Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat (1996)

Informatie terzijde

Titelpagina van Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat
Afbeelding van Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaatToon afbeelding van titelpagina van Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (15.13 MB)

Scans (30.94 MB)

ebook (15.81 MB)

XML (3.04 MB)

tekstbestand






Editeur

Leo Jansen



Genre

poëzie

Subgenre

studie
gedichten / dichtbundel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Wiekslag om de kim. Deel 2. Commentaar en apparaat

(1996)–Karel van de Woestijne–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[GZ23] 'K ben hier geweest, 'k ben daar geweest

Overlevering

C: Carnet H-57, p. 29v, 30r.
M1: Manuscript H-59,[1].
T: Elsevier's geïllustreerd maandschrift, 31.i (april 1921), p. 241. /19/
M2: Manuscript H-74,15-16.
M3: Manuscript H-76,40-41.
P1-3: Drukproeven D1 H-78,42-43.
D1: God aan zee, p. 42-43.
P4: Drukproef D2 H-98,47-48.
D2: Gedichten, p. 47-48.

Datering

22 december 1920 en daarna, vóor 16 februari 1921.

Ontwikkelingsgang

I

Achterin het carnet dat hij in de jaren 1920-1922 gebruikte, ontwierp Van de Woestijne het gedicht in meerdere sessies. In eerste instantie werkte hij met grijze inkt (p. 29v). Bovenaan schreef hij ‘Gebruik van God’, waarschijnlijk als

[pagina 448]
[p. 448]

titel van een groep gedichten; daaronder tegen de rechtermarge ‘22 Dec.’ en het volgende motto:

'k Ben hier geweest, 'k ben daar geweest
'k Ben al de kapellekens naar geweest.
<+ Volkslied>

Van de Woestijne kon daarna direct twee strofen geheel uitwerken en van een nieuwe (uiteindelijk de vierde) een schets ontwerpen (A1). Op de linkerbladzijde (p. 30r) werden twee regels geschreven, bedoeld als begin van een nieuwe strofe (A11), die met een lijn na de tweede strofe uit A1 werden geplaatst. In stadium A werden later aanvullingen en correcties in blauwe inkt aangebracht (fase b).



illustratie

  C:A1Ga naar margenoot+  
 
1   'k Ben hier geweest, 'k ben daar geweest,

2   'k ben al de heemlen naar geweest,

3   en - wát heb ik gevonden?

4   a Geen   branden feller dan mijn licht;  
  a [ ] fakkel [ ]

5   geen spiegel voor mijn aangezicht;

6   geen zalve voor mijn zonde.
 
  [strofewit]

7   a Ik bood me-zelf eens   't laf genot  
  a Eens bood 'k [me-zel]ven   [   ]
  a [   ] [] [l]ie[f] [ ]

8   van een tafel zonder God.

9   a D
  a Het zout der zee gedronken,

10   het zout der aard genoten, was

11   'k, die bij het maal der eigen asch

12   heb 't eigen bloed geschonken
 
  [strofewit]Ga naar margenoot+

13   Toen moest ik wel op tochten uit

14   a naar   een [ ø ] buit  
  b [ ] de [   ]
  [ ] overdrachtelijke   [ ]

15   a [ ø ] jager
  b o hongerige jager!  

[pagina 449]
[p. 449]


illustratie
Kladstadia van ‘'k Ben hier geweest, 'k ben daar geweest’ [gz23] in het carnet van 1920-1922 (H-57, p. 29v en 30r).


[pagina 450]
[p. 450]


illustratie

16   a [ ø ]
  b En mijne huid, van vorst doorkeendGa naar margenoot+

17   a [ ø ]
  b tot op de kilte van 't gebeentGa naar margenoot+  

18   a [   ø ] mager
  b glansde   geraamt  
  b [ ] {[ ]}  
  b [ ] {kubiek en}  
  b [ ] [geraamt]lijk mager  
 
  [Fase b in r. 14-18 valt samen met stadium B; r. 13-18 worden r. 19-24 na invoeging van AII]

  C:AIIGa naar margenoot+  
 
13   Hoe lange heeft het feest geduurd?

14   De deesemen te zeer verzuurd

15   b - Dood, uw verwonderde oogen,

16   b Dood, uw volstrekt-genaaiden mond

17   b Waren mij [puntjes] te zeer gezond  
  b [ ] [ø] [ ]

