Cyrurgie

Cap. 13.
¶ Van canker in tantvlesch⁵⁾.

Dits vanden tantvlesche daer die canker in es. Het gevalt menechwerf dat die humoren reumatizeren dats vallen uten hoofde int tantvleesch ende wert dat tantvleesch al vertich ende swert ende stinkende⁺ ende moru ende bloedt gerne. ende dan so wert tpalaes vanden mont menechwerf oec quaet ende stinkende ende al gevlegen. dese cure es aleens aldus. ¶ Doet so dat u de zieke niet en bite es hi ionc of out. daerna so dwaet den mont vanden zieken met souten warmen watere. of met aysine. Maer aysiin⁺ nes niet so goet. want hijs contrarie⁶⁾ den tanden want hi loopt

5) C: Van vulen tantvleesche. G: Vanden cancker int tantvleesch.

+ G 82b.

+ C 37d.

6) C: peneteratijf

[p. 110]

lichtelike ter wortelen van den tanden. ende dat deert den tanden. want het droge es ende cout bi naturen. ende het doreloopt met siere coutheiden die in hem es ende bi siere subtilre naturen. Mer sout water dat suvert ende droget. Ende daerna so suvert den mont van den bloede. ende vanden onsuveren vlesce dat daer contrarie ende quaet ende verrot es. dat so suldi ave steken entie tanden daer af rumen met enen stalinen instrumente¹⁾. Ende alse gi den mont ⁺gesuvert hebt. so legter op met uwen vingere van desen pulvere alomme daert quaet es .3. werf sdages. dit es tpulver. ¶ Nemt gedrogede wortels van groeter confiliën²⁾. groffels nagle. canele rode rose blade droge. niet daer water af gemaect es. Want si hebben al haer cracht verloren. scorssen van prumen gernaten. van elken even vele wegens. ende hier af so maect een pulver stampende in .1. motaliin mortier ende wel gesicht dore .1. teems. dits goet pulver daer toe. want het droget ierst ende daerna heilet. ¶ Ende dicwile so durkelt de mensce of bi vare of ⁺bi scaersheiden so lange dat het wert ene maniere van kankere of fistelen. Ende dit ongemac so suldi wel dwaen also u vorleert es. ende suveret ende droget. ende daertoe so besecht dit pulver gemaect also dander vorseide pulver was.

¶ Nemt canele. groffels nagle. noten muscaten. rose bladen. aluun succarium. piretrum. die hoofden entie scaren van zee crabben. dadenstene⁺ gebernt. scorssen van prumen gernaten. van elken even vele. Ende maect dit pulver also u vorleert es vanden andren pulvere ende doet also.

¶ Ende eist dat hier met niet⁺ heilen en wille so wisen ons oude meesters. dat men die stede berne met heten goude. toten bodeme vander ziecheit³⁾. Ende en geneset niet na dit bernen. so bedarf datmen die stede ontvlesce ende ontdecke⁺ dbeen datter vertich es ende droge ende dat uutdoe [metten instrumenten C]. anders so en geneset niet.

1) In G drie schetsen.

+ G 82c.

2) C: kersouden

+ G 82d.

+ C 38a.

+ B 133a.

3) In G een schets.

+ G 83a.