It ferset

31

Bethesda. Yn 'e hal direkt al in kloft ynvalidekarren, dêr't kritysk út byholden wurdt wat deryn komt. Se loadse ús heit der plat tuskentroch, de gong yn, rjochting ‘Reactivering’.

Reaktivearring? Is dat itselde as revalidearring? Giet it deroan foarôf? Of moat it revalidaasje wêze? Wêrom dan net reaktivaasje? De tocht einiget yn de ‘Crisisafdeling’, Lits, nr. 7. By it sjen fan it buordsje freegje ik my ôf oft it Frânsk is, mar dan sjoch ik pylken nei Ee en Linde en it komt my yn 't sin dat in wetterke hjir earne yn 'e omkriten Lits hjit. Nei oanlieding fan it bibelske Bethesda drage de ôfdielingen de nammen fan Fryske wetterlopen en poelen. ‘Het bad met de vijf zuilengangen’. Daarin lag een menigte zieken, blinden, verlamden en verschrompelden die wachtten op de beweging van het water. Want van tijd tot tijd daalde een engel des Heren neder in het water; wie er dan het eerst in kwam na de beweging van het water, werd gezond, wat voor ziekte hij ook had.

In lyts keammerke mei twa lege bêden. It hynstesturtsje en it rottekopke nimme ôfskie en winskje ús ‘it bêste mei menear’.

De suster dy't ús opheint, blykt neat oer him te witten. Alinne dat menear eh Wisk... noch goed by syn ferstân is. Ik bring har op 'e hichte fan syn lêste fal, syn pine yn 'e rêch, syn ferdwûne mage, syn yt- en slokproblemen, stoma, ynkontininsje, prostaatoperaasjes, stive rjochterearm, syn triljen en syn spraakproblemen. Sels leit er derby as it corpus delicti.

Se skriuwt omraak en ropt hieltyd dat dizze ynformaasje wichtich is. It tsjokke dossier fan 'e lêste fyftjin jier is net beskikber.

[p. 202]

‘Moarn wurdt er ûndersocht en dan falt moandei it beslút wat fierder...’

‘Mar hy koe dochs seis wike bliuwe?’

No, dêr kin sy gjin meidielings oer dwaan. ‘De wachtlist... Yn alle gefal oant en mei it wykein.’ Wolle wy har no even mei him allinne litte?

De keamer hat alles wei fan in sealtsje: finyl yn pleats fan in matte, oan 'e griisstúkte wand ien ynliste reproduksje, de klapbrêge fan Van Gogh, banaal symboalysk. Utsjoch op in binnenplak mei dea beton en deawurge swerfstiennen, beklommen troch klimop en liguster. De gong rint der fjouwerkant omhinne. Fan 'e oare kant ôf is troch ús heit syn finster de spreibulte efter de bêdestangen sichtber.

In ielreager fan blau plestik stiet skeefwaaid op 'e râne fan in kante fiver.

It wetter sjocht derút as is it min yn beweging te krijen. Dat jildt fansels ek foar de siken, blinen, ferlammen en ferskronfelen yn 'e keamers deromhinne. Yn it roerleaze swart stiet by wize fan tapaste keunst in metershege roastfrijstielen tuorrebout. Mar de einen deryn binne echt.

Smeide letters op in heale hunebêdstien litte sjen dat H.M. Prinses Margriet sels de nije oanbou iepene hat.

It is oppassen foar de lûdleaze elektrysk oandreaune weinen. Soms klaksonearret ien op it alderlêste momint fûleindich. Op bankjes sitte moedeleaze minsken nei har útelkoar rûgeljend ferline te stoarjen. Altyd allinne, benammen tegearre. Fersleine, oanfretten koppen.

Elke ôfdieling hat in ‘húskeamer’. Dy foar ús heit hat in grutte tafel yn 'e midden mei blommerige kofjekoppen derop en fertoarre âlderein deromhinne, djip genôch yn tinzen om ûnberikber te bliuwen. Ik mis de lysolrook. Wat lege keunststofsitsjes foar it rút. De leefberens wurdt symbolisearre troch in fikus en in

[p. 203]

jûka, beide út har krêften groeid en op stjerren nei dea. Net fleurich. Se sille se ynkoarten wol ferfange troch - folle tankberder - keunststof eksimplaren dy't in kreaze ôfspegeling fan de ivichheid foarmje. Under de tafel leit in kopke neist in heal ôfkôge bak. Troch in âlderwetske televyzje, heech oan it lewant, komt de wrâld deryn. In soap, sa te sjen. In man mei in ferlutsen gesicht ropt: ‘O my God, my whole life is a fake!’ Net ien sjocht derfan op. Lykwols is syn útspraak in fariant op de ferneamde paradoks fan de Kretenzer mei syn útspraak: ‘Alle Kretenzers zijn leugenaars.’

Der hinget in rook fan berêsting, waarme gamellen en medisinen. Trije ferpleechsters sitte tee te drinken. Op 'e gong raast ien ferheftich. In needgjalp. Nochris. Se tale der net nei.

As ik syn keamer wer ynkom, leit er yn it stielen sikehûsbêd.

‘Daalders plakje om op te wouterjen,’ seit er. Hy sjocht nei my en ferduld, hy glimket.

‘Droech en yn 'e lijte. Wat wol men noch mear?’ flústert er. Syn hannen doarmje oer it tek, se lykje op dy fan mem, útsein de neils, en it opbetterjende steed.

‘In nij kosthûs. Hjir kin ik oansterkje, hjir hâlde se my yn 'e lampe. Dat is dochs sa?’