18   b voor mijne   beteuterde   logen  
  b [ ] [ ø ] [ ]
  b [ ] beteuterde   [ ]
 
  [Deze strofe werd met een lijn na r. 12 in AI geplaatst; fase b valt samen met stadium B; toen de toevoegingen van fase b waren aangebracht, werd de strofe geheel doorgehaald]

Een volgend gedeelte dat vroeg op de linkerbladzijde werd geschreven, is een onvolledig gebleven strofe die een alternatief was voor de regels 13-18 uit AI (C:AIII). In fase b van AI, die samenviel met stadium B, nam Van de Woestijne de eerste twee regels van AIII (r. 19-20) over, en hij haalde ze in AIII dan ook door.



illustratie

  C:AIII  
 
19   a Gelijk een huid, van vorst gekeendGa naar margenoot+  
  b [ ø ]

20   a tot op de kilte van 't gebeentGa naar margenoot+  
  b [ ø ]

21   [ ø ] verdorven

22   En 'k heb gezocht, ik heb gezocht

23   in lucht en water, weide en krocht

[pagina 451]
[p. 451]


illustratie

24 [ ø ] gezworven
 
  [De doorhaling van de eerste twee regels (fase b) valt samen met fase b in AI, i.e. stadium B]

Resumerend: het gehele stadium A is geschreven met grijze inkt en bestaat uit over twee pagina's liggende fragmenten. Ze zijn met blauwe inkt aangevuld en gewijzigd; deze correctielagen vallen samen met stadium B. Hoeveel tijd verstreek tussen de stadia A en B is niet te zeggen.

Vroeg in stadium B noteerde Van de Woestijne bovenaan de linkerpagina een regel: BI. Deze regel werd gebruikt in de aanvulling op AII (r. 15, fase b).

  C:BIGa naar margenoot+  
(1)   o Dood met steeds verwonderde oogen

In datzelfde stadium schreef Van de Woestijne een nieuwe versie van de strofe die hij in AII had aangezet. De eerste twee regels werden iets later geschreven dan de daarop volgende (fase b). Mogelijk wilde Van de Woestijne aanvankelijk de strofe laten beginnen bij wat r. 15 werd.

  C:BIIGa naar margenoot+  
 
13   b Hoe lange duurde wel het feest?

14   b Gij zijt de laatste gast geweest,

15   Dood: uw verwonderde oogen,Ga naar margenoot+

16   Dood, uw volstrekt-genaaiden mond

17   verwezen 't hoofsch-geboôn verbond

18   met mijne zatte logen

In weer een later stadium werd onderaan op de rechterpagina nog een vijfde strofe toegevoegd:



illustratie

  C:CGa naar margenoot+  
 
25   'k Ben hier geweest, 'k ben daarGa naar margenoot* gewest,

26   a 'k ben   al   h  
  a [   ] de hellen   door geweest  
  b [   ] naar [ ]
  b [ ] {[   ]} [   ]
  b [ ] {hemel en helle} [   ]

27   En wát heb ik gewonnen -?

28   Geen duister schooner dan mijn licht

29   en mijn gezicht, mijn aangezicht

[pagina 452]
[p. 452]


illustratie

30 a de schoonste , schoonste zonne  
  b [] wellicht [   ]
  c 'laas! nog de   [ ]

II

M1 is kopijhandschrift voor T geweest.

Varianten en correcties



illustratie

  (C niet opgenomen)
 
motto M1,T   'k Ben hier geweest, 'k ben daar geweest,
  'k ben al de kapellekens naar geweest.
  Vlaamsch volkslied
  M2-D2   [ontbreekt]Ga naar margenoot+

1 M1-M2   'k Ben   hier geweest, 'k ben daar geweest,  
  M3 a | | he  
  a [ ] [h]ier geweest, 'k ben daar geweest,  
  P1-D2   |   |

2 M1, T   'k ben   al de heemlen naar geweest,  
  M2-D2   | | aarde en | |

3 M1   en - wat heb ik gevonden?
  T-M3   | | wát | |
  P1-D1   | | wat | |
  P4 a |   |
  b [ ] [w]á[t] [ ]
  D2   |   |

