Medicina, boek van medicinen

Van litargien

Ljtargie. dat es ene aposteume in de nolle van den hoofde. ende es also geseit om dat die dese ziecheit heeft. die heeft verloren al sine gedinkenisse. Dese ziecheit comt van fleumatiken humoren in ouden fleumegen lieden. ende dit gesciet gerne in wintertiden. ende dat in die gene die hebben therte euel. ende dats eenpaarlijc corts. of die hebben periplimonia. dats .1. aposteme omtrent die longere. dese ziecheit en comt niet dan bi anderen ziecheiden ¶ Maer alse enech mensche leget in eenparliker hitten ende hi hout die ogen geloken eenparlike of hi slumede. dats teken tevalne in litargien. Diere orine es ongeuarwet ende dicke. Ende alse hi aldus slumet. roept hem ane hi sal v cume antworden ende al antwort hi v het en sal en gene redene geuen. Ende hi sal gerne liggen gekeert metten ansichte opwert. ende keerdine ouer enege side. hi sal weder keren metten rugge nederwert ¶ Ende dits die beste raet die icker toe can gegeuen genomen vte platearise. dat es dat ghi hem ziedt dit cruut in watere. papple. die wortel van hoensce. violet bladere. van elken .1. hant\uol.

[p. 64]

ende en hebdi niet alle dese cruden. so nemt die gi moget hebben. ende stoetse ende zietse in .3. pinten waters. dit verziedt toter helft. Wringt dit cruut vte. ende daer in werpt ene hoopsene tarwijn gruus. dit wringet al dore .1. linen cleet wel vaste. daer na so minget daer in wel zuuer zeem .1. saucier vol. ende also vele olyen van oliuen. of wel vette botere doeter in smelten ten auenante. Ende gietet hem in ten erse met ere clisterie pjpen. Ende daerna so hebt dies gelike .1. sap getempert daer gi in mingt .3. dr. yerapigra galieni. Dese clisterie trect die materie vten hoofde. entie ierste moruwet die humoren ¶ Ende wildi hem maken enege suppositorie. so proeft dese ierst snijt ene van baken specke entie legt te coelne in couden borne. dese es moruende ende maket tfondament glat. Of maect hem dese. Nemt zeem ende sout ende dit doet tegader zieden in .1. vaetken opt vier altoes roerende so lange dat wert al swart. proeft oft wert hart op enen couden steen. of opten eers van enen beckene. gietet daerop ende walket met uwen handen ende formeret alse ene suppositorie also lanc alse .1. vinger. ende cleine ten enen ende. dits goet int fondament gesteken maer die clisterien siin best. Ende wrijft hem die planten vanden voeten entie palmen vander hant met aysinen ende met soute maer dwaet hem ierts die handen entie voeten met warmen watere ende dat wel gesouten dat sal hem die huut dunnen entie sweet\gaten

[p. 65]

ontdoen. waerbi dat die wriuinge van den aysine te bat soude doregaen. Ende doet hem die smeren. dewelke smeringe soude doen lopen die humoren derwart. ende aldus souden die humoren mindren die int hooft siin bi rechte. Ende daer bi seit galyenus altoes so lopen die geesten entie humoren ter onsachter steden. dit hout in exemple. Doet den zieken leggen in wel geluchter steden. ende doet vore hem maken groot geluut Ende es hi man so trectem bi den baerde ende bi den hare so dat giniet quetst ende roeptem lude met sinen gerechten name. ende daer na so gaet ter curen aldus ¶ Daer die aposteme es geformeert dwelke nochtan gesciet binnen den andren dage of binnen den derden. Aldus so doet jerst so doet hem sceren thooft. of allene die nolle. daerop so legt .1. linen cleet geuouden ende genet in sape van apien ende aysiin ende olye van rosen gesoden te gadere. ende dat si also warm als bloet ¶ Ende na dattie aposteme geconformeert es. so ziedt castorie in sape van ruten van hofmenten. van aysine. daer in so legt al thooft Ende doet den zieken niesen hiermet. Nemt carstori. wit elleborum. ende swart peper ende euforbiam. pireter. dien stoet al ende mac daeraf cleine puluer. ende doet in .1. sackelkijn gemaect van enen dunnen hooft doeke. hier af so doet hem .1. luttel stuuen in den nese dit salne doen niesen ¶ Of minge van dezen puluere .1. luttel met olyen van rosen. ende daermet so smeert hem die nese gaten wel diepe met enre vedren Eist dat hi niest. dats een goet teken ende en niest hi niet dat es quaet. Noch berne hem vore den nese assa feti\da

[p. 66]

of herts horne. of van geyten. Of bernet linen cledere genet in droesene van olien van oliuen entie vut geblasen vore den nese van den zieken. Ende vercouden hem die voete so legt daerop warmen cledere te winteren. ¶ Het gesciet menechwerf dat si houden hare tanden te gadere vaste gelokt. waerbi dat medicine raet dat mense ontdoe met enen messe dat men daer tusscen mach steken enen wetsteen. oft ander dinc diese open hout so datmen mach sine tonge ende sine palagie van sinen mont wriuen met teracle of met aurea alexandrina. oft met meterdatum of met bladere [...] Ende keert hem thooft so dat hem van monden mach lopen die humoren Ende doetem bloet laten int ende van den nese tusscen die .2. cartillaginen met ere cleindre vliemen die gesteken diepe. want die adere legt diepe. of doetem bloet laten in die hooft adre in die middelste adere of int forhooft. Of doetem niesen met .1. swinen borstelen te stekene in sinen nese. Eist dats hier met dies zieken orine niet en betert no scoent ende hi beuende wert met den leden. ende hi hem verport metten armen met vercoutheiden van den voeten ende beefte also sterft hi. maer betert die orine ende hi hem luttel bat geuoelt ende versterct sonder die vorseide tekenen. dats trostelijc. so ware hem goet gegeuen dit cyroop ¶ Rec. violetten 4 semina frigidiorum. polipodium inratus. ana. o. s. mirabolani. kebuli indi .o .1. suker. quantum. satis. fiat cyrupus. ¶ Nv onthoudet ende hoedt dien die in frenesien es. want valt hi in litargien dats quaet. Maer die in litargien es. &

[p. 67]

valt hi in frenesyen. dats trostelijc. Ende hier omme so baden sulken meesters die zieke die in litargien siin. jn apien. in ruten. jn alsenen. jn. aueronen. ende in andren heeten cruden. om dat si willen die litargie verdriuen. of den zieken doen vallen in frenesien dat beter es.