina stekt har hân ûnder it lekken. Se krikt derfan.

‘Dy fuotten binn' nóch iiskâld. Miskien is der gjin goeie trochgong foar it bloed. Dit kin sa net.’ Se massearret se waarm. Hy fynt it dúdlik noflik.

‘Ina moast hjir mar bliuwe. Mar ik ha lokkich suster Janny ek noch.’

Suster Janny hat tasein dat se op him passe sil. Se is no fuort, se hie iere tsjinst. Hy tinkt net fier foarút.

‘Afijn, mar ris sjen wat it wurdt.’

Hy kin ek noch gjin hichte krije fan de behanneling hjir.

‘Se wolle my der hoates en toates ôf ha. Om my hoecht dat net. Se moatte goed neigean wat elke pasjint nedich is en net elkenien oer ien kaam skeare.’

Ut en troch skowe syn eagen ticht.

‘Wurch ja. Ik bin soms wat yn 'e war. Dan wit ik net oft ik wekker bin of dream.’

Hy taast him oer it wang.

‘Ik ha myn âlde gebyt yn. Elske hat it juster út it koperen tsjetteltsje helle. It past net, mar it nije siet noch minder. Suster Janny sil in ôfspraak meitsje mei de toskedokter. As ik no moarn happe kin, is it oare wike klear. In gebyt dat net past is in ding fan neat.’

In ferpleechster komt om 'e hoeke.

‘Er is telefoon voor meneer Wisch, uit Den Helder. Als u wilt, kan hij in de rolstoel naar de receptie...’

Hy grommelt wat oer ‘al dat Hollânske gejeuzel hjirre’, mar hy fynt it goed. It wurdt in stroffeljend petear mei syn twalingsuster. Hy hâldt de hoarn neist it ear en reagearret betize.

‘Geke? Ja, prachtich fanke. Wer wat opknappe ja, se besykje der wat oan te dwaan hjir. Watte? Wat seist?... Blinder, nee ju... Jawis, de dagen lingje alwer... Watte?... Skuld?... O, geduld oefenje, ja. No, moai datst even bellest... Ja tanke, do ek

[p. 208]

fansels... Wat seist?... Ik jou my oan 'e bedaardheid oer, ja... Foar Tymen ek it bêste. No goeie!’

Hy falt stil en stekt my de hoarn ta. Ik rûnje ôf mei in gearfetting fan de lêste dagen en ryd him wer nei syn keamer.

‘Lit my hjir mar bliuwe,’ seit er. ‘Wy hoopje der it bêste mar fan.’

‘Wit heit dat dit in Roomsk tehûs is?’

Hy knikt...

‘Ik bin sels mei ferantwurdlik foar it Roomske sikehûs yn Ljouwert. En dêr is neat mis mei. Katoliken binn' goed foar siken.’

Wer glimket er.

♦

Ik hie op 'e mulo in skoalfreon, Han Raas, dy't sitten bleaun wie, faaks wol twa kear. Hy hie cowboylearen learzens oan, mei frij hege hakken. Under de rjochter hie er, dêr't earst de hakke sitten hie, in read lakke blokje hout spikere, dat oan wjerskanten in eintsje útstuts.

‘Het topke van het paaltsje fan 'e trapleuning, afzaagd en deronder timmerd. Sjèèk.’

Hy prate in eigen fariant Feansters. Wie er earne wei fan dan sei er ‘sjèk’, lang útrutsen. Syn ‘pa’ kaam út Amsterdam. Se wiene katolyk. Hans hie ek noch mistsjinner west, mar hy hie net fan 'e wyn ôfbliuwe kind, dat lang hie dat net duorre.

Yn it middeisskoft rûnen wy altyd itselde rûntsje.

Flak foar sinteklaas liet Hans my in lyts pakje sjen. Hy skuorde oan ien kant it plakbân los en skodde der in sângleske op in plankje út.

‘Geinig zandlopertsje, niet?’

Ik knikte wifeljend.

‘Voor me ma. Dat kwam, ik kreeg een geeltje van me pa voor surprises. Ik op stap, kom ik bij De Toeter, weetst wel, zien ik daar Cor Hazebek en Steffie Stinker zitte. Biertsje biertsje biertsje, lache. Sjèèk! Toe 'k wegging ha 'k nog fyftien piek. Maar in

[p. 209]

de jukebox van de Gouwe Haan hadde ze die nieuwe van Chuck Berry, hoe heet ie Ama write a little letter, en verdomd goeie nasiballen, dus ik een half uur later met een joet vedder. En dan hest daar op 'e hoek die vieze boekieswinkel, wacht effe...’ Hy helle in knûkelich optearde De Lach út 'e binnenbûse, blêde deryn om en liet my in ‘lekker wijffie’ sjen, dat har bleate boarsten fêstklamme as soene se oars útnaaie.

‘Sjèèk, niet? Twee zestig. Maar daar ken ik toch niet met aankomme op pakkiesavond, wel? Nou, toen nog ene keer Chuck Berry, een baaltsje Javaanse jonges en een biertsje, en toen ha 'k nog één piekie en drie heitjes. Daar he 'k dit zandlopertsje van kocht bij de Hema.’

Ik hie in skerp oersicht fan syn jildbesteging.

‘Makkest der noch in gedicht by?’ frege ik. Han tocht nei en sei: ‘Hest gelyk, Hessel. Een gedichtsje moet. Zal ze geinig vinde. Eén probleem: ik ken niet dichte.’

Dat karwei soe ik dan mar op my nimme. Wy wikselen wat ideeën út en oan 'e ein fan 'e ierdrykskundeles skode ik it papier troch. Ik hie besocht om it yn syn ‘úslju’-styl te krijen:

Zwarte Piet en Klaas de Sint
zijn benieuwd hoe ma dit vindt.
Het is een soevenier, dit zand.
Het komt van het strand van Ameland.
Dus dat is in ieder geval oké
en volgend jaar gaan we zeker weer naar de zee.

Hy stuts de tomme omheech. ‘Sjèèk! Bitsje kort,’ rôp er efter de hân. Doe't ik it werom krige, hie er der twa sterke rigels oan fêstbreide:

Terwijl pa en ma in hun kuil legge te bruinen
legt Hans met een lekkere meid in de duinen.

[p. 210]

Ik besocht my foar te stellen hoe 't myn âlden op sa'n gedicht reagearje soene. It soe har troch ieren en sinen gean. Syn pa en ma soene miskien wat mear fan de kadootsjes ferwachte ha, mar úteinlik soene se derom laitsje. Grifformeard, dat hearde by de lytse tsjerke yn Aldeboarn. Beheind, benaud. Katolyk, dat paste by rizige katedralen yn weareldstêden. Dêr siet romte yn.

Han die ek út 'e doeken hoe't er ‘fan 'e kruk’ west hie mei in buorfrou foar wa't er it it gers meande. ‘De blauwe vrouw’ neamde er har plechtich. En wat se dienen wie ‘rampetampen’. Han wie al santjin, hy hie al in snorke. Hy wie in kenner.