Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(III, 40)

[N]even desen zelven cloostre, ter zijden waert van Barbarien, zo leyt eene valeye haer streckende duer de wildernesse toot up de zee, door de welke men den cloosters groote schade plocht te doene bijden zee roovers die aldaer te schepe quamen, maer Onse Lieve Heere God, ter beden vanden vaders die daer voortijts ghewoont hebben, heeft dat beledt, want die valeye es nu al versant zo datter gheen water meer in en es; ende zegghen dat up eender tijt zo groot wint rees in die drivende sanden, dat de valeye, water ende arem vander zee al vervulde ende drooghe wart, al versmoorende ende bedervende datter up dien tijt in was. Maer nietjeghenstaende dat de broeders dit zegghen, zo schijnt ghenouch dat niet moghelic en es, dat eeneghen aerem vander zee daer zoude moghen ghecommen hebben, ghemerct dat zo verre van daer es, ende ooc zo vele berghen ende hooghe plecken van sanduynen inden weghe zijn, maer es wel waer dat daer omtrent een (222r) laec oft staende zee gheweest zoude hebben, ghenaemt Lacus Merijdus, zeere groot ende wijt,²⁰⁸ daer vele wateren ende beken in versaemden, zo daer af Ptholomeus breeder spreect int vierde bouc van zijnder cosmographien.²⁰⁹ Ooc zo seitmen daer dat tanderen tijden gheweest hebben in Egipten xv princen die al tsamen

208 Lacus Mareotis ten zuiden van Alexandrië was vroeger vijf maal zo groot als het huidige restant ervan, Bahra Maryut.

209 Bedoeld is Geographia, IV, 8.

[p. 224]

een pieramis deden maken up een vanden loopenden wateren, vallende int voorseyde laec, zo daer af breeder spreect Dyodorus Siclus in zijnen tweesten bouc,²¹⁰ ende es te presumeren dat tghoont dies de zelve religieusen zegghen dat de zee daer zoude ghecommen hebben, dat datte es tlaec daer vooren af gheseit es. Item in dese valeye wast nu ter tijt goet sout, dwelc groeyt uuter eerden hoghe omtrent eenen halven voet,²¹¹ recht oft een strobbekin ware inder manieren van viercanten huusekins, binnen hol, also wel ghefautsonneert oft een scrinwercker ghesneden hadde, ende ghelijcken rechts den huusekins die de kinderen van stroo ende biesen maken, diemen up de landshuusen ande croonen pleecht thanghene.²¹² Ooc omtrent den voorseyden cloostre wassen groote menichte van swarten steenen inder eerden, diemen daer noumt prentsteenen, binnen hol met cleenen steenkins, bij natueren daer in ghegroeyt, die zeer medecinael zijn den vrauwen die den aerbeit hebben, ende werden in dien landen zeere gheuseert.²¹³ Dit al ghevisenteert hebbende, orlof nemende ande voorseyde religieusen, quamen weder ten doorpe (222v) daer zij haer sceepkin vonden, den mammelucken scinckende eene goede courtoisie voor haer gheselscip. Dus weder te schepe zijnde, voeren den stroom uppe, voor bij lijdende over beede zijden vele schoone doorpen ende schoone, bewoonde plaetsen, vul van beesten, ende dat scoonste, vruchtbarichste lant van mersschen, acker lande, bomgaerden vul van allen fruyten boven allen anderen passerende, datmen ter weerelt zoude moghen vinden, ende zo wel eene dachvaert ghevaren hebbende, quamen te Boulaken ant rivaige, ende van daer te Alkaeyeren, daer scheedende vanden gheselle die met hemlieden commen was, hem ghevende eenen goeden drijnc pennijnc.

210 Onjuiste opgave van de bron (deze is: Diodorus I, 66, 1-6) en bovendien een volstrekt foutieve lezing ervan.

211 Wellicht een der soorten zoutkruiden (Chenopodiaceae) die vanuit Azië naar Europa en Noord-Afrika zijn gekomen; ze groeien op uitgedroogde voormalige zeeboezems (Warburg, I, 537 e.v.).

212 Een blijkbaar kort daarna uitgestorven volksgebruik; de boekuitgave zegt immers: ‘....plocht te hanghen’.

213 Bedoeld is de ethiet, waarover Thomas van Cantimpré, Liber de Natura Rerum, XIV, 28 opmerkt: ‘Hic lapis Punicei coloris est. Interius lapillum habet, ex quo sonorus est. Efficacissime pregnantes iuvat, ne faciant abortum vel ne laborent in partu’.