7 M1-M3   Eens bood 'k me-zelven 't lief genot  
  P1   | | me-zelve | |
  P2 a |   |
  b [ ] [me-zelve]n [ ]
  P3-D2   |   |

11 M1   'k die bij het maal der eigen asch  
  T,M2   ||, | |
  M3-D2   || ◦ | |Ga naar margenoot+

15 M1   Dood:   uw verwonderde oogenGa naar margenoot+  
  T   - Dood: | |
  M2   ◦ |   |
  M3-D2   |   |,

16 M1-M2   en uw   volstrekt-genaaide mond  
  M3-D1   Dood: | |Ga naar margenoot* volstrekt-genaaiden | |
  P4,D2   |   | volstrekt-genaaide | |

[pagina 453]
[p. 453]


illustratie

17 M1, T   verwezen 't hoofsch geboôn verbond  
  M2-D2   | | hoofsch-geboôn | |Ga naar margenoot+

19 M1   Toen   moest ik wel op tochten uit  
  T, M2   | | móest | |
  M3, P1   | | moest | |
  P2 a |   |
  b [ ] [m]ó[est] [ ]
  P3-D2   |   |

20 M1, T   naar   overdrachtelijke buit,  
  M2 a op  
  a naar   overdrachtelijke buit,  
  M3   | |Ga naar margenoot* overdrachtelijk | |
  P1, P2   | | overdrachtelijke | |
  P3 a |   |
  b [ ] [overdrachtelijke]n | |
  D1, D2   |   |

21 M1 a o H  
  a [] hongerige   jager!  
  T   |   | Jager!  
  M2 a |   | Jagen  
  a [   ] [Jage]r!  
  M3-D2   |   |Ga naar margenoot+

22 M1-M3   En mijne huid, van vorst doorkeend  
  P1 a | | ,
  b [ ] ◦
  P2-D2   |   |Ga naar margenoot+

25 M1-M3   En - 'k ben hier geweest, en 'k ben daar geweest;  
  P1-D2   | |,

26 M1-M2   'k ben   hemel en   helle naar   geweest.
  M3   | | helle | | hemel | | Ga naar margenoot* geweest
  P1-D2   |   | geweest.

27 M1-M3   En   wát heb ik gewonnen?  
  P1-D1   | | wat | |
  P4 a |   |
  b [ ] [w]á[t] [ ]
  D2   |   |

28 M1 a Een  
  a Geen duister schooner dan mijn licht,  
  T-D2   | |

[pagina 454]
[p. 454]


illustratie

29 M1 mijn aangezicht, grauw aangezicht,  
  T en mijn gezicht, mijn   grauw gezicht,  
  M2-D2 | | graauw | |

30 M1 'laas!, nog de   schoonste zonne...  
  T-M3 | | schóonste | |
  P1-D1 | | schoonste | |
  D2 | | schóonste | |

Zetfouten

P1-D1 r. 8: een | eene
  r. 16: volstrekt-genaaiden | volstrekt-genaaide

Noten

1Het Vlaamse volkslied waar het gedicht op teruggaat, is niet achterhaald.
2Van het gedicht verschenen vertalingen in het Duits (3x), het Frans (4x), het Friulaans, het Roemeens en het Spaans (2x).

margenoot+
[1-12→1-12]
margenoot+
[13-18→19-24]
margenoot+
[→ AIII, 19]
margenoot+
[→AIII, 20]
margenoot+
[→13-18]
margenoot+
[←AI 16; →22]
margenoot+
[←AI, 17;→23]
margenoot+
[←AII, 15; →BII, 15; →15]
margenoot+
[←AII; →13-18]
margenoot+
[←BI]
margenoot+
[→25-30]
margenoot*
[lees: geweest,]

margenoot+
[1-12←AI, 1-12]
margenoot+
[13-18←AII; 13-18←BII]
margenoot+
[←BI]
margenoot*
[lees: volstrekt-genaaide]
margenoot+
[19-24←AII, 13-18]
margenoot*
[lees: overdrachtelijke]
margenoot+
[22-23←AIII, 19-20]
margenoot+
[25-30←C]
margenoot*
[lees: geweest.]


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken